Παρασκευή 31 Μαρτίου 2017

Θάνατοι, δολοφονίες αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων

ΑΙΣΧΥΛΟΣ: Ο θρύλος ισχυρίζεται ότι ένας αετός πέρασε τη φαλάκρα του ποιητή για βράχο, και άφησε να πέσει πάνω στη φαλάκρα του μια χελώνα (έτσι σκοτώνει τις χελώνες ο αετός και μετά τις τρώει). Ο θρύλος προσθέτει ότι κάποιος χρησμός του είχε προειπεί: "Ουράνιον σε βέλος κατακτενεί". Αυτήν την εκδοχή πολλοί δεν την παραδέχονται.

ΑΙΣΩΠΟΣ: Τον Αίσωπο τον έστειλε ο βασιλιάς Κροίσος για να πάρει κάποιον χρησμό από το Μαντείο των Δελφών. Συκοφαντήθηκε όμως από τους παρευρισκόμενους στο μαντείο, ότι έκλεψε την ασημένια φιάλη του Θεού Απόλλωνα. Έτσι καταδικάστηκε να γκρεμιστεί από τους κατοίκους από την κορυφή του Παρνασσού Υάμπεια, πράγμα που έγινε.

O σπάνιος αργυρός κρατήρας των Μυκηνών

Το Νοέμβριο του 1876 και μέσα σε αντίξοες καιρικές συνθήκες, ο Ερρίκος και η Σοφία Σλήμαν ανέσκαπταν τον έναν μετά τον άλλον τους πέντε πρώτους βασιλικούς τάφους του περίφημου ταφικού Κύκλου Α των Μυκηνών. Στους τάφους αυτούς εντόπισαν για πρώτη φορά αντικείμενα και ταφικά έθιμα απολύτως άγνωστα ως τότε στην αρχαιολογική έρευνα, που χρονολογούνταν στο 16ο αι. π.Χ., δηλαδή σε μια περίοδο του παρελθόντος που ήταν έως τότε παντελώς αχαρτογράφητη.

Το Νοέμβριο του 1876 γεννήθηκε η Μυκηναϊκή Αρχαιολογία, που επρόκειτο να δώσει στα επόμενα 140 χρόνια το μέγα σώμα των γνώσεών μας για τον πρώτο μεγάλο ελληνόφωνο Πολιτισμό του Αιγαίου, τον Μυκηναϊκό. Κι εγώ ο τάφος V έγινε διάσημος για την περίφημη ταφή του 27χρονου πολεμιστή με την προσωπίδα που ονομάστηκε «του Αγαμέμνονα», ο τάφος IV είχε στο μέσον του την ταφή ενός πρίγκιπα μόλις 18 χρονών στον οποίον είχαν χαριστεί τα περισσότερα και τα πολυτιμότερα κτερίσματα όλης της Μυκηναϊκής περιόδου (1600 – 1075 π.Χ.).

Αρχαία μεταλλεία Μακεδονίας

Η εκμετάλλευση χρυσού, αργύρου και μολύβδου είχε μεγάλη σημασία για τους αρχαίους λαούς και ιδιαίτερα για τους Αρχαίους Έλληνες. Υπάρχουν πολλές ιστορικές αναφορές που δηλώνουν την αξία και τη σημασία των μετάλλων αυτών στη ζωή τους. Ιδιαίτερα ο χρυσός και ο άργυρος αποτέλεσαν την εποχή εκείνη σύμβολο δύναμης και εξουσίας, αντικείμενο λατρείας και πολύ συχνά αιτία πολέμου. Τα μεγαλύτερα μεταλλεία εξόρυξης χρυσού κατά την αρχαιότητα λειτουργούσαν σε περιοχές της Μακεδονίας και Θράκης...

Πολλές αρχαίες ελληνικές πόλεις και πολλοί ηγεμόνες στηρίζουν τη δύναμή τους στην εκμετάλλευση των μεταλλείων αργύρου και χρυσού. Ορόσημο στην αρχαία ιστορία είναι το γεγονός ότι από την εκμετάλλευση αργύρου στο Λαύριο οι Αθηναίοι κατασκεύασαν εκτός των άλλων 200 τριήρεις και συνέτριψαν μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες τον Περσικό στόλο στη Σαλαμίνα.

O Αχιλλέας και οι κόρες του Λυκομήδη

Την εκστρατεία ενάντια στην Τροία δεν την δέχτηκαν εξαρχής όλοι οι Έλληνες με τον ίδιο ενθουσιασμό, καθώς φαίνεται. Ακόμα και ο Οδυσσέας προσπάθησε να ξεφύγει και να μην συμμετάσχει.

Ο Αχιλλέας είναι ο μοναδικός, ο μοναχογιός. Έξι αδέρφια του πέθαναν πριν από αυτόν στην προσπάθεια της μητέρας του Θέτιδας να τα κάνει αθάνατα. Δεν άντεξαν την φωτιά. Η θεά δεν μπορούσε να το πάρει απόφαση ότι τα παιδιά της θα ήταν απλοί θνητοί όπως ο πατέρας τους. Τα έβαζε στην φωτιά, για να κάψει όλη την διαβρωτική υγρασία που οι θνητοί έχουν μέσα τους και εξαιτίας της οποίας δεν είναι καθαρή, απαστράπτουσα φλόγα. Οι γιοί της όμως καίγονταν στην φωτιά και χάνονταν.

Πέμπτη 30 Μαρτίου 2017

Το επίγραμμα που τοποθετήθηκε στον τάφο του Ομήρου

Πρόκειται για το τελευταίο από τα ζητήματα που σχετίζονται με τη ζωή και το θάνατο του μεγάλου επικού ποιητή, με το οποίο θα ασχοληθούμε. Το συγκεκριμένο ζήτημα θα μας απασχολήσει ως προς τις ακόλουθες παραμέτρους του:

α) το περιεχόμενο του επιταφίου επιγράμματος
β) από ποιον γράφτηκε, και
γ) πότε γράφτηκε

Ας δούμε ποιες είναι οι πληροφορίες που μας δίνει καθένας από τους εννέα ομηρικούς Βίους σχετικά με τα ανωτέρω ζητήματα:

Βρέθηκε το αρχαίο εστιατόριο των Κυκλάδων

Στο Δεσποτικό, το ακατοίκητο νησάκι που βρίσκεται νοτιοδυτικά της Αντιπάρου, ανακαλύφθηκε το πρώτο τελετουργικό εστιατόριο του Αιγαίου. Ήταν χτισμένο ακριβώς δίπλα στο ιερό του Απόλλωνα, το οποίο ανακαλύφθηκε από τον Γιάννο Κουράγιο, αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου Πάρου. Ο Κουράγιος ξεκίνησε τις έρευνες στο νησί το 1996, όταν το επισκέφτηκε μαζί με την Ντόλυ Γουλανδρή, ιδρύτρια του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.

Αρχικά, βρήκε εντοιχισμένα στη μάντρα ενός βοσκού, αρχιτεκτονικά μέλη τα οποία προέρχονταν από δωρικό ναό.

Βελλεροφόντης

Ο μύθος αυτός αφηγείται μια ιστορία για έναν άνθρωπο τίμιο, σεμνό και δυνατό, έναν άνθρωπο που η ελληνική μυθολογία τον ήθελε να έχει καταφέρει ηρωϊκές πράξεις και να έχει την εύνοια των θεών.

Μια εύνοια όμως η οποία όχι μόνο ξεχάστηκε αλλά μετατράπηκε σύντομα σε οργή όταν ο άνθρωπος αυτός, θαμπωμένος από την δύναμη που απέκτησε αλλά κι από την εύνοια των θεών, τόλμησε να γίνει ισάξιος τους και να παρευρεθεί ανάμεσα τους. Η σεμνότητα κι η τιμιότητα του μετατράπηκαν σε έπαρση κι αλαζονεία, συναισθήματα που τον κατέστρεψαν.

Ήταν γιος του Γλαύκου, βασιλιά της Κορίνθου και γιου του Σίσυφου. Αρχικά είχε το όνομα Ιππόνοος όμως όταν σε νεανική ηλικία σκότωσε το περίφημο ληστή Βέλλερο έλαβε το όνομα Βελλεροφόντης με το οποίο έγινε και γνωστός.

Οι νόμοι που έδωσε ο Δίας στον Μίνωα στο όρος της Ίδης

Ο Μίνωας ο Α’ κάθε εννέα χρόνια επήγαινε εις το σπήλαιο εις το οποίο είχε γεννηθεί ο Δίας, εις το όρος της Ίδης όπου εκεί συναντούσε τον Δία και του παρέδιδε τους νέους νόμους που έπρεπε να θεσπίσει, για να κυβερνήσει δίκαια τους υπηκόους του. Κατ’ άλλους λέγεται ότι επήγαινε εκεί προσμένοντας την «επιφοίτηση» από τον Δία. Αναφέρεται εις τον Μίνωα και τους νόμους του ο Θαλήτας αοιδός, νομοθέτης, μελοποιός και μουσικοδιδάσκαλος.

