«Διά τους στρατιωτικούς της κατοχής όλα τα μνημεία της Ακροπόλεως ήσαν ουρητήρια, κατά προτίμησην δε ο Παρθενών. Την νύκτα της 27-28 Νοεμβρίου 1942 στρατιωτικός των στρατών κατοχής εκόπρισεν εις το εσωτερικόν του Παρθενώνος». Αυτό αναφέρει στη σελίδα 129 το βιβλίο «Ζημίαι των αρχαιοτήτων εκ του πολέμου και των στρατών κατοχής», που εκδόθηκε και κυκλοφόρησε το έτος 1946 από το υπουργείο Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας (Διεύθυνσις Αρχαιοτήτων και Ιστορικών Μνημείων) της χώρας μας.
Οποιος το διαβάσει και διαθέτει στοιχειώδη εθνική ευαισθησία και αισθάνεται ότι ανήκει στο ανθρώπινο είδος, κυριολεκτικά θα χάσει τον ύπνο του. Θα δει έκπληκτος να παρελαύνουν μπροστά στα μάτια του αγριότητες, καταστροφές και λεηλασίες μοναδικών πολιτισμικών θησαυρών που δημιούργησε το έθνος μας και οι οποίοι βρέθηκαν στο έλεος τεράτων που επιβλήθηκαν με τα όπλα.
Για τη μοίρα των ελληνικών θησαυρών την περίοδο 1941-1944 έχουν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό λίγες εμπεριστατωμένες εργασίες. Η πρώτη είναι η κρατική (του 1946), που αναφέρθηκε προηγουμένως. Υπάρχει επίσης το σημαντικότατο έργο του κ. Βασιλείου Πετράκου, εφόρου αρχαιοτήτων ε.τ. και γ.γ. της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας με τίτλο «Τα αρχαία της Ελλάδος κατά τον πόλεμο 1940-1944». Τέλος, πρέπει να γίνει μνεία στο βιβλίο του κ. Γιώργου Λεκάκη, που είναι κόλαφος εναντίον της ημεδαπής αδιαφορίας και της ληστρικής δράσης των κατοχικών δυνάμεων. Τιτλοφορείται «Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί Κατοχής» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάδμος. Περιλαμβάνει τα διαθέσιμα επίσημα αρχεία που αφορούν την υπόθεση και η ενημέρωσή του φτάνει μέχρι τον Μάρτιο του 2012!
«Ολη η Γερμανία να ξεπουληθεί, δεν θα έφτανε για να μας ξεπληρώσει τις κλοπές»
-Πόσο καιρό ασχολείστε με το θέμα των καταστροφών και των κλοπών ελληνικών αρχαιοτήτων από τις κατοχικές δυνάμεις;
Με το θέμα της κλοπής των πολιτιστικών αγαθών από την Ελλάδα ασχολούμαι από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Γεννήθηκα στο Μόναχο, και όταν επισκεφθήκαμε την Γλυπτοθήκη του Μονάχου, με το ελληνικό σχολείο μας (τότε υπήρχαν ελληνικά σχολεία στο Μόναχο, αύριο δεν ξέρω αν θα υπάρχουν), και είδα τα αρχαία ελληνικά κλεμμένα έργα τέχνης να εκτίθενται με φώτα, φανφάρες και καμάρι από τους κλέπτες Γερμανούς, η απορία φώλιασε μέσα στο μυαλό μου. Εγινε σχεδόν εμμονή. Πώς μπορείς να επαίρεσαι που είσαι κλέπτης; Και να βάζεις τα κλοπιμαία σε δημόσια περίοπτο θέση;
Τι διαφέρουν, λοιπόν, οι «πολιτισμένοι» Ευρωπαίοι από τους κανίβαλους, που στόλιζαν έξω από τις καλύβες τους τα κρανία των φονευθέντων υπ’ αυτών εχθρών τους! Κάθε, λοιπόν, που έβλεπα ένα αρχαίο ελληνικό έργο τέχνης σε κάποιο ξένο μουσείο, αναρωτιόμουν για τη νομιμότητα της αποκτήσεώς του… Και δεν την εύρισκα. Ολοι έκλεψαν (όχι μόνον πνευματικά, αλλά και υλικά) την Ελλάδα: Αγγλοι, Γάλλοι, Ισπανοί, Ιταλοί, Ρώσοι, και φυσικά Γερμανοί. Λυπάμαι που θα το πω, αλλά επειδή κανείς Ελλην πολιτικός -και δη Πολιτισμού- δεν προστάτεψε και δεν ανέδειξε ως όφειλε τον ελληνικό πολιτισμό, παρά μόνον δημόσιες σχέσεις έκαναν όλοι, αυτά τα κλεμμένα μας «παιδιά» θα γίνουν καρφί στο μάτι τους στις άγρυπνες νύχτες τους που θα έλθουν και θα τους στοιχειώνουν σαν εφιαλτικές Ερινύες…
-Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε στην έρευνά σας; Το κράτος μας σας βοήθησε;
