Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2022

Μέντωρ και Μέμνων τα αδέρφια από την Ρόδο που πολέμησαν κατά και υπέρ των Περσών

Ο Μέμνων υπήρξε στρατηγός της Περσικής αυτοκρατορίας επί Αρταξέρξη και Δαρείου, με καταγωγή από τη Ρόδο. Όταν βασίλευε ο Αρταξέρξης συμμετείχε ενεργά στην αποστασία του σατράπη της Φρυγίας Αρτάβαζου (356 π.Χ.), του οποίου ήταν γαμπρός. Παρ' όλο που η αποσχιστική απόπειρα δε στέφτηκε από επιτυχία, γλίτωσε την παραδειγματική τιμωρία του βασιλιά χάρη στην παρέμβαση του αδελφού του Μέντορα. 

Κατέφυγε προσωρινά, όπως και ο Αρτάβαζος, στην αυλή του Φιλίππου το 353 π.Χ. Αργότερα, τον εντοπίζουμε επικεφαλής στο αριστερό κέρας της περσικής στρατιάς κατά τη Μάχη του Γρανικού (334 π.Χ.).

Στη συνέχεια διορίζεται από το Δαρείο αρχηγός του ναυτικού, της Μικράς Ασίας και των μεσογειακών παραλίων, ώστε να εμποδίσει την προέλαση του Αλεξάνδρου. Με προδοσία κατέλαβε τη Χίο και ακολούθως κατέπλευσε στη Λέσβο. Δυστυχώς, όμως, για τους Πέρσες και ευτυχώς για τους εκστρατεύοντες Έλληνες, ο μοναδικός-ίσως-ικανός να ανακόψει το πανελλήνιο στράτευμα αιφνιδίως πεθαίνει κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Μυτιλήνης (333 π.Χ.).

Ο Μέντορας (α.ε. Μέντωρ) ήταν μισθοφόρος στρατηγός που καταγόταν από τη Ρόδο. Έμεινε γνωστός διότι πολέμησε κατά, αλλά και υπέρ του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη Ώχου. Ο Μέντορας είχε έναν αδελφό, το Μέμνονα και μια αδελφή, της οποίας το όνομα δεν είναι γνωστό. Η αδελφή του αυτή παντρεύτηκε τον Αρτάβαζο, το σατράπη της Φρυγίας. 

Ο Μέντορας και ο Μέμνονας ήταν στο πλευρό του Αρταβάζου όταν αποστάτησε κατά του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη Ώχου. Όμως, ο Αρτάβαζος διέθετε ελάχιστους στρατιώτες. Για το λόγο αυτό, συμμάχησε με τον Αθηναίο στρατηγό Χάρη, που ήταν επικεφαλής ολόκληρου του αθηναϊκού στρατού και μαζί κατάφεραν να νικήσουν το στρατό των άλλων σατραπών που κινήθηκαν εναντίον του. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ο Αρτάβαζος αντάμειψε πλουσιοπάροχα τους Αθηναίους.

Στη συνέχεια συμμάχησε με τους Θηβαίους, οι οποίοι απέστειλαν 5.000 στρατιώτες υπό το στρατηγό Παμμένη. Η συμβολή των Θηβαίων απέφερε άλλες δυο μεγάλες νίκες κατά των άλλων σατραπών.

Τελικά όμως, η αποστασία απέτυχε. Έτσι ο Αρτάβαζος και ο Μέμνονας έφυγαν από την Ασία και βρέθηκαν υπό την προστασία του Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου Β΄. Ο Μέντορας, φαίνεται να μην τους ακολούθησε.

Η εξέγερση των Σιδωνίων

Η αποστασία του Αρταβάζου δεν ήταν η τελευταία φορά που ο Μέντορας έπληξε τα συμφέροντα του βασιλιά Αρταξέρξη. Ο Μέντορας στάλθηκε από τους Αιγυπτίους, επικεφαλής στρατηγός 4.000 μισθοφόρων Ελλήνων, για να βοηθήσουν την εξέγερση των πολιτών της Σιδώνας στη Φοινίκη. Οι μισθοφόροι του Μέντορα από κοινού με τους στρατιώτες του βασιλιά της πόλης, του Τέννη, κατάφεραν να εκδιώξουν από τη Φοινίκη το συνδυασμένο στρατό του σατράπη της Συρίας, Βέλεσυ και του σατράπη της Κιλικίας, Μαζαίου.

Όταν όμως κατέφθασε ο ίδιος ο Αρταξέρξης, επικεφαλής ενός μεγάλου στρατού, η κατάσταση άλλαξε. Ο Τέννης αποφάσισε να προδώσει τους πολίτες της Σιδώνας και να παραδώσει την πόλη. Αφού ενημέρωσε το Μέντορα για το σχέδιο του, τον άφησε επικεφαλής της πόλης και πήγε να συναντήσει το βασιλιά. Μόλις ο Αρταξέρξης βρέθηκε εντός των τειχών, διέταξε το θάνατο του Τέννη. Οι ίδιοι οι Σιδώνιοι αυτοπυρπόλησαν την πόλη τους. 