Τετάρτη 29 Μαρτίου 2017

Μετά το θανάτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Η Ιστορία δεν μνημονεύει πάντα αυτούς που κινούν τα νήματα. Πολλές φορές λησμονεί , ξεχνάει και αφήνει για πάντα στην λήθη λεπτομέρειες, που όμως στην εποχή τους ήταν αυτές που μπορεί να άλλαξαν τον ρου ολόκληρης της Ιστορίας.

Ενώ το εντυπωσιακό μνημείο της Αμφίπολης αρχίζει σιγά – σιγά και σπάει την σιωπή του φανερώνοντας τα καλά κρυμμένα μυστικά του, δεν συμβαίνει το ίδιο και με την Ιστορία της εποχής.

Οι περιπέτειες του Θαλή του Μιλήσιου

Κάποτε ο Θαλής ο Μιλήσιος αποφάσισε να πάει ένα ταξίδι στον τότε γνωστό κόσμο, για να αποκτήσει γνώση και εμπειρία. Ο ίδιος ήταν έμπορος, έτσι θα μπορούσε αναζητώντας τη γνώση ενδεχομένως να αποκομίσει και κάποιο κέρδος. Γιατί καλό να ανακαλύπτεις καινούργια πράγματα, καλό να αναπτύσσεις την επιστήμη, συναρπαστικό και ενδιαφέρον να ξεπερνάς τα όρια των δυνατοτήτων σου, αλλά πάντα υπάρχει και η ανάγκη να καλύπτεις τις ανάγκες σου.

Αριστοφάνης εναντίον Σωκράτη

«Αριστοφάνης: Λόγια, λόγια, λόγια! Σας βαρέθηκα πια εσάς τους φιλοσόφουςΣωκράτης: Καλύτερα τα λόγια απ’ τα φούμαρα που πουλάτε εσείς οι κωμωδιογράφοι»

Σαν συντηρητικός που ήταν, ο Αριστοφάνης έβλεπε με κακό μάτι την εισβολή των πνευματικών ανθρώπων από τις ελληνικές αποικίες που ακολούθησε την ναυτική συμμαχία υπό την ηγεμονία της Αθήνας. Το ανανεωτικό κίνημα των καλλιτεχνών, ποιητών και σοφιστών* που απειλούσε τις παραδοσιακές αθηναϊκές αξίες βρήκε τόσους αντιπάλους όσοι ήταν και οι θιασώτες του. Ο Σωκράτης βρέθηκε κάπου ενδιάμεσα, αφού στα έργα του Ξενοφώντα και του Πλάτωνα τον βλέπουμε να εναντιώνεται στους σοφιστές, αλλά και να αμφισβητεί τις αρετές των συμπολιτών του, εισάγοντας νέες, αντιδιαισθητικές, αξίες (τα λεγόμενα σωκρατικά παράδοξα). Στα μάτια όμως του μέσου Αθηναίου η διαφορά μεταξύ του Σωκράτη και των σοφιστών δεν πρέπει να ήταν καθόλου προφανής, με τον Αριστοφάνη να δυσκολεύεται πραγματικά να διακρίνει τη διδασκαλία του από την ανήθικη σοφιστική.

Ο Σωκράτης ήταν το κατάλληλο θύμα για την ενσάρκωση όλων των ανησυχιών του Αριστοφάνη. Εν μέσω του Πελοποννησιακού Πολέμου, ανησυχούσε για την παρακμή των παραδοσιακών αξιών και την υποβάθμιση των ηθικών κριτηρίων των πολιτών. Κάθε φορά που κάποιος επιφανής σοφιστής εμφανιζόταν στην Αθήνα, ο Σωκράτης έσπευδε να τον συναντήσει, ενώ άλλοτε συγκέντρωνε νέους και τους έβαζε να μιλούν για τα πάντα, αμφισβητώντας κάθε τι που ήξεραν. Το ότι ήταν Αθηναίος ο ίδιος, σίγουρα έκανε πιο καχύποπτο τον Αριστοφάνη, αφού έτσι δεν συμβόλιζε μόνο την βαρβαρική επίθεση, αλλά και την προδοτική παράδοση εκ των έσω. Οι κατηγορίες που απόδωσε στον Σωκράτη στο έργο του ήταν αυτές του σοφιστή που μαθαίνει κάποιον να πείθει κάνοντας το κακό να μοιάζει με καλό, του άθεου φυσικού φιλοσόφου που προσπαθώντας να λύσει τα αινίγματα της φύσης αμφισβητούσε τους θεούς, και του ασκητικού ηθικοδιδάσκαλου που από την αδιαφορία του για τα υλικά αγαθά περιφερόταν πειναλέος και βρώμικος.

Στις Νεφέλες** του, ο Αριστοφάνης επιτίθεται σε αυτό ακριβώς το (εν πολλοίς, «ξενόφερτο») νεωτεριστικό πνευματικό κίνημα. Οι καινούργιοι «φροντιστές» με τις καινούργιες διδασκαλίες τους προσφέρουν την ικανότητα στους νέους να αντικρούουν αποτελεσματικά το δίκιο, μαθαίνοντάς τους τον «άδικο λόγο». Ο έμπορος Στρεψιάδης έχοντας πνιγεί στα χρέη, καταφεύγει σαν τελευταία λύση στη σχολή («φροντιστήριον») που ίδρυσε ο Σωκράτης, για να του μάθει πώς να ακυρώσει τα δάνεια που δεν μπορεί να πληρώσει, μόνο με τη χρήση των λόγων του. Πιστεύει πως η σχολή του Σωκράτη θα τον κάνει άξιο στον λόγο και ικανό να νικάει είτε έχει δίκιο είτε όχι.

Ο Σωκράτης όμως εμφανίζεται λίγο πιο απαιτητικός από ό,τι περίμενε, επιμένοντας να του μάθει αρχικά ένα σωρό πράματα, από το σωστό γένος κάθε λέξης μέχρι το πώς εξηγούνται φυσικά φαινόμενα όπως η αστραπή και η βροντή. Ο ανόητος έμπορος δεν μπορεί να ανταπεξέρθει («ευθύς ξεχνάς ό,τι κι αν μάθεις…Να πας στο διάβολο, λησμονιάρη και άξεστε γερο-μπουμπούνα»780-790), και στέλνει τον γιο του Φειδιππίδη που είναι «φύσει έξυπνος». Αυτός σίγουρα θα τα καταφέρει και θα σώσει τον οίκο του από τα χρέη.

Ο Άδικος Λόγος και ο Δίκαιος Λόγος προσωποποιημένοι προσπαθούν ο καθένας να πείσει τον Φειδιππίδη να επιλέξει από ποιον θα διδαχτεί τον τρόπο αντιμετώπισης των δανειστών890-1110***. Για να πάρει τον Φειδιππίδη με το μέρος του, ο Άδικος Λόγος υποστηρίζει ότι θα του μάθει «νέες ιδέες» και πώς να αναστρέφει το δίκιο. Εξ άλλου «το δίκιο δεν υπάρχει»902 αφού, όπως υποστήριζε ο σοφιστής Πρωταγόρας, ό,τι πιστεύει κάποιος είναι και αλήθεια. Και τι καλύτερο υπάρχει από το να λες τα αντίθετα από τους νόμους, «να υποστηρίζεις το άδικο, και όμως να κερδίζεις»1042; «Είδες εσύ ποτέ κανέναν να προκόβει με την ηθική;»1062 Η ηθική θα του αποστερήσει όλες τις ηδονές. Μαζί του όμως θα μπορεί να γελάει, να πηδάει, να τρώει και να διασκεδάζει χωρίς ντροπή. Αν τον πιάσουν με παντρεμένη θα του μάθει να αποδεικνύει ότι δεν είναι αδικία, αφού κι ο Δίας τέτοια έκανε -πώς λοιπόν να φανεί δυνατότερος από τον Δία ένας θνητός; (Η ανυπαρξία του Δία που κήρυττε ο Άδικος Λόγος αγνοείται στην περίπτωση που τον συμφέρει). «Γιατί να ζεις, αν’ όλα αυτά τα χάσεις;»1074

Η ρητορική εδώ παρουσιάζεται με το πιο χυδαίο της πρόσωπο, προσφέροντας τα πιο κοινά οφέλη που θα προσελκύσουν έναν νέο, προτείνοντας τη χρήση του λόγου όχι για να υπερασπίζεται την αλήθεια αλλά μόνο για το ατομικό του συμφέρον. Είναι η ανήθικη ρητορική, που αρνείται τους θεούς και παριστάνει ότι μπορεί να εξηγήσει τη φύση, που δίνει τη δύναμη στον μυημένο να ελιχθεί στον δημόσιο βίο και να ανελιχτεί σε αξιώματα που ανήκουν δικαιωματικά σε άλλους.