Για να βοηθήσει το «κράτος» θα πρέπει να υφίσταται, να λειτουργεί. Οχι, λοιπόν, δεν βοήθησε, αλλά έκανε και ό,τι ήταν δυνατόν να κωλύσει την έρευνα, μη δίνοντάς μου αυτά που θα έπρεπε να είχε σε δημόσια θέα: Λ.χ., έναν κατάλογο με όλα τα αρχαία και νεότερα ελληνικά έργα τέχνης, που βρίσκονται σε όλα τα ξένα μουσεία, και το πιστοποιητικό νομιμότητος της κατοχής ή αγοράς τους, από τους ξένους, οι οποίοι πλουτίζουν απ’ αυτά… Φυσικά, το ελληνικό κράτος αγνοεί τι ελληνική -δηλ. κρατική- περιουσία διαθέτει σκορπισμένη εδώ κι εκεί στον πλανήτη, που εκπολίτισαν οι πολίτες του, αρχαίοι και νεότεροι. Ενα «κράτος» αδιάφορο για την πνευματική του ιδιοκτησία είναι ένα απνευμάτιστο κράτος, που όπου να ’ναι θα μείνει άπνοο…
-Ισχύει ο υποτιθέμενος φιλελληνισμός των ναζί ή είναι μύθος; Ποιοι είχαν τον κυριότερο ρόλο στα εγκλήματα εναντίον του ελληνικού πολιτισμού στην Κατοχή; Γερμανοί, Ιταλοί ή Βούλγαροι;
Ολοι οι βάρβαροι κι οι σκυλευτές θέλουν να δείξουν ότι είναι φιλότεχνοι. Ετσι κάνουν οι ετερόφωτοι - και ακόμη περισσότερο οι άφωτοι. Υπήρχαν Γερμανοί που θαύμαζαν την Ελλάδα, την αρχαία και τη νέα. Αυτό δεν τους εμπόδισε να την κατακλέψουν. Και ο Ελγιν, και οι πολύ σοβαρότεροι απ’ αυτόν κλέπτες Γάλλοι, Γκουφιέ και Φουρμόν (ιερέας μάλιστα!), από… φιλελληνική αγάπη έκλεβαν τις αρχαιότητές μας… Οποιος ασχολείται με την Κοινωνιολογία, μπορεί να σας πει πως υπάρχει ένα σύμπλεγμα των λαών που δεν έχουν αρχαία ιστορία: Ονειρώσσουν ν’ αποκτήσουν. Θέλουν βάθος χρόνου, ρίζες, να στηριχθούν. Και κάνουν το παν για να αποκτήσουν. Ακόμη και την πιο ακραία παρανομία. Κλέβουν, διαλύουν, ισοπεδώνουν. Δεν τους σταματά τίποτε… Οσο για το ποιοι έκλεψαν τα περισσότερα, πώς να βάλεις διαβάθμιση στην κλοπή του πολιτισμού; Τι αξίζει περισσότερο, ένα μικρό νεολιθικό ειδώλιο από τη Θεσσαλία ή η Νίκη της Σαμοθράκης; Ποιος θα απαντήσει;
-Πόσες αρχαιότητες έκλεψαν (σε τεμάχια); Πόσες κατέστρεψαν; Ποια ήταν η μεταπολεμική μοίρα τους;
Δεν υπάρχει αριθμός. Οποιον αριθμό και να πείτε θα είστε μέσα… Στο βιβλίο μου αναφέρονται περίπου 8.500 τεμάχια αρχαίων, βυζαντινών και νεότερων αντικειμένων τέχνης και πολιτισμού, ανυπολόγιστης αξίας, η οποία δεν αποτιμάται! Και αυτά μόνο από την επίσημη καταγραφή του 1946! Ολη η Γερμανία να ξεπουληθεί, δεν θα ήταν αρκετή για να μας ξεπληρώσει αυτές τις κλοπές! Η μεταπολεμική τους μοίρα -στην καλύτερη περίπτωση- ήταν να βρεθούν σε προθήκες μουσείων και ιδιωτικών συλλογών, όπου τα πούλησαν ή τα δώρισαν οι Γερμανοί στρατιώτες, που καθένας τους έφευγε από την πατρίδα μας και με έναν σάκο γεμάτο με τέτοια «αρχαία σουβενίρ»…
-Ποια περιστατικά κλοπών και καταστροφών έχουν χαραχτεί εντονότερα στην μνήμη σας;Τα αντικείμενα της μινωικής Κρήτης, στην οποία έχω μια ιδιαίτερη αδυναμία, και λόγω καταγωγής. Οι Γερμανοί κατέστρεψαν αρχαιολογικούς χώρους, παγκόσμιας αξίας στην Κρήτη, και χώρους όπου πιθανόν να ήταν η πιο μυστηριώδης αρχιτεκτονική κατασκευή του σύμπαντος αρχαίου κόσμου: Ο λαβύρινθος του Μίνωος! Οι Κρητικοί προσφέρθηκαν με κίνδυνο της ζωής τους να μεταφέρουν εκρηκτικά, για να μην εκραγούν και καταστρέψουν σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους στη μεγαλόνησο, αλλά οι ξεκουτιάρηδες Γερμανοί δεν δέχθηκαν την προσφορά και προτίμησαν να ανατινάξουν αποθήκες πυρομαχικών τους, που είχαν εγκαταστήσει μέσα σε αρχαία λατομεία και αρχαία σπήλαια. Το έγκλημα κατά του παγκόσμιου πολιτισμού τούς κυνηγά ακόμη… Γι’ αυτό και κανείς άνθρωπος στον πλανήτη δεν θεωρεί τους Γερμανούς πολιτισμένους. Κάντε μια έρευνα. Τους θεωρεί τεχνολογικά προοδευμένους, ναι. Αλλά όχι πολιτισμένους. Πολιτισμένος είναι άλλη έννοια, άλλη διάσταση.