Η εκστρατεία κατά του φαραώ Νεκτανεβὼ

Ο Μέντορας, όχι μόνο απέφυγε τη μοίρα του Τέννη, αλλά βρέθηκε να υπηρετεί τον Πέρση βασιλιά στην εκστρατεία του κατά του φαραώ Νεκτανεβὼ Β΄. Μετά την κατάληψη της Σιδώνας, ο Αρταξέρξης χώρισε το στρατό του σε τρία μέρη. Καθένα από αυτά είχε έναν Έλληνα και έναν Πέρση επικεφαλής. Ο Μέντορας παρέμεινε επικεφαλής των μισθοφόρων που είχε και πριν και συστρατεύκηκε με το Βαγώα, έναν έμπιστο του Αρταξέρξη, που τέθηκε επικεφαλής των Ελλήνων που υπηρετούσαν το βασιλιά και πολλών βαρβάρων. 

Ο Μέντορας, που γνώριζε ότι οι πόλεις φρουρούνταν από Αιγύπτιους αλλά και Έλληνες, κατάφερε την παράδοση πολλών πόλεων, ακολουθώντας το εξής σχέδιο. Σε κάθε πόλη ανάγγελλε πως, όποιοι παραδίδονταν δίχως μάχη θα αντιμετωπίζονταν με επιείκεια, αλλά όσοι κατακτούνταν με τη βία θα είχαν την ίδια μοίρα με τους πολίτες της Σιδώνας. Αυτό προκάλεσε ιδιαίτερες έριδες μεταξύ των Ελλήνων και των Αιγυπτίων.

Στην πόλη Βούβαστο μάλιστα, οι Αιγύπτιοι έκαναν συμφωνία με το Βαγώα μυστικά από τους Έλληνες. Οι Έλληνες πάλι βρίσκονταν σε μυστική συνεννόηση με το Μέντορα, ο οποίος τους παρακίνησε να επιτεθούν στους Αιγύπτιους μόλις μπει στην πόλη ο Βαγώας. Έτσι και έγινε και ο Βαγώας βρέθηκε αιχμάλωτος των Ελλήνων. Ο Μέντορας εξασφάλισε την απελευθέρωση του Βαγώα και οι δυο τους αντάλλαξαν όρκους ότι μελλοντικά θα συνεννοούνται πριν αναλάβουν δράση.

Σύντομα ο φαραώ Νεκτανεβὼ αποθαρρύνθηκε από τις διαδοχικές παραδόσεις των πόλεων, οπότε εγκατέλειψε την Μέμφιδα στην οποία είχε οχυρωθεί και έφυγε για την Αιθιοπία. Μετά από αυτό στην Αίγυπτο ορίστηκε σατράπης ο Φερενδάτης. 

Κατά των αποστατών

Μετά την τεράστια συμβολή του στην εκστρατεία κατά των Αιγυπτίων, ο βασιλιάς Αρταξέρξης αντάμειψε πλούσια το Μέντορα. Τον έχρισε σατράπη των παραλίων της Ασίας και στρατηγό αυτοκράτορα στον πόλεμο κατά των αποστατών. Μάλιστα, ήταν τέτοιο το κύρος του, που κατάφερε να πείσει τον Αρταξέρξη να αποδώσει χάρη στον αδελφό του το Μέμνονα και τον Αρτάβαζο, που πριν χρόνια είχε αποστατήσει εναντίον του. Όταν κατέφτασαν κοντά του, φρόντισε ώστε τα ανίψια του από τον Αρτάβαζο να λάβουν σημαντικές θέσεις στο περσικό στρατό.

Η πρώτη του εκστρατεία ήταν κατά του Ερμία τυράννου του Αταρνέα, που είχε καταφέρει να κυριεύσει πολλές πόλεις και οχυρά. Ο Μέντορας του υποσχέθηκε ότι θα εξασφάλιζε τη συγχώρεση του βασιλιά και όταν συνάντησε τον Ερμία, τον συνέλαβε. Έγγραψε μάλιστα επιστολές προς όλες τις πόλεις που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του Ερμία, στις οποίες έλεγε ότι υπήρξε συμβιβασμός με το βασιλιά. Οι κάτοικοι πίστευσαν ότι ήταν αλήθεια και παρέδωσαν τις πόλεις τους, επειδή οι επιστολές ήταν σφραγισμένες με το δακτυλίδι του Ερμία. Ομοίως, κατάφερε να αντιμετωπίσει όλους τους αποστάτες, είτε με τεχνάσματα, είτε με τη βία. 


Βιβλιογραφία:

  • Διοδώρου Σικελού «Ιστορική Βιβλιοθήκη» - Βιβλίο ΙΣΤ΄, § 52.
  • Δημοσθένη «Κατά Αριστοκράτους», § 157.
  • Διοδώρου Σικελού «Ιστορική Βιβλιοθήκη» - Βιβλίο ΙΣΤ


Πληροφορίες αντλήθηκαν από τις παρακάτω πηγές:

Πηγή1 / Πηγή2