Η απάντηση του Δίκαιου Λόγου ακούγεται παρωχημένη απέναντι στα θέλγητρα του Άδικου. Ο Δίκαιος παρουσιάζεται θιασώτης της παλιάς, δοκιμασμένης παιδαγωγίας που προσφέρει μια ολοκληρωμένη, και προφανώς ηθική, διδασκαλία. Αν ο Φειδιππίδης διαλέξει αυτόν, θα μάθει κιθαριστική, χορούς και τραγούδια (η μουσική ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την παιδαγωγία), θα φέρεται με κοσμιότητα και θα γυμναστεί με τη βοήθεια παιδοτρίβη ώστε να «λάμπει ανθηρός στα γυμναστήρια μέσα»1002. Η δικιά του διδασκαλία ανέθρεψε Μαραθωνομάχους –γιατί να μην αρκέσει για τον Φειδιππίδη; Κατηγορεί τον Άδικο Λόγο για αναίδεια, ότι κάνει κακό στα παιδιά, ότι προωθεί τον αθεϊσμό.

Όπως ήταν μάλλον επόμενο, ο Φειδιππίδης πείθεται από τον Άδικο Λόγο. Εκεί που ο Στρεψιάδης όμως ελπίζει να σωθεί από τους δανειστές του, ο γιος του τον δέρνει, γιατί τόλμησε να μην παραδεχτεί τον Ευριπίδη για σοφό (ο Αριστοφάνης εκτός από τον Σωκράτη τα είχε και με τον Ευριπίδη – στους Βάτραχους επιτίθεται κατά της μοντέρνας ποίησης). Το να δέρνει όμως κανείς τον πατέρα του θεωρείται σοβαρό αδίκημα στην αρχαία Αθήνα, που τιμωρείται με στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, και ο Στρεψιάδης παραπονιέται και απειλεί. Ο Φειδιππίδης λοιπόν κάνει άμεσα επίδειξη των καινούργιων ρητορικών του δυνατοτήτων. Όπως όταν ο ίδιος ήταν μικρός, ο Στρεψιάδης τον έδερνε για το καλό του, («γιατί σ’ αγαπούσα και νοιαζόμουνα»1409) έτσι κι ο γιος τώρα δέρνει τον πατέρα για το δικό του καλό˙ είναι μάλιστα πιο φυσικό να δέρνεις τους γέροντες παρά τους νέους αφού είναι ασυγχώρητο οι γέροι να κάνουν σφάλματα. Ενώ λοιπόν ο Στρεψιάδης έστειλε τον γιο του να μάθει να παρακάμπτει τους νόμους για να τον γλιτώσει τα δάνειά του, ο γιος του χρησιμοποίησε τις νέες του ικανότητες για να τον χτυπήσει ατιμωρητί, και δεν τον γλίτωσε κι από τα δάνεια.

Ο Αριστοφάνης προειδοποιεί τους Αθηναίους να μην εμπιστευτούν τα παιδιά τους στους σοφιστές, όσο ελκυστική και να φαίνεται η διδασκαλία τους, όσο κι αν υπόσχονται μεγάλα κέρδη και αξιώματα σε αυτούς που θα διδάξουν. Η ικανότητα να πείσουν για το άδικο θα γυρίσει εναντίον τους, οι ασέβειες των νεωτερισμών τους θα συμπαρασύρει τον σεβασμό στους γονείς και οι ενασχολήσεις με την εξήγηση της φύσης κρύβουν την βλασφημία ενάντια στους θεούς της πόλης.

Οι μαθητές του Σωκράτη δεν είναι οι πολλά υποσχόμενοι φιλόσοφοι που φαντάζονται οι θιασώτες των νεόφερτων «σοφών». Είναι ψευτοφιλόσοφοι, την προσοχή των οποίων μπορείς να αποσπάσεις με ένα χτύπημα στην εξώπορτα της σχολής. Ο ίδιος ο Σωκράτης είναι τόσο αργόσχολος που ασχολείται, κυριολεκτικά, με του ψύλλου το πήδημα, αλείφοντας κερί στα πόδια ψύλλου για να αφήσει ίχνη και να μετρήσει πόσο μακριά φτάνει το άλμα του. Όταν ο Χαιρεφώντας τον ρώτησε αν τα κουνούπια σφυρίζουν από το στόμα ή το κωλάντερο, ο Σωκράτης σκαρφίστηκε πως το έντερο είναι λεπτό ενώ «ο κώλος, σαν κοίλος μπροστά στο στενό ηχεί από τη δύναμη του αέρα»161-163. Μόνο ανόητοι σαν τον Στρεψιάδη εντυπωσιάζονται με τις ικανότητές του, που πίστεψε πως σίγουρα θα γλίτωνε κανείς την καταδίκη αν ήξερε ακόμα και για το κωλάντερο του κουνουπιού -«Ω! τρισευτυχισμένε ερευνητή του κώλου»166. Οι μαθητές του λούζονται από τον Αριστοφάνη με πλήθος χαρακτηρισμών: πονηροί, ψωροπερήφανοι, κιτρινιάρηδες και ξυπόλητοι, ενώ και στις Όρνιθές του περιγράφει με περιφρονητικό ύφος κάποιους ενοχλητικούς τύπους: «άφηναν μακριά μαλλιά, δεν πλένονταν, έκαναν δίαιτα, σωκρατοφέρονταν»1282-1283.

Ο Σωκράτης του Αριστοφάνη, που «αεροβατεί και εξετάζει τον ήλιο»25, είναι αγνώριστος. Όπως τον ξέρουμε από τον Ξενοφώντα και, κυρίως, από τον Πλάτωνα, η ενασχόλησή του με τη φυσική φιλοσοφία, ο αθεϊσμός του, ο αυτοπροσδιορισμός του ως δάσκαλος, το να έχει σχολή και να πληρώνεται είναι πράγματα που μας ξενίζουν. Ο Αριστοφάνης τον δείχνει να ασχολείται με αστρονομία, γεωμετρία, αριθμητική, γεωγραφία και δικηγορική, ενώ από αλλού τον ξέρουμε αποκλειστικά ως ηθικό φιλόσοφο. Και ενώ οι θρησκευτικές του πεποιθήσεις ήταν όντως καινοτόμες, δεν μπορούμε να φανταστούμε τον πλατωνικό Σωκράτη να λέει: «Βρε ποιος Δίας; Μη λες φούμαρα. Δεν υπάρχει Δίας»65. Η ιδιαιτερότητα του θρησκευτικού αισθήματος του Σωκράτη δεν είχε φτάσει στο σημείο να αρνείται την ύπαρξη θεών. Το μόνο ιστορικό γεγονός που μπορούμε να συνάγουμε από τις Νεφέλες είναι ότι ο Σωκράτης πρέπει να έγινε γρήγορα διάσημος, αφού το 423π.Χ. που ανέβηκε στο θέατρο το έργο, ήταν 47 χρόνων.

Ο Σωκράτης του Αριστοφάνη μοιάζει τόσο στον φυσικό φιλόσοφο Αναξαγόρα, ο οποίος αναζητούσε τις αρχές που συνθέτουν τη φύση του σύμπαντος****, όσο και στον Πρωταγόρα, διακεκριμένο πρωταγωνιστή της σοφιστικής διδασκαλίας, ο οποίος θα υποστεί, δώδεκα χρόνια αργότερα, το 411, μία καταδίκη για ασέβεια ή αθεϊσμό. Ο Σωκράτης είναι ένα πρόσωπο εκατό τοις εκατό επιβαρυμένο με τον εκνευρισμό του ποιητή που στρέφεται ενάντια σε κάθε καινοτομία, η οποία αυτομάτως εξομοιώνεται με το ριζικό κακό.

Ο Σωκράτης στην Απολογία εντοπίζει την πραγματική αιτία των κατηγοριών εναντίον του στην κακή του φήμη και τις συκοφαντίες εναντίον του. Δεν τον είχε διακωμωδήσει μόνο ο Αριστοφάνης αλλά και ο Καλλίας, ο Αμειψίας, ο Εύπολις και ο Τηλεκλείδης, σε κείμενα που σήμερα είναι χαμένα*****. Κατονόμασε όμως τον Αριστοφάνη συγκεκριμένα στο δικαστήριο. Είναι όντως ανησυχητικό το γεγονός ότι και οι τρεις κατηγορίες ενυπάρχουν στιςΝεφέλες, με τον εικονιζόμενο Σωκράτη να διαφθείρει τους νέους και να κάνει βλάσφημες και αθεϊστικές δηλώσεις. Είναι όμως αξιόλογο και να παρατηρήσουμε ότι στο πλατωνικό Συμπόσιο, που διαδραματίζεται μετά την παράσταση των Νεφελών, Αριστοφάνης και Σωκράτης βρίσκονται να συνομιλούν σε φιλικό πνεύμα.

