Οι γονείς του, που βασίλευαν στη Θεσσαλική Φθία, θεωρούνταν οι γενάρχες των Ελλήνων. Κατά το «Πάριον Χρονικόν», ο Αμφικτύων βασίλευσε αρχικώς στις Θερμοπύλες (Λοκρίδα) και ύστερα στην Αθήνα. Ως σύζυγός του αναφέρεται η Χθονοπάτρα.
Ως βασιλιάς της Λοκρίδας, απέκτησε ένα γιο, τον Φύσκο, που έγινε πατέρας του Λοκρού, γενάρχη των Λοκρών. Ο Παυσανίας (Ι΄ 8, 1) αναφέρει την παράδοση ότι ο Αμφικτύονας είχε ιδρύσει την Πυλαία Αμφικτιονία κοντά στις Θερμοπύλες. Κατά τους αττικούς μύθους όμως (Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου Γ 14, 6, Παυσανίας Α΄ 2, 6) ο Αμφικτύονας δεν ήταν γιος του Δευκαλίωνα, ούτε καταγόταν από τη Θεσσαλία ή τη Λοκρίδα.
Αναφέρεται ως αυτόχθονας από την Αττική, και βασίλευσε στην Αθήνα επί 12 χρόνια εκθρονίζοντας τον πεθερό του Κραναό, ώσπου να εκθρονισθεί και ο ίδιος από τον Εριχθόνιο. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αμφικτύονα, ο Πήγασος, ένας ιερέας του Διονύσου στις Ελευθερές, εισήγαγε τη λατρεία του θεού αυτού στην Αθήνα.
Ο Εριχθόνιος σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν μισός άνθρωπος και μισός φίδι. Ήταν αυτός που τοποθέτησε το ξύλινο άγαλμα της Αθηνάς σε ναό αφιερωμένο στη θεά (στους κλασικούς χρόνους φυλασσόταν στο Ερέχθειο) και ίδρυσε γιορτή προς τιμή της, τα Αθήναια. Αργότερα ο Θησέας όταν ένωσε όλες τις αθηναϊκές κοινότητες σε μία, μετονόμασε τη γιορτή σε Παναθήναια.
Υπάρχουν δύο εκδοχές για την καταγωγή του Εριχθόνιου. Η πρώτη τον θέλει γιο του θεού Ηφαίστου και της Ατθίδος, κόρης του βασιλιά της Αθήνας Κραναού, από την οποία πήρε το όνομα της η Αττική.
Κατά την αρχαιότητα, οι Αθηναίοι υπερηφανεύονταν για το γεγονός ότι ήταν «αυτόχθονες», το οποίο σημαίνει ότι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής και δεν είχαν μετακινηθεί στην Αττική από άλλο τόπο. Η δεύτερη εκδοχή του μύθου αναφέρει ως γονέα του τον Ήφαιστο, του οποίου το σπέρμα δέχτηκε η γη στην θέα της νεογέννητης Αθηνάς.
Σύμφωνα με το μύθο ο Εριχθόνιος γεννήθηκε ως φίδι. Η Αθηνά τον έκλεισε σε ένα καλάθι και το εμπιστεύτηκε στις τρεις κόρες του Κέκροπα, Έρση, Πάνδροσο και Άγλαυρο, με την εντολή να μην το ανοίξουν. Μόνο η Πάνδροσος υπάκουσε όμως τη θεά. Όταν οι άλλες δύο κοπέλες άνοιξαν το καλάθι αντίκρισαν ένα μωρό τυλιγμένο με δύο φίδια.
Ο τρόμος τους ήταν τέτοιος που έπεσαν από τον βράχο της Ακρόπολης. Κατά μια άλλη εκδοχή όταν οι κόρες του Κέκροπα άνοιξαν το καλάθι είδαν μόνο το φίδι, και αφού έπεσαν από την Ακρόπολη, το φίδι κρύφτηκε στην ασπίδα της Αθηνάς. Η θεά τον μεταμόρφωσε σε άνθρωπο, τον μεγάλωσε και τον δίδαξε πρώτο να ιππεύει άμαξα με τέσσερα άλογα. Σύμφωνα πάλι με τον Απολλόδωρο, ο Εριχθόνιος ήταν παιδί που είχε ως φρουρό ένα φίδι.
Ο Εριχθόνιος παντρεύτηκε τη νύμφη Πασιθέα και απέκτησαν ένα γιό, τον Πανδίονα. Ο Πανδίονας ο Α΄ λοιπόν έκανε με τη νύμφη Ζευξίππη δύο κόρες, την Πρόκνη και την Φιλομήλα και δύο γιους, τον Ερεχθέα και το Βούτη. Γιος του Ερεχθέα ήταν ο Κέκροπας ο νεότερος, του οποίου ο γιος, ο Πανδίονας ο Β΄ ήταν ο πατέρας του Αιγέα και παππούς του ήρωα Θησέα.
Βιβλιογραφία:
- August Mommsen (1898). «Feste der Stadt Athen im Altertum, geordnet nach attischem Kalender» (στα Γερμανικά). B. G. Teubner. Unknown parameter |accessyear= ignored (|access-date= suggested) (βοήθεια), σελ. 104
- Κατηγορία: Μυθικοί βασιλείς της Αθήνας
- Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969