-Υπάρχει τρόπος να αποτιμηθεί το χρηματικό κόστος όλων αυτών των κλοπών και των καταστροφών; Εχετε κάνει υπολογισμό;
Εγώ τι υπολογισμό να κάνω; Ας έλθει επιτέλους κάποια επίσημη (ανεξάρτητη και μη διορισμένη) Αρχή του κράτους αυτού, που διαχειρίζεται τον ελληνικό πολιτισμό και ας ορίσει μια επιτροπή, με έργο να αποτιμηθεί αυτός ο κατάλογος. Αυτό θα είναι ένα σκαλοπάτι στο μέγα εθνικό ανηφορικό έργο που έχουμε εμπρός μας. Αλλά για κάτι τέτοιο πρέπει να έχουμε κράτος, που να θέλει να υπερασπιστεί τον ελληνικό πολιτισμό. Και τέτοιο, δυστυχώς, δεν βλέπω να έχουμε, απ΄ την εποχή του Τρικούπη και μετά. Υπάρχει κι άλλη λύση… Διαφερόντως, αφού είμαστε ανάξιοι να αποτιμήσουμε τον πολιτισμό μας, ας αναθέσουμε αυτό το έργο σε κάποιο γραφείο, απ’ αυτά που κάνουν δημοπρασίες αρχαίων έργων, που αν πληρωθεί αδρά, θα μας απαντήσει άμεσα, γρήγορα και με τιμές «πιάτσας». Ετσι κάνουν οι ανίκανοι. Πληρώνουν τους ικανούς…
Οι οσφυοκάμψεις προς τους ξένους
Το ελληνικό κράτος τι έχει πράξει επί τόσες δεκαετίες για την αποκατάσταση αυτής της βλάβης που υπέστη ο Ελληνισμός στον τομέα του πολιτισμού;
Αντέδρασε κατεβλακευμένως… Κάτι χλιαρές επιστολές, δημοσιοσχετίστικες φιλοφρονήσεις, χαριεντίσματα, δουλοπρέπειες και οσφυοκάμψεις προς τους ξένους υπουργούς Πολιτισμού… «Γεύματα εργασίας», με κεριά και χαμηλούς φωτισμούς, σε ακριβές αίθουσες, σαν ραντεβουδάκια νεοερωτευμένων. Ντροπής πράγματα δηλαδή… Να έχουν παραβιάσει την πόρτα σου, να έχουν εισέλθει νύχτα στο σπίτι σου, να σου έχουν κλέψει όποιο ιερό και οικογενειακό κειμήλιο είχες και να έφυγαν, αφού αποπάτωσαν κιόλας στους διαδρόμους. κι εσύ μετά μ’ αυτούς τους ξετσίπωτους να παίζεις τις «κουμπάρες» και την «τσιγκολελέτα»… Αυτό μόνο ελληνική αντίδραση δεν είναι… Γι’ αυτό σας λέω, πως στις φλέβες αυτών που διαχειρίστηκαν τις κυβερνητικές τύχες της Ελλάδος μόνο ελληνικό αίμα δεν κυλούσε. Ας εξεταστεί το DNA τους και εάν βρεθεί πως είναι ελληνικό, τότε θα βγω δημόσια και θα πω πως «χάλασε» και το τελευταίο κύτταρο αντιστάσεως σε αυτόν τον πλανήτη, το ελληνικό. Ηγγικεν η ώρα, πλανήτη Γη, να πεθάνεις…
«Δεν μπορούμε να ζητήσουμε όσα δεν φωτογραφήθηκαν» λέει το υπουργείο Πολιτισμού
Στο ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, σε επικοινωνία που είχαμε, τέθηκαν αρκετές ερωτήσεις. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής: Σε ποιες ενέργειες έχει προβεί η κυβέρνηση για τη διεκδίκηση των αρχαιοτήτων που έχουν καταγραφεί στην κρατική έκδοση και τις οποίες έκλεψαν οι Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι κατακτητές; Αν δεν έχουν γίνει μέχρι τώρα οι δέουσες κινήσεις από την πλευρά του ελληνικού κράτους, υπάρχει πρόθεση για την ανάληψη σχετικής πρωτοβουλίας και σε ποιον χρονικό ορίζοντα;