Σύμφωνα με ανεκδοτολογική αφήγηση του Πλούταρχου, όταν ρώτησαν τον Σωκράτη αν είχε θυμώσει με την εικόνα του στις Νεφέλες απάντησε: «Για όνομα του θεού όχι. Με κορόιδεψε στο θέατρο σαν σε μια μεγάλη φιλική συγκέντρωση». Ο Διογένης Λαέρτιος τον εμφανίζει να υποστηρίζει ότι πρέπει να παραδίδεται κανείς στην κωμωδία, γιατί αν αυτή υποδεικνύει πραγματικά λάθη μας, θα συμβάλλει στη βελτίωσή μας. Αν όχι, δεν μας αφορά. Σύμφωνα με τον Στοβαίο μάλιστα, μετά την παράσταση συνάντησε τον Αριστοφάνη και τον ρώτησε ήρεμα αν θέλει να τον χρησιμοποιήσει για άλλο παρόμοιο ρόλο. Υπάρχει και μια αφήγηση με τον Σωκράτη να είναι παρών σε παράσταση του έργου, όπου σηκώθηκε από τη θέση του και έμεινε όρθιος σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, για να τον δουν όλοι και να συγκρίνουν την ομοιότητα στην εμφάνισή του και στην ασχήμια της μάσκας του ηθοποιού (Αιλιανός – Varia Historia*****). Η αλήθεια είναι ότι το 423 κανένας δεν σκεφτόταν να μηνύσει τον Σωκράτη. Μετά τον θάνατό του, οι Αθηναίοι μετάνιωσαν για τη συμπεριφορά τους και, εκτός από τους κατήγορούς του που τιμωρήθηκαν, επίθεση δέχτηκε κι ο Αριστοφάνης εξαιτίας της επικριτικής εικόνας του για τον φιλόσοφο.

Οι αφηγήσεις της τελευταίας παραγράφου δεν είναι επαληθεύσιμες (αφού οι πηγές τους χωρίζονται από τον Σωκράτη με αιώνες) και μας είναι αδύνατο να μάθουμε πώς πραγματικά προσέλαβε ο Σωκράτης την επίθεση του Αριστοφάνη. Στον Σωκράτη όμως δεν ταιριάζει η μικροπρέπεια. Όπως διαβάζουμε στον Ευθύδημο, αφού συμφωνεί με τον φίλο του Κρίτωνα πως σε κάθε ασχολία υπάρχουν πολλοί φαύλοι και λίγοι σπουδαίοι, του λέει: «Μην κάνεις λοιπόν κάτι που δεν πρέπει, Κρίτωνα. Άφησε να χαίρονται όσοι ασχολούνται με τη φιλοσοφία, είτε είναι χρηστοί είτε φαύλοι, και αφού το βασανίσεις το πράγμα καλά και σωστά, αν το κρίνεις φαύλο, να αποτρέψεις όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο τους γιους σου˙ αν τώρα κρίνεις πως είναι ό,τι νομίζω εγώ πως είναι, να την επιδιώξεις και να την αποκτήσεις με θάρρος, όπως λένε, και εσύ και τα παιδιά σου»307c.

Δεν μπορούμε εξ άλλου να έχουμε κάποια αμφιβολία για το αν ο Αριστοφάνης είχε δίκιο γι’ αυτόν. Γιατί μπορεί ο Σωκράτης να ανήκε γενικά στο ίδιο ανανεωτικό κίνημα με τους σοφιστές, αλλά με τον θάνατό του αντιπαρέβαλε έμπρακτα την δικιά του ηθική στάση στον δικό τους αμοραλισμό.

* Η λέξη σοφιστής αρχικά σήμαινε τον σοφό. Πρώτη φορά στις Νεφέλες συναντούμε την αρνητική σημασία του δασκάλου ανήθικων πραγμάτων, ενώ η καθιέρωση της ιδέας πως οι σοφιστές ήταν ένας χαρακτηριστικός τύπος ανθρώπου προέρχεται από το πλατωνικό έργο, και κυρίως από τον Σοφιστή. Στην πραγματικότητα κάθε σοφιστής ήταν διαφορετικός από τους άλλους, και ο Σωκράτης διαφορετικός από όλους τους.

** Η πρώτη έκδοση των Νεφελών παρουσιάστηκε το 423, αλλά ο Αριστοφάνης απογοητεύτηκε που δεν πήρε το πρώτο βραβείο, αφού το θεωρούσε το καλύτερό του έργο. Το ξαναδούλεψε σε νέα έκδοση, αυτήν που έχουμε σήμερα, που χρονολογείται στο 421 με 418. Οι «Νεφέλες» του τίτλου είναι οι «μούσες»  καλλιτεχνών και άλλων πνευματικών ανθρώπων.

*** Το γεγονός ότι και οι δύο διδάσκονται στην σχολή του Σωκράτη τον αποποιεί εν μέρει από την ευθύνη της ηθικής ή ανήθικης συμπεριφοράς των μαθητών. Η μέθοδος της σοφιστικής δεν οδηγεί αποκλειστικά στην ανήθικη ρητορεία αλλά μένει και στην κρίση του μαθητή το πώς θα την χρησιμοποιήσει.

**** Η φράση «[τον Δία] τον πέταξε η Δίνη και βασιλεύει τώρα αυτή», είναι σαφής αναφορά στην κοσμική δύναμη «δίνη» στην οποία πίστευε ο Αναξαγόρας.

***** Ο Αμειψίας π.χ. λέει στον Κόννο ότι ο Σωκράτης μπορεί να ήταν ανόητος, πειναλέος, φτωχοντυμένος και «γεννημένος να εξοργίζει τους παπουτσήδες» (επειδή ποτέ δεν φορούσε παπούτσια), αλλά διέθετε μεγάλη καρτερία και ποτέ δεν ξέπεφτε στην κολακεία (Guthrie).

****** Ο Αιλιανός λέει επίσης ότι ο Αριστοφάνης χρηματίστηκε για τις κατηγορίες των Νεφελών.


Κωνσταντίνος Σαπαρδάνης



Πηγές:

Αριστοφάνης – Νεφέλαι (εκδ. Κάκτος, 1992)

Δράγωνα-Μονάχου, Μυρτώ – Σωκράτης [σειρά: Μεγάλοι Έλληνες] (εκδ. Σκάι Βιβλίο, 2009)

Κάλφας Βασίλης & Ζωγραφίδης Γιώργος – Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι (εκδ. Το Βήμα, 2013, αρχική έκδοση Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, 2006)

Καρασμάνης, Βασίλης – Σωκράτης, ο Σοφός που δε Γνώριζε Τίποτα (εκδ. Λιβάνη, 2002)

Annas, Julia – Πλάτων, Όλα Όσα Πρέπει να Γνωρίζετε (εκδ. Ελληνικά Γράμματα – Βήμα, 2006)

Dorion, Louis-Andre – Σωκράτης (εκδ. Το Βήμα Γνώση, 2007)

Gigon, Olof – Σωκράτης (εκδ. Γνώση, 2012)

Guthrie, W. K. C. – Σωκράτης (εκδ. ΜΙΕΤ, 2001)



Πηγή


H ετυμολογία των ονομάτων των Θεών

Σύμφωνα με τον Γερμανό φιλόλογο και γλωσσολόγο George Curtius (1820-1885), η λέξη Όλυμπος προέρχεται από τη ρίζα -λαμπ- και ερμηνεύεται σαν ο ολολαμπής, ο ολόλαμπρος ή ο ολόλευκος. Έτσι, οι Ολύμπιοι θεοί είναι οι Λαμπεροί ή Λάμποντες θεοί.

Δίας ή Ζεύς


Το όνομα του Δία [ή με μια μικρή παραλλαγή του πρώτου γράμματος (Δίας - Βίας)], είναι ένα από τα κατ’ εξοχήν ονόματα δύναμης, δηλαδή παραπέμπει στη δύναμη (βία) και την εξουσία του μεγάλου θεού.

Τρίτη 28 Μαρτίου 2017

Ναϊάδα και η σχέση της με τον ιδρυτή της Τροίας;

Προσθήκη λεζάντας
Λένα πως η Αβαρβαρέα ή Αβαρβαρέη ήταν μία από τις αρχαίες Ελληνίδες Ναϊάδες(1). Στην Ιλιάδα (7, 22), ο Όμηρος αφηγείται τους έρωτές της με τον Βουκολίωνα, το γιο της νύμφης Καλύβης και του Λαομέδοντα, που ήταν γιος του ιδρυτή της Τροίας Ίλου.

Συνέπεια του έρωτα αυτού ήταν οι δίδυμοι αδελφοί Αίσηπος και Πήδασος, ήρωες της Τροίας, που τους κατέβαλε ο Ευρύπυλος, ηγεμόνας του Ορμενίου της Θεσσαλίας και ένας από τους μνηστήρες της Ωραίας Ελένης.

