Η διάσωση της Μικράς Ασίας από τους Γαλάτες και ο ρόλος των βασιλέων της Περγάμου

Κατά την αρχαιότητα, η περιοχή στα υψίπεδα της κεντρικής Ανατολίας στη Μικρά Ασία ονομαζόταν Γαλατία, στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα η πρωτεύουσα της Τουρκίας, Άγκυρα. Πήρε το όνομά της από το μεταναστευτικό ρεύμα κελτικών φυλών Γαλατών κατά τον 3ο αιώνα π.Χ.: μια ομάδα περίπου 10.000 Κελτών πολεμιστών με δούλους και γυναικόπαιδα διέσχιζαν τη Θράκη και κατευθύνονταν στη Μικρά Ασία, έπειτα από έκκληση του βασιλιά του ελληνιστικού κράτους της Βιθυνίας, Νικομήδη Α' του Φιλέλληνα, στη διαμάχη ενάντια στον αδερφό του.

Τελικώς, η ομάδα αυτή εγκαταστάθηκε στις περιοχές της ανατολικής Φρυγίας και Καππαδοκίας στην κεντρική Ανατολία, στην περιοχή που πήρε το όνομά τους. Τα εδάφη της επαρχίας διαιρούνταν ανάμεσα στις 3 φυλές των Γαλατών, καθεμία από τις οποίες είχε τον ηγέτη της.

Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει τις φυλές αυτές με τα λατινικά ονόματα Τεκτόσαγες, Τολιστοβόγιοι και Τρόκμοι. Μετά το θάνατο του Αμύντα το 25 π.Χ., η ελληνιστική επαρχία της Γαλατίας ενσωματώνεται στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τον Οκταβιανό Αύγουστο.  Ο Ευμένης Α΄, που το 262 π.χ. νίκησε κοντά στις Σάρδεις τις δυνάμεις του Σελευκίδη βασιλια Αντίοχου Α΄.

Με τη νίκη αυτή η Πέργαμος ανεξαρτητοποιήθηκε πλήρως. Δείγμα της ανεξαρτησίας αυτής ήταν η κοπή νομισμάτων από τον Ευμένη με την μορφή του προκατόχου του Φιλέταιρου. Τον Ευμένη Α΄διαδέχτηκε ο ανεψιός του και μικρανεψιός του Φιλέταιρου Άτταλος Α΄ο Σωτήρ (241-197).

Αρνήθηκε να συνεχίσει την καταβολή χρηματικών ποσών στους Γαλάτες της Μικράς Ασίας, θεωρώντας ότι επρόκειτο ουσιαστικά για φόρο υποτελείας και πέτυχε τελικά αποφασιστική νίκη εναντίον τους κοντά στις πηγές του Κάικου ποταμού. Η νίκη αυτή έδωσε στον Άτταλο την προσωνυμία Σωτήρ και την ευκαιρία ν’ ανυψώσει το κράτος του σε τάξη βασιλείου. Ακολούθησαν συγκρούσεις με του Σελευκίδες μέχρι το 214 περίπου, με καταλήψεις και ανακαταλήψεις μικρασιατικών εδαφών, χωρίς αποφασιστική έκβαση.

Μεγαλύτερο κίνδυνο για το βασίλειο του Άτταλου αποτελούσαν τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Φίλιππου Ε΄ της Μακεδονίας, ο οποίος προσπαθούσε να επεκταθεί προς κάθε κατεύθυνση. Στην εναντίον του Φιλίππου συμμαχία, στην οποία πρωτοστατούσε η Αιτωλική Συμπολιτεία, συμμετείχε και ο Άτταλος αλλά -γεγονός που είχε τελικά μοιραίες συνέπειες για την Ελλάδα και τον ελληνιστικό κόσμο- και οι Ρωμαίοι. Το υπόλοιπο της βασιλείας του Άτταλου αναλώθηκε σε πολέμους κατά του Φιλίππου.

Ο γιος και διάδοχός του Ευμένης Β΄ (197-159) οδήγησε την Πέργαμο στο απόγειο της δύναμής της και της πολιτιστικής της ακτινοβολίας. Συνέχισε την πολιτική συνεργασίας με την Ρώμη, νίκησε με την βοήθειά της τον Αντίοχο Γ΄στην Μαγνησία το 190, και πήρε ως ανταμοιβή την Θρακική Χερσόνησο και τμήματα της επικρατείας των Σελευκιδών. Είχε συνεχείς προστριβές με τα γειτονικά βασίλεια της Βιθυβίας και του Πόντου και συμμετέχει στον Γ΄ Μακεδονικό πόλεμο (171-168), ως σύμμαχος των Ρωμαίων εναντίον του Περσέα της Μακεδονίας.

Περί το τέλος του πολέμου (που είχε σαν συνέπεια την κατάλυση του βασιλείου της Μακεδονίας) επαφές που είχε ο Ευμένης με τον Περσέα γέννησαν τις υποψίες των Ρωμαίων, χωρίς όμως συνέπειες για το κράτος της Περγάμου. Ο αδελφός και διάδοχός του Ευμένη Άτταλος Β΄ ο Φιλάδελφος (159-138) έμεινε σταθερά προσηλωμένος στην πολιτική φιλίας με την Ρώμη, η οποία τον υποστήριξε στους μακροχρόνιους αγώνες του κατά της Βιθυνίας, του Πόντου και των Σελευκιδών.

Διάδοχός του και τελευταίος βασιλιάς της Περγάμου ήταν ο Άτταλος Γ΄ ο Φιλομήτωρ-Ευεργέτης (138-133), γιος του Ευμένη Β΄. Λέγεται ότι ήταν βίαιος και τυραννικός, μολονότι είχε πολιτισμικά και επιστημονικά ενδιαφέροντα. Δεν αναφέρεται τίποτα το αξιόλογο κατά την διάρκεια της βασιλείας του, παρά μόνο η τελευταία του πράξη : με την διαθήκη του όριζε την Ρώμη κληρονόμο του κράτους της Περγάμου.



Πηγή