Ο έλεγχος των όπλων αποτελεί μία ευρέως διαδεδομένη συζήτηση διεθνώς και ίσως κάποιος τελικά να αναρωτηθεί αν πολιτισμοί του παρελθόντος είχαν αντίστοιχα προβλήματα και χρειάζονταν κανόνες για την οπλοκατοχή. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι αν η κοινωνία στην εξιδανικευμένη Αρχαία Ελλάδα είχε προβληματισμό για το εν λόγω θέμα.
Τα παραπάνω επεσήμανε η κ. Riley Winters στην εξειδικευμένη ιστοσελίδα www.ancient-origins.net και στο άρθρο του με τίτλο «Weapons Control in Ancient Greece: When an Accident was Deadly» (Ελεγχος των όπλων στην Αρχαία Ελλάδα: Οταν ένα ατύχημα ήταν θανατηφόρο).
Μεταξύ άλλων η κ. Winters επεσήμανε:
Στην Αρχαία Ελλάδα (και βέβαια στην κοντινή Αίγυπτο, στους Χετταιούς και αργότερα στους Ρωμαίους γείτονες) τα όπλα είχαν σημαντικό ρόλο στη ζωή. Ο πόλεμος αποτελούσε συνεχή απειλή -είτε από εξωτερική πηγή, είτε από το εσωτερικό. Τα όπλα συχνά τα είχε κάποιος κοντά του, είτε επάνω του ή αν επρόκειτο για ηγέτη -όπως τώρα- ήταν πάντα προστατευμένος από μία ομάδα φρούρησης.
Τα όπλα δεν αποτελούν νέο θέμα συζήτησης.
Τα όπλα δεν ήταν για όλους
Για ακόμη μία φορά, λόγο της φύσης συνεχούς αλλαγής της προδημοκρατικής Ελλάδας και τους διάφορους πολέμους στους οποίους οι Ελληνες έπαιξαν σημαντικό ρόλο (Περσικούς, Πελοποννησιακό) τα όπλα ήταν πολλαπλώς συνδεδεμένα στον πολιτισμό.
Αλλά ακόμη και οι Ελληνες είδαν ένα όριο στο πόσο ήταν απαραίτητα τα όπλα εντός ενός πολιτισμένου κράτους. Τα όπλα αγοράζονταν και κατέχονταν από τους πλουσίους. Κάποιος που συμμετείχε σε έναν στρατό μίας πόλης-κράτους έπρεπε να έχει αρκετά χρήματα ώστε να αγοράσει τα δικά του ξίφη, ασπίδες, ακόντια κτλ.
Ουσιαστικά, τα όπλα θεωρούνταν συνώνυμα του πλούτου. Οι άντρες μπορούσαν να φέρουν όπλα ελεύθερα σε καιρό πολέμου και μπορούσαν να έχουν απεριόριστο (από όσα δείχνει η έρευνα) όπλα στις οικίες τους.
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να περιορίζουν τον αριθμό ή τον τύπο των συνηθισμένων όπλων. Ωστόσο, οι Ελληνες έθεταν όριο στην προβολή και έκθεση όπλων στην Αρχαία Ελλάδα.
Διαφωνίες για τα όπλα στην πολιτική
Υπάρχουν στοιχεία στα έργα της περιόδου 800 π.Χ. – 480 π.Χ. πως οι άντρες δεν μπορούσαν να εισέλθουν στην Αγορά ή σε εμπορικά σημεία με μαχαίρια στη μέση τους. Ακόμη δεν μπορούσαν να περπατήσουν σε οποιοδήποτε χώρο λατρείας με σπαθί, εκτός αν αυτό είχε τελετουργικό ρόλο, το οποίο συνήθως έφεραν οι ιερείς.