Ο μύθος της Αβαρβαρέας δείχνει τη φυλετική συγγένεια Ελλήνων και Τρώων, αφού οι τελευταίοι μιλούσαν την ελληνική γλώσσα και δεν ήταν βάρβαροι (αβάρβαροι), αλλά πολιτισμένοι όπως οι Αχαιοί.

Η ζωή των Αρχαίων Μακεδόνων

Ένα χρυσοπόρφυρο ύφασμα με το οποίο είχαν τυλίξει τα οστά μιας Μακεδόνισσας η αχνή όψη της λεγόμενης «Μαντόνας» των Αιγών με το θλιμμένο βλέμμα και τα ροζ μάγουλα, το κυνήγι του κάπρου, που σηματοδοτεί την ενηλικίωση των εφήβων, ένα ζευγάρι ερωτευμένα περιστέρια, είναι λίγα από αυτά που σε παίρνουν και σε ταξιδεύουν στην καθημερινότητα που ζούσαν κοινοί θνητοί, αξιωματούχοι και η βασιλική οικογένεια στη φημισμένη πόλη του βασιλιά Φιλίππου Β’, τον 4ο αιώνα π.Χ.

Η αρχαιολόγος Αγγελική Κοτταρίδη, μία από τις αγαπημένες μαθήτριες του Μανόλη Ανδρόνικου και ανασκαφέας του ανακτόρου των Αιγών, προικισμένη η ίδια με το χάρισμα της αφήγησης, μας επισημαίνει τις λεπτομέρειες εκείνες που χάνει κανείς επισκεπτόμενος ένα μουσείο, στο πολυτελές λεύκωμα που μόλις κυκλοφόρησε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση με τον τίτλο «Αιγές.

Αετός το προσφιλέστερο πτηνό του Δία

Η αρχαία Ελληνική μυθολογία έδωσε πολύ νωρίς σπουδαία θέση στον αετό, γιατί όπως πίστευαν ήταν κατεξοχήν θεϊκό πτηνό. Ήταν το σύμβολο του πατέρα των θεών, του Δία, και φορέας του θεϊκού του όπλου του κεραυνού.
Ήδη ο Όμηρος αναφέρει τον αετό σαν το προσφιλέστερο πτηνό του Δία: «ος τε σοί αυτώ φίλτατος οιωνών»(Ιλ. Ω 310).

Αρχικά ήταν σύμβολο του Πάνα, ο οποίος το πρόσφερε στον Δία. Πολλές αρχαίες παραδόσεις αναφέρονται στην σχέση του Δία με τον αετό. Σύμφωνα με μία από αυτές ο αετός γεννήθηκε την ίδια ώρα με τον Δία, σύμφωνα με μία άλλη ο αετός προείπε, ως μάντης, στον Δία τη νίκη του κατά των γιγάντων. Έτσι στην μαντική, ιδιαίτερα στην οιωνοσκοπία, πήρε την πρώτη θέση και αναφέρεται ως τελειότατος πετεεινών (Ιλ. Θ 247) και μαντείας πρόεδρος (Αριστ. 8,18).

Ο μύθος της κόμης της Βερενίκης που έγινε αστερισμός

Ανάμεσα στη Μεγάλη Άρκτο και στον αστερισμό της Παρθένου υπάρχει ένας αστερισμός που ονομάζεται «Η κόμη (τα μαλλιά) της Βερενίκης».

Η Βερενίκη ήταν κόρη του ηγεμόνα της Κυρήνης της Αφρικής, του Μάγα. Ήταν φημισμένη για την ομορφιά της και ιδιαίτερα για τα πλούσια και μακριά μαλλιά της. Παντρεύτηκε το 246 π.Χ. τον Έλληνα βασιλιά της Αιγύπτου, τον Πτολεμαίο τον Ευεργέτη. Λίγο μετά το γάμο τους ο Πτολεμαίος έφυγε για μια εκστρατεία στην Συρία. Ο χωρισμός τους στοίχισε πολύ στη Βερενίκη και η αγωνία για την τύχη του άντρα της την βασάνιζε μέρα και νύχτα. Μια μέρα μπήκε στο ναό της Αφροδίτης και ορκίστηκε στη θεά ότι αν βοηθούσε τον άντρα της να γυρίσει πίσω σώος και νικητής από τον πόλεμο, θα έκοβε τα υπέροχα μαλλιά της και θα τα αφιέρωνε στον βωμό της.

Δευτέρα 27 Μαρτίου 2017

Σπουδαία Ανακάλυψη στην Κριμαία προτομής Έλληνα Θεού - Δείτε το βίντεο

Ένα μοναδικό αρχαιολογικό εύρημα, ένα κεφάλι από τερακότα που πιστεύεται ότι είναι περίπου 2.500 ετών, είχε παρουσιαστεί στην Ανατολική Κριμαίας στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο στο Kirch. Η προτομή πό καλλιτέχνη της Μικράς Ασίας βρέθηκε ανάμεσα στην χερσόνησο της Κριμαίας και της Ρωσικής ηπειρωτικής χώρας. Ο επικεφαλής της υποβρύχιας μονάδας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών ανέφερε ότι ίσως πρόκειται για την απεικόνιση ενός αρχαίου Έλληνα θεού.

Άτλας η αιώνια τιμωρία

Ο Άτλας ήταν γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης. Αδέρφια του ήταν ο Προμηθέας, ο Επιμηθέας και ο Μενοίτιος, οι γνωστοί «Ιαπετίδες». Στη διάρκεια της Τιτανομαχίας, ο Άτλαντας αντιτάχθηκε στον παντοδύναμο Δία...

Έγινε αρχηγός των Τιτανίδων, δηλαδή των γιων των Τιτάνων και αποδείχτηκε ισχυρότερος όλων.

Ωστόσο, όταν η μάχη έληξε με τη νίκη του Δία, ο αρχηγός των θεών θέλησε να τιμωρήσει τον Άτλαντα για την περιφρόνηση που του έδειξε και να τον εκδικηθεί, επειδή κατασπάραξε μαζί με τα αδέρφια του, τον Διόνυσο.

Ο Διόνυσος της Ινδίας

Ο Μεγασθένης ο Ίων, (περ. 350 – 290 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας γεωγράφος – εθνογράφος, διπλωμάτης και ιστορικός. Υπήρξε πρέσβης του Σέλευκου Α΄ του Νικάτορος για περισσότερα από 10 χρόνια στα ανάκτορα του Τσαντραγκούπτα Μαουρύα (Ελληνικά: Σανδροκόττος ή Σανδράκοττος) στην Παταλιπούτρα, και κατά τους Έλληνες Παλίμβαθρα, (σημερινή Πάτνα) των Ινδιών.

Το βιβλίο του «Ινδικά» αποτελεί την πρώτη ιστορική πηγή που έχουμε για την Ινδία, και γι’ αυτό δίκαια έχει χαρακτηρισθεί ως ο «Πατέρας της Ινδικής Ιστορίας». Επίσης έχει καταγραφεί ως ο πρώτος ξένος Πρέσβης στα χρονικά της Ινδίας. Η παραμονή του στην Ινδία θα πρέπει να έγινε πριν από το θάνατο του Τσαντραγκούπτα το 288 π.Χ., οπότε και επέστρεψε στην Αραχωσία.

O διάλογος Επικούρειου και Στωικού

Στην αγορά της Αθήνας οι συζητήσεις ήταν το συνηθισμένο και καθημερινό φαινόμενο. Ο καθένας μπορούσε να πει το κοντό του και το μακρύ του, χωρίς τους περιορισμούς και τους κανονισμούς που ίσχυαν στην Εκκλησία του Δήμου. Πολύ συχνά οι συζητήσεις κατέληγαν σε λογομαχίες και καμιά φορά σε χειροδικίες. Δεν ήταν σπάνιες και οι συζητήσεις με θέματα θεωρητικά και υπερβατικά, όπως για παράδειγμα αν υπάρχουν ή όχι θεοί. Έναν τέτοιο διάλογο μεταξύ δύο φιλοσόφων αναφέρει ο Λουκιανός στο έργο του Ζευς τραγωδός.

Παρασκευή 24 Μαρτίου 2017

Δημοσθένης - Υπέρ Κτησιφώντος Περί του Στεφάνου

Σε μια περικοπή του περίφημου λόγου του «Υπέρ Κτησιφώντος Περί του Στεφάνου» ο σπουδαίος Αθηναίος πολιτικός στηλιτεύει τη στάση της φιλομακεδονικής παράταξης της Αθήνας και κυρίως του Αισχίνη, τονίζοντας ότι η διαφθορά των Αθηναίων πολιτικών καθώς και η απάθεια του λαού οδήγησαν στη ισχυροποίηση του Φιλίππου πράγμα που στο τέλος θα οδηγούσε στην απώλεια της ανεξαρτησίας τους – κάτι που εν τέλει έγινε.