Αντί σαφών τοποθετήσεων (ειδικά στο δεύτερο ερώτημα), από τη γραμματεία απεστάλησαν σημεία από την απάντηση που είχε δώσει στις 15/3/2012 ο υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Πέτρος Αλιβιζάτος στον ερωτώντα βουλευτή του ΛΑΟΣ κ. Κυριάκο Βελόπουλο. Στην απάντηση αναγνωρίζεται η αξία της έκδοσης «Ζημίαι των αρχαιοτήτων εκ του πολέμου και των στρατών κατοχής». Ωστόσο, σημειώνεται ότι «βασικό μειονέκτημα της συγκεκριμένης εκθέσεως είναι η παντελής έλλειψη φωτογραφιών, οι οποίες θα συνέβαλαν καθοριστικά στην ταύτιση των κλαπέντων αντικειμένων με ευρισκόμενα σε μουσεία της αλλοδαπής». Με λίγα λόγια, όσα δεν έχουν φωτογραφηθεί, καλό είναι να τα ξεχάσουμε.
Το υπουργείο μάς ενημέρωσε ότι «επιπλέον, εξεδόθησαν δύο εγκύκλιοι από τη Διεύθυνση Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων προς τις Εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το 1984 και το 1993 για την καταγραφή των απολεσθεισών αρχαιοτήτων, καθώς και όσων επαναπατρίστηκαν. Από τις απαντήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών διαφαίνεται ότι μικρός αριθμός αρχαίων επεστράφη. Για τα περισσότερα δεν κατέστη δυνατός ο εντοπισμός τους, αφού δεν υπήρχε η αναγκαία φωτογραφική ή σχεδιαστική τεκμηρίωση».
Εν τω μεταξύ, άλλο ενδιαφέρον σημείο της απάντησης του ελληνικού κράτους είναι εκείνο στο οποίο αναφέρεται ότι το 2010 ότι οι Γερμανοί ενημέρωσαν την Ελλάδα ότι υπάρχουν προϊστορικές αρχαιότητες στην κατοχή τους, οι οποίες προορίζονται για επιστροφή: «Προσφάτως (2010), η Δ/νση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών ενημερώθηκε από τον επιστημονικό υπεύθυνο του Pfahlbaumuseum της Γερμανίας ότι στο συγκεκριμένο μουσείο φυλάσσονται αρχαιότητες, προερχόμενες από την παράνομη ανασκαφή νεολιθικού οικισμού στη Θεσσαλία, η οποία διεξήχθη κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τους Γερμανούς. Η Δ/νση επικοινώνησε άμεσα με το εν λόγω Μουσείο και τα αρχαία θα επαναπατριστούν αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η καταγραφή τους».
Δύο χρόνια έχουν περάσει από τότε και ακόμα δεν έχουν επιστρέψει οι προϊστορικές αρχαιότητες.
Τέλος, από την απάντηση που είχε λάβει στην ερώτησή του ο κ. Βελόπουλος και η οποία έδινε τον... τόνο της ελληνικής αναποφασιστικότητας στη διεκδίκηση επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων, αξίζει να προσέξει κάποιος την τελευταία παράγραφο: «Τέλος, θέλουμε να σημειώσουμε ότι όλες οι διεκδικήσεις του ΥΠΠΟΤ για επιστροφή αρχαιοτήτων γίνονται με τη συνεργασία του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (στην περίπτωση των εκτός πολεμικής περιόδου κλοπών ή λαθρανασκαφών), και τελεσφορούν όταν η τεκμηρίωση και οι διπλωματικές διεργασίες γίνονται με τον ορθό επιστημονικά τρόπο, αλλά και τον ενδεδειγμένο πολιτικά συντονισμό με τις υπηρεσίες των κρατών που αποδέχονται τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που διέπει το ζήτημα».
Κοντολογίς, όπου βλέπετε τις λέξεις «διπλωματία» και «πολιτικός συντονισμός», μπορείτε αβίαστα να τις αντικαταστήσετε με το «ας το αφήσουμε για αργότερα»...
Παναγιώτης Λιάκος
Πηγή