Η εξέλιξη των λέξεων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Αγώνας 

Η λέξη “αγώνας” έχει πολλές έννοιες. Συνήθως τη χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε είτε την αγωνιώδη προσπάθεια για να πετύχουμε κάποιους στόχους είτε έναν οργανωμένο διαγωνισμό μεταξύ αθλητών σε συγκεκριμένο άθλημα. Η λέξη προέρχεται από το “άγω” που στην αρχαιότητα σήμαινε συνάθροιση θεών, ανθρώπων, πλοίων και αργότερα ο Όμηρος τη χρησιμοποιούσε με τη σημερινή της σημασία, δηλαδή τη συγκέντρωση για άμιλλα και ανταγωνισμό. Από την ίδια ρίζα και τη λέξη “αγών” προέρχεται η “αγωνία” που αρχικά σήμαινε τον ανταγωνισμό και τη γυμναστική άσκηση αλλά ο Αριστοτέλης και ο Δημοσθένης την χρησιμοποιούσαν για να δηλώσουν την ψυχική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ανησυχία. “Εν φόβω και πολλή αγωνία”, Δημοσθένης.

Άδεια 

Η λέξη άδεια σημαίνει την παραχώρηση δικαιώματος σε κάποιον για να κάνει κάτι ή το δικαίωμα των υπαλλήλων να απουσιάζουν από τη δουλειά τους. Η λέξη προέρχεται από το στερητικό α- και τη λέξη δέος “αδεής” που σήμαινε την αφοβία, δηλαδή την έλλειψη φόβου. Στην αρχαία Αθήνα η λέξη χρησιμοποιούταν από τη νομοθεσία με τη σημερινή της σημασία, δηλαδή την εξασφάλιση ορισμένων δικαιωμάτων.

Βιομήχανος 

Σήμερα το επίθετο βιομήχανος χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει όσους έχουν στην κατοχή τους εργοστάσια μαζικής παραγωγής αγαθών. Η λέξη πλάστηκε τον 19ο αιώνα μετά τη βιομηχανική επανάσταση για να αποδώσει την γαλλική λέξη “industrie” η οποία προερχόταν από τη λατινική “industria” που σήμαινε την ενεργητικότητα. Στην αρχαία Ελλάδα η λέξη “βιομήχανος” είχε διαφορετική σημασία και δεν χαρακτήριζε τους πλούσιους εργοστασιάρχες αλλά εκείνον που μηχανεύεται τρόπους για να ζήσει, δηλαδή τους ευφυείς ανθρώπους που τα έβγαζαν πέρα στη ζωή.

Βιολογία 

Η “βιολογία” είναι η επιστήμη που ασχολείται τα φαινόμενα της οργανικής ζωής και πλάστηκε από τον Γάλλο Lamarck με βάση την ελληνική γλώσσα. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν επίσης τη λέξη βιολογία με διαφορετική όμως έννοια. Η “βιολογία” συνδεόταν με την ηθοποιία και βιολόγοι ήταν οι μίμοι και όσοι διακωμωδούσαν τις καθημερινές συνήθειες των ανθρώπων. Όπως αναφέρει ο Γ. Μπαμπινιώτης, «βιολογία» στην αρχαιότητα ήταν κάτι σαν “κωμική ηθογραφία”.


Το κείμενο βασίστηκε στην εκπομπή «5 λεπτά με τον καθηγητή Γλωσσολογίας, Γιώργο Μπαμπινιώτη» στον Βήμα FM 99.5


Πηγή