[Όταν ο Φίλιππος τριγύριζε, υποτάσσοντας Ιλλυριούς και Τριβαλλούς, καθώς και μερικούς άλλους Έλληνες, όταν αποκτούσε σταδιακά τον έλεγχο μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων και ορισμένοι από τις πόλεις, μεταξύ των οποίων και τούτος εδώ (εννοεί τον Αισχίνη), επωφελούνταν από την ελευθερία της ειρήνης για να πηγαίνουν εκεί και να δωροδοκούνται, τότε δέχονταν επίθεση όλοι εκείνοι εναντίον των οποίων ο Φίλιππος έκανε τις κινήσεις αυτές.

Αν δεν το αντιλαμβάνονταν, είναι μια άλλη ιστορία που δε με αφορά. Οι προβλέψεις και οι διαμαρτυρίες μου ήταν αδιάκοπες τόσο εδώ σε σας όσο και όπου είχα σταλεί.

Ανάπτυξη της μικροτεχνολογίας κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο κατέδειξε η μελέτη ενός μικρού ειδωλίου

Την ανάπτυξη της μικροτεχνολογίας κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αποτυπώνονται σύμβολα σε επιφάνειες μεγέθους φακής, κατέδειξε η μελέτη ενός μικρού ειδωλίου, του μοναδικού που έχει βρεθεί....έως σήμερα με χαραγμένα πάνω του σύμβολα της Γραμμικής Β’.

Πρόκειται για ένα χάλκινο μικρό ταυροειδές ειδώλιο, που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου και τοποθετείται χρονικά στη Μυκηναϊκή περίοδο. Το ειδώλιο ανακαλύφθηκε το 1903 στην Αγία Τριάδα, κοντά στην πλατεία των ιερών (Piazzale dei Sacelli).

Θάρρος και φόβος: Αριστοτέλους – Ρητορική

Ο φόβος λοιπόν είναι κάποια λύπη ή ταραχή πού προκαλείται από την αίσθηση κάποιου κακού πού επαπειλείται, ενός κακού πού μπορεί να μάς καταστρέψει ή να μάς λύπηση.

Γιατί οι άνθρωποι δεν φοβούνται όλα τα κακά, όπως π.χ. αν θα γίνουμε άδικοι ή βραδείς στη σκέψη, αλλά όσα μπορούν να μάς φέρουν μεγάλη λύπη ή καταστροφή, και μάλιστα όταν αυτά δεν βρίσκονται μακριά, αλλά φαίνονται πολύ κοντά, ότι επίκεινται. Γιατί τα πολύ μακρινά δεν τα φοβούνται.

Γιατί όλοι γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν, αλλά πιστεύουν ότι ο θάνατος δεν είναι κοντά, γι’ αυτό δεν τους νοιάζει.

Αν λοιπόν αυτός είναι ο φόβος, κατ’ ανάγκη φοβερά είναι όλα αυτά πού φαίνονται πώς έχουν μεγάλη δύναμη να μας καταστρέψουν ή να μάς προξενήσουν βλάβες πού θα έχουν ως αποτέλεσμα μεγάλη λύπη.

Μ. Αλέξανδρος και Αριστοτέλης

Στη διάρκεια του χειμώνα του 343/2 ο Αριστοτέλης βρισκόταν στη Μυτιλήνη, διδάσκοντας, ερευνώντας και παρακολουθώντας τις περσικές δραστηριότητες στην Τρωάδα, όταν έφτασε η πρόσκληση του Φιλίππου. Θα δεχόταν – με αντάλλαγμα μια δεόντως υψηλή αμοιβή – να επιστρέψει στη Μακεδονία και να αναλάβει τη θέση του προσωπικού παιδαγωγού του Αλεξάνδρου; Το αγόρι ήταν πλέον 13 ετών και χρειαζόταν έναν κορυφαίο δάσκαλο που θα επέβλεπε τις σπουδές του.

Ο Φίλιππος άφηνε να φανεί  διακριτικά ότι ο γιος του εξελίσσεται σε απείθαρχο παιδί. Ως επιπλέον δέλεαρ, ο Φίλιππος υποσχέθηκε να αναστηλώσει τη γενέθλια πόλη του Αριστοτέλη, τα Στάγειρα και να ανακαλέσει «όσους πολίτες της ήταν εξόριστοι ή σκλάβοι». Αυτή δεν έμελλε να είναι μια συνηθισμένη διδασκαλική αποστολή. Θα συνεπαγόταν πολύ ιδιαίτερες προσωπικές και πολιτικές ευθύνες. Δεν υπήρχε καμία αμφιβολία για την απόφαση του φιλοσόφου.

Πέμπτη 23 Μαρτίου 2017

Τι συνέβη στην Τιτανομαχία και την Γιγαντομαχία

Η Τιτανομαχία


Ο Κρόνος αφού νικήθηκε από το γιο του τον στερνό, τον Δία — ή με φάρμακο που του έδωσε η Μήτιδα — έξήμεσε τα παιδιά του, που, όπως ξέρουμε, τα κατέπινε από φόβο μήπως του πά­ρουν τη βασιλεία. Αυτά τότε χάρηκαν που ξανα­βγήκαν στο φως, θαύμασαν τον γενναίο αδελφό τους, τον Δία, και στάθηκαν στο πλευρό του γεμά­τα μίσος για τον άδικο πατέρα τους. ' Ετσι οι θεοί χωρίστηκαν σε δυο αντίπαλα στρατόπεδα: από τη μια ο Δίας με τ' αδέλφια του, από την άλλη ο Κρόνος με τα δικά του αδέλφια, τους Τιτάνες.

Οι Κύκλωπες στην «Θεογονία» την «Οδύσσεια» και τα Κυκλώπεια Τείχη

Οι Κύκλωπες ήταν τερατόμορφες θεότητες και είχαν τεράστια δύναμη. Υπάρχουν πολλές ερμηνείες για την καταγωγή τους. Σύμφωνα με το επικό ποίημα του Ησίοδου «Θεογονία», ήταν τα τρία παιδιά του Ουρανού και της Γαίας: ο Στερόπης, ο Βρόντης και ο Άργης.

Όταν ο Ουρανός φοβήθηκε ότι απειλείται η εξουσία του, τους φυλάκισε στα Τάρταρα. Ωστόσο, οι Τιτάνες θέλοντας να ανατρέψουν τον Ουρανό, τους απελευθέρωσαν. Οι Κύκλωπες, όντας δυσαρεστημένοι με τον πατέρα τους, δέχτηκαν να βοηθήσουν στην πτώση του. Όταν όμως οι Τιτάνες ήρθαν στην εξουσία, τους έριξαν πάλι στα Τάρταρα.

Τετάρτη 22 Μαρτίου 2017

Ήλιος της Βεργίνας. Πως δημιουργήθηκε το σύμβολο των Μακεδόνων

Βουζύγης ο Αθηναίος η πρώτη καλλιέργεια της γης

Ο Βουζύγης ήταν μυθικός γενάρχης του αθηναϊκού ιερατικού γένους των Βουζυγών. Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε πραγματικά την ιστορία μας και τους προγόνους μας; Πέραν των διασήμων, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Πλάτων, ο Σωκράτης, υπάρχουν και εκατοντάδες, για να μην πούμε χιλιάδες, που μένουν στην αφάνεια και αδίκως. Ένας από αυτούς είναι και ο Βουζύγης. Για να δούμε λοιπόν ποιός είναι αυτός ο άγνωστος ένδοξος πρόγονος μας.

Βρέθηκε στον Πλαταμώνα το άκρο του μυκηναϊκού πολιτισμού

Πλούσια κτερισμένα νεκροταφεία με τάφους που ανοίγονται ξανά και ξανά -έως και τρεις φορές- και επαναχρησιμοποιούνται και ήρθαν στο φως κατά τη διάνοιξη της ΠΑΘΕ στην περιοχή του Πλαταμώνα, αποδεικνύουν ότι ο Μακεδονικός Όλυμπος αποτελεί το βορειότερο άκρο του μυκηναϊκού πολιτισμού, του σπουδαίου αυτού οικονομικού και κοινωνικού συστήματος στον Ελλαδικό χώρο.

Τα νεκροταφεία κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, περίπου στον 17ο π.Χ. αιώνα, έχουν μετακινηθεί έξω από τους οικισμούς, περιλαμβάνουν μεγάλους και περίτεχνους τάφους, κατάλληλους για πολλαπλούς ενταφιασμούς, ενώ μαζί με τους νεκρούς τοποθετούνται πολύτιμα αντικείμενα.

Όταν αθλητές τραυματίζονταν βαριά, έμεναν ανάπηροι ή ακόμη πέθαιναν

Σε ορισμένα αγωνίσματα των Ολυμπιακών αγώνων κάποιοι αθλητές τραυματίζονταν βαριά, έμεναν ανάπηροι ή ακόμη πέθαιναν.