Ακόμη, οι άντρες δεν μπορούσαν να μπουν σε οποιοδήποτε χώρο πολιτικής με όπλο. Αυτό καταδεικνύεται από την ιστορία του Χάροντα, εντός αρχαίου, ο οποίος απαίτησε να τεθεί ο νόμος σε εφαρμογή για την κατοχή όπλου στη Συνέλευση (Εκκλησία του Δήμου) της ελληνικής αποικίας της Κατάνιας στην Σικελία.
Ο Χάροντας, σύμφωνα με την ιστορία, επέμενε πως όλοι όσοι συμμετείχαν στη Συνέλευση πρέπει να αφήνουν τα όπλα τους εκτός του πολιτικού κέντρου της πόλης, που συνήθως βρισκόταν κοντά στην Αγορά.
Παρόλα αυτά ατυχήματα συνέβαιναν. Ατυχήματα που όταν εμπλέκονται όπλα, συνήθως οδηγούν στο θάνατο. Δυστυχώς γι αυτόν, ακόμη και ο Χάροντας δεν εξαιρέθηκε από αυτό.
Επιστρέφοντας στη Συνέλευση έχοντας περάσει κάποιο χρόνο εκτός πόλης, ο Χάροντας ξεχάστηκε και δεν πέρασε από την οικία του να αφήσει το όπλο του, το οποίο έφερε ως προστασία κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του.
Οταν μπήκε στον πολιτικό χώρο, το λάθος του το αντιλήφθηκαν οι συνάδελφοί του και τον γελοιοποίησαν για το ότι ξέχασε τον δικό του νόμο. Για να αποδείξει την αφοσίωσή του στη νομοθεσία «διόρθωσε» το λάθος του, βγάζοντας το μαχαίρι του και αυτοκτονώντας με αυτό.
Διατηρώντας την κοινωνία ασφαλή;
Η αφοσίωση του Χάροντα στην προστασία των μελών της Εκκλησίας του Δήμου είναι αναμφισβήτητη. Η σημασία διατήρησης μίας κοινωνίας μακριά από απειλές είναι επίσης αναντίρρητη.Υπάρχουν διάφορα επιχειρήματα υπέρ και κατά για την υιοθεσία και εξέλιξη ιδεών από την κοινωνία και την πολιτική της Αρχαίας Ελλάδας. Καθώς τα όπλα αποτελούν κατά την τρέχουσα συγκυρία «καυτό» θέμα ίσως να υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον ως προς τη συζήτηση για τον έλεγχο και την κατοχή όπλων στον αρχαίο Κόσμο.
Αλλωστε, πολλές σύγχρονες δημοκρατίες εμπνεύστηκαν αρχικά από την αρχαία ελληνική Δημοκρατία. Τώρα, ίσως να είναι κατάλληλος καιρός να δούμε και πάλι αυτές τις αξίες.
Βιβλιογραφία και πηγές της Riley Winters
- «The Ancient Greeks’ Surprising Views on Weapons Regulations» Tales of Times Forgotten. http://talesoftimesforgotten.com/2017/10/07/the-ancient-greeks-surprising-views-on-weapons-regulations/
- Cartwright, Mark. 2013. «Greek Warfare». Ancient Encyclopedia. Accessed February 23, 2018. https://www.ancient.eu/Greek_Warfare/
- Lane, Melissa. 2013. «How the Greeks Viewed Weapons». The New Yorker. Accessed February 23, 2018. https://www.newyorker.com/culture/culture-desk/how-the-greeks-viewed-weapons
- Sears, Matthew A. 2018. «What the ancient Greeks can teach us about gun control». The Washington Post. Accessed February 23, 2018. https://www.washingtonpost.com/news/made-by-history/wp/2018/02/21/what-the-ancient-greeks-can-teach-us-about-gun-control/?utm_term=.c4e27562514d.
- Thucydides. Histories of the Peloponnesian War: 1.5. (trans. JM Dent, 1910.) Accessed February 23, 2018. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0200%3Abook%3D1%3Achapter%3D5