Η σπηλιά της Ακρόπολης που έγινε το «θεραπευτήριο της αρχαιότητας»

Η Νότια Κλιτύς της Ακρόπολης προσέλκυσε από νωρίς τους κατοίκους της Αθήνας λόγω της μορφολογίας του εδάφους και της φυσικής προστασίας που τους παρείχε, καθώς και της ύπαρξης πηγών με πόσιμο νερό. Εκεί οικοδομήθηκαν σημαντικά ιερά και θεατρικά οικοδομήματα με μεγάλη θρησκευτική, πολιτιστική και πνευματική σημασία. Σε αυτή την πλαγιά του ιερού βράχου βρίσκεται το «θεραπευτήριο της αρχαιότητας».

Πρόκειται για  ένα σπήλαιο, δίπλα στο Διονυσιακό Θέατρο, και το Ωδείο, όπου τον 5ο αιώνα π.Χ. ιδρύθηκε το Ασκληπιείο, το ιατρείο που ήταν αφιερωμένο στον θεό της ιατρικής, Ασκληπιό. Ιδρυτής ήταν ο Τηλέμαχος ο Αρχανεύς ο οποίος έφερε τη λατρεία του από την Επίδαυρο τα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου, αφότου ο μεγάλος λοιμός που μάστισε την Αθήνα στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες πολίτες.

Ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την εισαγωγή της λατρείας του Ασκληπιού στην Αθήνα και ίσως να οφείλεται σε δικές του ενέργειες η εγκατάσταση του Ιερού του Ασκληπιού δίπλα ακριβώς στο Θέατρο του Διονύσου. Λέγεται ότι ο ποιητής είχε στο σπίτι του τη λατρευτική εικόνα του θεού και είχε ιδρύσει και βωμό γι’αυτόν. Ο Σοφοκλής είχε συνθέσει και παιάνα για τον θεό, που έψελναν οι Αθηναίοι επί αιώνες και μάλιστα, όταν ο μεγάλος δραματουργός πέθανε, τιμήθηκε με το όνομα Δεξίων, επειδή είχε “δεξιωθεί” τον Ασκληπιό.

Στο θεραπευτήριο υπήρχε ο ναός του Ασκληπιού, όπου βρίσκονταν τα αγάλματα του Ασκληπιού και  της Υγείας, ένας βωμός και δύο στοές. Στην ιωνική στοά λειτουργούσε το εστιατόριο και το κατάλυμα των ιερέων του ναού και στη δωρική το εγκοιμητήριο, ο χώρος που γινόταν η ίαση των ασθενών. Η θεραπεία επιτυγχανόταν με την ψυχολογική ενδυνάμωση του ασθενούς και την τόνωση της πίστης του για τις θεραπευτικές ικανότητες του θεού και με την εφαρμογή φαρμακευτικής αγωγής και υγιεινής ζωής.

Συνήθως και οι δύο μέθοδοι εφαρμόζονταν σε συνδυασμό και αλληλοσυμπληρώνονταν. Οι θεραπευτές τους κοίμιζαν και οι ασθενείς έπεφταν σε βαθύ ύπνο. Όπως πίστευαν, όταν κοιμόντουσαν το ιερό φίδι τους έγλειφε και τους θεράπευε.

Όπως ανέφερε στη «Μηχανής του Χρόνου», η Διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών κ. Μπάνου, η επιλογή της Νότιας Κλιτύς  για την ίδρυση του ιερού δεν ήταν τυχαία. Η ζεστή θερμοκρασία που επικρατεί στη νότια πλαγιά, σε αντίθεση με τη βόρεια, και το νερό που πηγάζει στο εσωτερικό του σπηλαίου ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν τους Αθηναίους στην επιλογή του συγκεκριμένου σημείου, καθώς το νερό ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με τα Ασκληπιεία, δηλ. τα θεραπευτήρια.

Όπως ανέφερε, το νερό συμβόλιζε τον εξαγνισμό και την κάθαρση και χωρίς νερό δεν μπορούνε να γίνουνε οι απαραίτητες τελετουργίες έτσι ώστε να οδηγηθεί ο ασθενής στην εγκοίμηση. Τα χριστιανικά χρόνια το σπήλαιο μετατράπηκε σε μια μεγάλη τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική, στην οποία σύμφωνα με τον Ιωάννη Τραυλό, μελετητή της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, ήταν αφιερωμένη στον Κοσμά και τον Δαμιανό, τους Άγιους Ανάργυρους, οι οποίοι θεράπευαν τους ασθενείς τους με την εγκοίμηση.  Το νερό της πηγής χρησιμοποιήθηκε ως αγίασμα.



Πηγή