Κι ενώ στην καθημερινή ζωή των αρχαίων Ελλήνων υπήρχαν βαρύτατες τιμωρίες για κάθε περίπτωση άσκηση βίας, τραυματισμού ή θανάτωσης ατόμων, στους Ολυμπιακούς Αγώνες πολλές φορές, όχι μόνο δεν τιμωρούνταν αυτός που τραυμάτιζε ή και σκότωνε τον αντίπαλό του, αλλά αντίθετα σε αρκετές περιπτώσεις επιβραβεύονταν.

Τρίτη 21 Μαρτίου 2017

Γνωμικά Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων

Πλάτωνας (427-347 π. Χ)


● Θεός για τους συνετούς ανθρώπους είναι η συνείδηση, ενώ για τους μη συνετούς η ηδονή.
● Η συζήτηση που γίνεται μέσα στην ψυχή με τον εαυτό της ονομάστηκε διάνοια.
● Το θεμέλιο της σοφίας είναι η υπομονή.
● Όλο το χρυσάφι που βρίσκεται κάτω από τη γη και πάνω σ' αυτή, δεν αξίζει όσο η αρετή.
● Ο δίκαιος άνθρωπος διδάσκει το παιδί του να λέει την αλήθεια σ' όλη τη ζωή του.
● Πρέπει κανείς ν' αφήνει στα παιδιά του σαν κληρονομιά, πολλή ντροπή κι όχι χρυσάφι.
● Από τη δημοκρατία γεννιέται η τυραννία.
● Στην τάξη των Θεών δεν επιτρέπεται να φθάνει κάποιος, εάν δεν έχει φιλοσοφήσει και δεν έχει φύγει από τη ζωή, τελείως αμόλυντος, παρά μόνον ο φίλος της γνώσης.
● Οι φαύλοι άνθρωποι νιώθουν, στις περισσότερες περιπτώσεις χαρά με τις ψεύτικες απολαύσεις, ενώ οι ενάρετοι με τις αληθινές.
● Ακόμα κι οι ληστές κι οι κλέφτες συμπεριφέρονται δίκαια μεταξύ τους, γιατί αλλιώς, δεν μπορούν να κάνουν τίποτε.

Το γένος των Ελλήνων κατά τον Όμηρο

Μούσα, τραγούδα το θυμό του ξακουστού Αχιλέα,τον έρμο! π’ όλους πότισε τους Αχαιούς φαρμάκια,και πλήθος έστειλε ψυχές λεβέντικες στον Άδηοπλαρχηγώνε, κι” έθρεψε με τα κορμιά τους σκύλουςκι όλα τα όρνια (του Διός έτσι είχε η γνώμη ορίσει).

Ιλιάδα Α-1. μετάφραση Αλέξ. Πάλλη.

Ο Θεσμός της Τριηραρχίας

Στην αρχαία Αθήνα υπήρχε ένας εξαιρετικά ενδιαφέρον θεσμός που αφορούσε την οικονομική συντήρηση του Αθηναικού στόλου.  Ο Θεσμός αυτός ήταν η Τριηραρχία. (Τι λαμπρό παράδειγμα για τους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε..)

Στην αρχαία Αθήνα η Τριηραρχία αποτελούσε θεσμό έκτακτης δημόσιας λειτουργίας που επιβαλλόταν από την Πολιτεία στους πλουσιότερους των πολιτών. Το πότε εισήχθηκε αυτός ο θεσμός στην Αθηναϊκή πολιτεία δεν έχει εξακριβωθεί, αν και ο Δημοσθένης στους λόγους του παρέχει πολλές πληροφορίες γι΄ αυτόν.

O Κυνέγειρος στη Μάχη του Μαραθώνα

Η μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) είναι η πρώτη στην ιστορία που γνωρίζουμε κάποιες παραμέτρους της, πέρα από τα ονόματα των επικεφαλής των αντιπάλων στρατευμάτων και το αποτέλεσμά της. Αυτό οφείλεται κυρίως στον Ηρόδοτο, ο οποίος στο έργο του μας δίνει στοιχεία για την εξέλιξη της μάχης και τον τρόπο που νίκησαν οι Έλληνες τους Πέρσες χάρη στο σχέδιο του Μιλτιάδη.

Δευτέρα 20 Μαρτίου 2017

H Αγωγή των Σπαρτιατών

Η  περίφημη  σπαρτιατική  ή  λακωνική  αγωγή  είχε  διαμορφωθεί  περί  το  τέλος  της  Αρχαϊκής  περιόδου (7ος αι. – 479 π.Χ.). Αυτό  το  σύστημα  στρατιωτικής  και  πολιτικής  εκπαίδευσης  αποδίδεται  από  την  παράδοση  στον  Λυκούργο.  Στην  πραγματικότητα  ο  Λυκούργος  καθιέρωσε  τον  8ο  αιώνα  μια  πρώιμη  μορφή  της  αγωγής, που  πέρασε  από  διάφορες  φάσεις  εξέλιξης  και βελτίωσης  για  να  πάρει  την  κλασσική  της  μορφή.

Η  σπαρτιατική  εκπαίδευση  είχε  πολλά  κοινά  με  αυτήν  αρκετών  δωρικών  πόλεων  της  Κρήτης.  Εκτός  από  την  κοινή  δωρική  προέλευση  τους, μερικές  πόλεις  της  μεγαλονήσου  ήταν  σπαρτιατικά  ιδρύματα  και  θεωρείται  γενικά  ότι  υπήρξε  αλληλεπίδραση  ανάμεσα  στις  δύο  περιοχές, Σπάρτη  και  Κρήτη,  ως  προς  την  διαμόρφωση  των  στρατιωτικών  και  εκπαιδευτικών  συστημάτων  τους.

Tα αστικά σπίτια της αρχαιότητας

Tα αρχαία σπίτια διέθεταν μια πλακόστρωτη αυλή στο κέντρο, το λεγόμενο αίθριο, προορισμός της οποίας ήταν να δίνει ανάσα και φως στις στοές και τα δωμάτια γύρω της. Oρισμένα σπίτια ωστόσο φαίνεται ότι διέθεταν κάποιο μικρό κήπο.

Oι πόλεις των κλασικών χρόνων είχαν αναπτυχθεί ή ρυμοτομηθεί με πυκνή δόμηση, μην αφήνοντας μεγάλα περιθώρια για κήπους. H καθιέρωση του αστικού κήπου έγινε όταν ο Eπίκουρος οργάνωσε ένα μεγάλο κήπο μέσα στον πολεοδομικό ιστό της Aθήνας και ίδρυσε εκεί τη φιλοσοφική του σχολή.

Το πραξικόπημα του Κινάδωνα στην Σπάρτη

Η Συνωμοσία του Κινάδωνα ήταν ένα αποτυχημένο πραξικόπημα που έλαβε χώρα στην Αρχαία Σπάρτη κατά τον πρώτο χρόνο της βασιλείας του Αγησιλάου Β” (α’ μισό του 4ου αιώνα π.Χ.) το 399 π.Χ.. Η απόπειρα αυτή στοχοποιούσε την αυξανόμενη δύναμη των εφόρων αλλά και τον αυστηρά ολιγαρχικό χαρακτήρα του σπαρτιατικού πολιτεύματος κατά την περίοδο αυτή.

Η Ιστορία της αρχαίας Ελευσίνας

Η λέξη Ελευσίς-ίνος αναφέρεται για πρώτη φορά στον Ορφικό ύμνο « Δήμητρος θυμίαμα». Επιπλέον, ο Ησύχιος μας αναφέρει ότι το παλαιότερο όνομα της Ελευσίνας ήταν Σαισαρία. Σύμφωνα με το μύθο, η Σαισαρία ήταν η μικρότερη κόρη του βασιλιά Κελεού. Ο Κελεός αναφέρεται ως ο πρώτος Ιεροφάντης και ότι πρώτος χειροτόνησε τις κόρες του Ιέρειες της θεάς Δήμητρας. Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, ο Κελεός ήταν ο οικιστής της Ελευσίνας, ο οποίος για να τιμήσει τον πατέρα, τον ήρωα Ελευσίνα, έδωσε το όνομά του στην πόλη. Η λέξη Ελευσίνα είναι ομιλούν όνομα και προέρχεται από το ρήμα ελεύθω = έρχομαι. Δηλαδή ο τόπος της αφίξεως, του ερχομού, της παρουσίας, της αποκάλυψης.

Σάββατο 18 Μαρτίου 2017

ΗΣΙΟΔΟΣ - Τα γένη των Ανθρώπων

Χρυσή φυλή θνητών ανθρώπων - ΗΣΙΟΔΟΣ, Έργα καί ήμέραι 109-193

Οι αθάνατοι θεοί, που ζουν στον Όλυμπο, δημιούργησαν πρώτα μια χρυσή φυλή θνητών ανθρώπων. Αυτό έγινε τον καιρό του Κρόνου, όταν ήταν βασιλιάς στον ουρανό. Ζούσαν σαν θεοί, δίχως καμιά λύπη στις καρδιές τους, δίχως έγνοιες και βάσανα και δίχως να υφίστανται τα αξιοθρήνητα γηρατειά- πάντα με νεανικά μέλη απολάμβαναν χαρούμενες μέρες, μακριά από κάθε κακό. Όταν πέθαιναν, ήταν σαν να τους είχε καταβάλει ο ύπνος. Όλα τα καλά πράγματα τους ανήκαν.

