Τι κρύβει ο «Θησαυρός των Αθηναίων» στους Δελφούς

Όρθιος εδώ και 2.500 χρόνια. Μάρτυρας και «προβολέας» του πλούτου και της πολιτικής δύναμης της κλασικής Αθήνας. Καμωμένος από το υλικό των μεγάλων αριστουργημάτων της αρχαιότητας, το παριανό μάρμαρο. Αρχείο με σπάνιες επιγραφές στους τοίχους του – από τιμητικά ψηφίσματα και ονόματα ενεχυροδανειστών που χρησιμοποίησαν το κτίριο σε μεταγενέστερες εποχές έως τις δύο πιο ενδιαφέρουσες και εκτενείς αρχαίες παρτιτούρες με ύμνους προς τον Απόλλωνα που έχουν βρεθεί έως τώρα.

Ο «Θησαυρός των Αθηναίων», στο Πανελλήνιο ιερό των Δελφών, δεν είναι ένα απλό θησαυροφυλάκιο της Αθήνας στο οποίο φυλάσσονταν τρόπαια από σημαντικές πολεμικές νίκες της πόλης και αφιερώματα στο ιερό, αλλά ένα μνημείο με έντονο πολιτικό χαρακτήρα που εξέφρασε την ηγεμονική πολιτική της αρχαίας Αθήνας. Δύο είναι οι πιθανές αιτίες για τη δημιουργία του 160 τ.μ. κτιρίου που εξωτερικά μοιάζει με μικρό ναό δωρικού ρυθμού.

Σύμφωνα με τη μία εκδοχή, το μνημείο εκφράζει την επικράτηση των δημοκρατικών στην Αθήνα και την εκδίωξη των τυράννων, ενώ σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία και την επιγραφή που σώζεται στην πρόσοψη της νότιας κρηπίδας, το μνημείο οικοδομήθηκε σε ανάμνηση της απόκρουσης του περσικού κινδύνου μετά τη μάχη στον Μαραθώνα το 490 π.Χ.

Όποια και να είναι η αιτία, γεγονός είναι ότι οι Αθηναίοι δεν έχασαν τον σεβασμό τους στο Μαντείο των Δελφών, το οποίο παραμονές των Περσικών πολέμων μοίραζε χρησμούς που απέτρεπαν τις ελληνικές πόλεις να αντισταθούν στον περσικό κίνδυνο. Και προσέφεραν στο ιερό – με σκοπό βεβαίως να μείνουν καταγεγραμμένες στην αιωνιότητα οι πράξεις τους – ένα από τα πιο εντυπωσιακά και σπουδαία κτίσματα του τεμένους που δεσπόζει στην Ιερά Οδό, αμέσως μετά την πρώτη προς Βορρά στροφή της, δίπλα στο βουλευτήριο της πόλης των Δελφών και απέναντι από τους θησαυρούς των Κνιδίων και των Συρακουσίων.

Στις ανάγλυφες μετόπες απεικονίζονται οι άθλοι του Ηρακλή και του Θησέα. Και η αντιδιαστολή τους εκφράζει ακριβώς αυτήν την αλλαγή του πολιτεύματος στην Αθήνα με την επικράτηση της Δημοκρατίας, καθώς ο πρώτος κυριαρχούσε στη συνείδηση του κόσμου τον 6ο αι. π.Χ. σε αντίθεση με τον δεύτερο που επικράτησε τον 5ο αι. π.Χ.

Πέρα όμως από το πολιτικό του μήνυμα, ο «Θησαυρός των Αθηναίων» είναι μοναδικός και για έναν άλλο λόγο. Στις μαρμάρινες πλάκες του νότιου τοίχου – που βλέπει προς την Ιερά Οδό – καταγράφηκαν δύο μοναδικά μουσικά κείμενα, δύο παιάνες αφιερωμένοι στον Απόλλωνα. Συνθέτες των δύο έργων ήταν ο αοιδός Αθηναίος και ο κιθαριστής Λιμένιος με την ευκαιρία της Πυθαΐδος (επίσημη αντιπροσωπεία που έστελνε η Αθήνα στους Δελφούς ως μεγάλη θρησκευτική πομπή προς τιμήν του Απόλλωνα) του 128 π.Χ. Ο ένας μάλιστα από τους δύο παιάνες βραβεύτηκε στους μουσικούς αγώνες που συνόδευαν τη γιορτή, ενώ ένας εκ των δύο παρουσιάστηκε από χορό 86 τραγουδιστών με τη συνοδεία αυλητών και κιθαριστών.

Η τύχη βοήθησε ώστε να διαβαστούν τα δύο μουσικά κείμενα. Η πραγματεία του μουσικογράφου Αλύπιου (3ος αι. μ.Χ.) εξηγεί τα συστήματα τονισμού που χρησιμοποιούνταν στις παρτιτούρες ως εκείνη την εποχή. Οι ύμνοι που έχουν χαραχθεί στους τοίχους του Θησαυρού των Αθηναίων χρησιμοποιούν δύο διαφορετικά συστήματα. Το ένα βασίζεται στα 24 γράμματα του αλφαβήτου και το άλλο σε πλάγια και ανεστραμμένα γράμματα.


Πηγή