Η γόνιμη γη παρήγαγε μόνη της όλων των ειδών τους καρπούς. Με ειρήνη και ηρεμία ζούσαν χαρούμενοι στη χώρα τους, έχοντας όλα τα αγαθά. Όταν η γη έκρυψε αυτή τη φυλή των ανθρώπων μέσα στο σκοτάδι, έγιναν αγαθοί δαίμονες πάνω στη γη· απομάκρυναν το κακό, ήταν φύλακες των θνητών ανθρώπων πρόσεχαν για τη δικαιοσύνη και τα εγκλήματα τυλιγμένοι από τον αέρα, διατρέχοντας όλη τη γη, δίνοντας πλούτο. Αυτό ήταν ένα από τα βασιλικά προνόμιά τους.

Λεύκιππος ο Αβδηρίτης διέβλεψε την μεγάλη κοσμογονική έκρηξη

Λεύκιππος, ο δάσκαλος του Δημόκριτου και πατέρας της ατομικής θεωρίας, την οποία πρόβαλε και εξέλιξε ο πιο χαρισματικός, πιθανότατα, μαθητής του.

Ο Λεύκιππος ήταν Έλληνας φιλόσοφος του 5ου αι. π.κ.χ. (480/470 π.κ.χ.-400 π.κ.χ.) από τα Άβδηρα (κάποιοι λένε από τη Μίλητο) μαθητής του Ζήνωνα του Ελεάτη. Διατύπωσε πρώτος την υπόθεση ότι η ύλη αποτελείται από άτομα.

Είναι πέρα από κάθε κατανόηση το πως ο μέγας αυτός θεωρητικός (Λεύκιππος ο Αβδηρίτης) διέβλεψε από τότε με τέτοια ακρίβεια την μεγάλη κοσμογονική έκρηξη που σήμερα ειναι γνωστή ως BIG BANG!

Η δίκη της Ασπασίας

Ο Περικλής καταγόμενος απο τον οίκο των Αλκμαιωνιδών, διακεκριμένη οικογένεια των Αθηνών, απο νωρίς ξεχώρισε για το ήθος του, τη ρητορική του δεινότητα, την μεγαλοφυία, την ανδρεία του και εξελίχθηκε σε ήρωα της Αθηναικής Δημοκρατίας. Όταν συναντήθηκε με την Ασπασία ήταν ήδη παντρεμένος και είχε δυο γιούς.

Αμέσως γοητεύτηκε απο τη θεσπέσια κόρη του Αξιόμαχου απο τη Μίλητο, διοτι η Ασπασία εκτός απο την εξωτερική ομορφιά της, που την δημιουργούσαν η ξεχωριστή της παιδεία, η οξύνοιά της, η πολιτική της ευθυκρισία.Τα προσόντα της αυτά την έφεραν, αν και ξένη, στο επίκεντρο της αθηναικής κοινωνίας. Είναι γνωστό οτι τα μεγαλύτερα πνεύματα της εποχής της, ο Σωκράτης  και ο Πλάτων, χαιρόταν την συντροφιά της.

Παρασκευή 17 Μαρτίου 2017

Οι τελευταίες μέρες του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ιστορίας, που ταλανίζουν μέχρι και τις μέρες μας τους, πάσης φύσεως, ερευνητές, είναι το ξαφνικό τέλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η περιπέτεια της σορού του.

Εικασίες και εκτιμήσεις δίνουν και παίρνουν ανά τους αιώνες, ωστόσο καμιά ξεκάθαρη, οριστική και απολύτως πειστική απάντηση δεν έχουμε στα χέρια μας.  Μέσα σ’ αυτή την αέναη δίνη των υποθέσεων, το ελάχιστο που μπορούμε να πράξουμε είναι, με σύμμαχο τις πιο αξιόπιστες πηγές, να αναπαραστήσουμε τα τραγικά εκείνα γεγονότα και ο καθένας ας προχωρήσει στις δικές του κρίσεις.

Τρόποι εκτέλεσης των εγκληματιών στην αρχαιότητα

Ο αρχαίος κόσμος θεσμοποίησε κατά καιρούς διάφορους τρόπους εκτέλεσης των εγκληματιών: οι Βαβυλώνιοι την πυρά, τον πνιγμό και τον ανασκολοπισμό , οι Πέρσες τη σταύρωση , οι Εβραίοι το λιθοβολισμό και τη σταύρωση , οι Αιγύπτιοι τον ανασκολοπισμό, την πυρά, τον πνιγμό, τον απαγχονισμό, τον αποκεφαλισμό και ίσος τη σταύρωση , οι Έλληνες,
κυρίως, το λιθοβολισμό, τον κατακρήμνισμα, το δηλητήριο και τον «αποτυμπιανισμό».

Ήδη από τους πρώιμους αρχαϊκούς χρόνους, σε πoλλές Ελληνιστικές πόλεις, ο λιθοβολισμός έπαψε να αποτελεί νόμιμο τρόπο εκτέλεσης κακοποιών πού η ίδια η πολιτεία καταδίκαζε σε θάνατο. Όπου εξακολούθησε να εφαρμόζεται αποτελούσε μάλλον ποινή υπαγορευμένη και εκτελούμενη από μία κοινωνική ομάδα, παρά κύρωση θεσμοθετημένη και εφαρμοζόμενη από το κράτος.

Οι μυστικιστικές θεωρίες των αρχαίων Ελλήνων

Για παράδειγμα, ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του απέφευγαν τα φασόλια και τα μπαρμπούνια για λόγους όχι τόσο επιστημονικούς ή λογικούς, όσο μαγεί­ας και παράδοσης, όπως υπαγορεύει ο Ησίο­δος στο τελευταίο μέρος του βιβλίου του «Έργα και Ημέραι» - αξίζει εδώ να παρατηρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο υποθάλπονται τέτοιες ιδέ­ες.

Οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν ιδιαίτερα ση­μαντικό τον αριθμό 10 - ορκίζονταν μάλιστα στη «μυστική δεκάδα», η οποία είχε καθορι­στεί ως δέκα στιγμές ή μονάδες με τη μορφή ενός τριγώνου. Το τρίγωνο αυτό χρησιμοποί­ησαν αργότερα για να αναπτύξουν το Πυθαγόρειο θεώρημα και να ανακαλύψουν τη ση­μασία των άρρητων αριθμών!.. Διαβάστε τι αναφέρει το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ!..

Βρέθηκε το σημείο που συγκεντρώθηκε ο ελληνικός στόλος πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας

Μια σημαντική ανακάλυψη των αρχαιολόγων συμπληρώνει το παζλ ενός κοσμοϊστορικού γεγονότος. Στις ανατολικές ακτές της Σαλαμίνας, συγκεκριμένα στην περιοχή Αμπελακίου-Κυνόσουρας βρέθηκε το σημείο που συγκεντρώθηκε ο ελληνικός στόλος πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Στο εσώτερο τμήμα του Όρμου ανακαλύφτηκε το εμπορικό και πιθανότατα πολεμικό λιμάνι της πόλης-δήμου της Σαλαμίνος, που ήταν το σημαντικότερο και πλησιέστερο του Αθηναϊκού κράτους, μετά από τρία λιμάνια του Πειραιά που βρίσκονταν σε Κάνθαρο, Ζέα και Μουνιχία (Μικρολίμανο).

Πέμπτη 16 Μαρτίου 2017

Που βρίσκεται το λιοντάρι που έσωσε τις νησιώτισσες από την δολοφονική μανία των Νυμφών

Κατά τους αρχαίους χρόνους, νύμφες είχαν εγκατασταθεί σε ένα από τα νησιά των Κυκλάδων. Αρχικά συγκατοικούσαν αρμονικά με τους ανθρώπους.

Μια μέρα ωστόσο, για άγνωστη αιτία, οι θεϊκές αυτές μορφές άρχισαν να δολοφονούν τις γυναίκες. Οι κάτοικοι τρομοκρατήθηκαν και έψαχναν να βρουν τρόπους για να γλιτώσουν από τη μανία τους.

Ύβρις - Άτη - Νέμεσις - Τίσις

Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των Ελλήνων της αρχαιότητας η οποία ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό τον Ελληνισμό μέχρι τις μέρες μας.

Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτική και οικονομική), συμπεριφερόταν με βίαιο, απρόσεκτο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους φυσικούς και ηθικούς κανόνες, τους νόμους του Κράτους και κυρίως στους θεούς, συμπεριφορά η οποία αντανακλούσε πάνω στους άλλους ανθρώπους - άγραφοι ηθικοί νόμοι, οι οποίοι επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση - θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὓβριν», δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.