Η Γέννηση του Δία
Αρκετοί αρχαίοι μύθοι αναφέρονται στην Κρήτη. Σύμφωνα με έναν η Μητέρα Γη αναδύθηκε από το χάος και γέννησε τον Ουρανό καθώς κοιμόταν. Ο Ουρανός γέννησε τα δικά του παιδιά, τους επτά Τιτάνες.
Ο μικρότερος απ’ αυτούς, ο Κρόνος παντρεύτηκε την αδελφή του Ρέα. Υπήρχε προφητεία από τη Μητέρα Γη και τον Ουρανό ότι ένας από τους γιους του Κρόνου θα τον εκθρόνιζε, γι αυτό ο Κρόνος κάθε χρόνο κατάπινε ολόκληρα τα παιδιά που η Ρέα γεννούσε, όπως την Εστία, τη Δήμητρα, την Ήρα, τον Άδη και τον Ποσειδώνα.
Όταν η Ρέα γέννησε το Δία, η Μητέρα Γη τον έκρυψε στο Δικταίο Άντρο στο οροπέδιο του Λασιθίου στην Κρήτη. Ο Κρόνος πίστεψε ότι είχε καταπιεί το Δία ενώ στην πραγματικότητα είχε καταπιεί μία πέτρα που του είχε δώσει η Ρέα.
Ο Δίας ανατράφηκε από τη νύμφη Αδράστεια, την αδελφή της Ιώ και το γάλα μίας νύμφης- κατσίκας, της Αμάλθειας, ενώ οι Κουρίτες χτύπαγαν τα δόρατα στις ασπίδες τους για να καλύψουν τα κλάματα του μωρού.
Ο Δίας μεγάλωσε ανάμεσα σε βοσκούς στο όρος Ίδη, μέσα σε μια σπηλιά, το Ιδαίο Άντρο του οροπεδίου Νίδα του Ρεθύμνου. Όταν μεγάλωσε πλησίασε τη Ρέα και με τη βοήθειά της έκαναν τον Κρόνο να πιεί ένα δηλητηριώδες ηδύποτο και από το στόμα του βγήκαν ένα-ένα όλα τα αδέρφια του Δία. Αυτός τους οδήγησε σε ένα πόλεμο κατά των Τιτάνων από τον οποίο βγήκε νικητής.
Ο προηγούμενος μύθος μοιάζει να ξεπηδά από τα βάθη των αρχαίων χρόνων. Η αμιγής Κρητική παράδοση παρουσιάζει το Δία να γεννιέται και να πεθαίνει κάθε χρόνο, αντίθετα με τους άλλους Έλληνες που θεωρούσαν το Δία αθάνατο.
Η εικόνα του κεφαλιού του πεθαμένου Δία είναι αποτυπωμένη ανάγλυφα στην πλαγιά ενός λόφου πίσω από το Ηράκλειο (Γιούχτας) και φαίνεται από μεγάλη απόσταση όπως πλησιάζει κάποιος την πόλη. Ο μύθος του θανάτου του Δία αποτελεί συνέχεια κι εξέλιξη της πίστης των αρχαίων Μινωιτών για τη θεά της φυσικής ευφορίας που πέθαινε κι αναγεννιόταν κάθε χρόνο.
Δίας και Ευρώπη
Στη χώρα της Κανά, ο Αγένορ και η Τελέπφασσα είχαν πέντε γιους και μια κόρη που ονομαζόταν Ευρώπη. Ο Δίας ερωτεύτηκε την Ευρώπη και μεταμορφώθηκε σε ολόλευκο ταύρο. Η Ευρώπη μαγεμένη απ’ την ομορφιά του πήδησε στη ράχη του και το ζώο όρμησε κατά το πέλαγος. Ο ταύρος απομακρύνθηκε κολυμπώντας ενώ η κατατρομαγμένη Ευρώπη ήταν γατζωμένη στη ράχη του.
Ο Δίας έφτασε στα ακρογιάλια της Κρήτης, όπου η Ευρώπη γέννησε τρεις γιους, το Μίνωα, το Ραδάμανθη και το Σαρπηδόνα. Όταν ο Δίας άφησε την Ευρώπη αυτή παντρεύτηκε τον Αστερία που υιοθέτησε τους τρεις γιους της.
Αυτοί οι μύθοι είναι πιθανό να είναι εμπνευσμένοι από πραγματικές εκστρατείες που πραγματοποιήθηκαν από την Κρήτη στην ανατολική Μεσόγειο.
Μίνωας, Βασιλιάς της Κρήτης
Η λέξη «Κρήτη» πιθανώς προέρχεται από μια μορφή της Ελληνικής λέξης Κραταιά που σημαίνει «δυνατή» ή «ισχυρή θεότητα». Μετά το θάνατο του Αστερία το θρόνο της Κρήτης ανέλαβε ο Μίνωας ο οποίος κυβέρνησε την Κρήτη πολλά χρόνια από τα παλάτια του στην Κνωσό.
Η Κρήτη ήταν δυνατή και πλούσια κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του και ο στόλος της κυριαρχούσε στη Μεσόγειο φέρνοντας πλούτο και ευημερία μέσω του εμπορίου στο νησί. Ο Μίνωας είχε τη φήμη δίκαιου ανθρώπου.
Ο αδελφός του Ραδάμανθης που παρέμεινε στην Κρήτη και έζησε ειρηνικά μαζί του είχε κι αυτός τη φήμη του δίκαιου νομοθέτη, ο οποίος κυβέρνησε την Κρήτη εξίσου καλά όσο και τα νησιά της Μικράς Ασίας, τα οποία οικειοθελώς υιοθέτησαν τον κώδικα δικαιοσύνης του. Κάθε ένατο χρόνο ο Ραδάμανθης και ο Μίνωας επισκέπτονταν τη σπηλιά του Δία και έπαιρναν ένα νέο σύνολο νόμων.
Ο Κρητικός πολιτισμός ονομάστηκε Μινωικός από τον Άρθουρ Έβανς που ανέσκαψε την Κνωσό. Είναι πιθανό η λέξη «Μίνωες» να ήταν βασιλικός τίτλος μίας δυναστείας που κυβέρνησε την Κρήτη και όχι όνομα ατόμου.
Η ειρηνική αποδοχή του νόμου της Κρήτης από τους κατοίκους της Μικράς Ασίας αποτελεί απόδειξη για την επέκταση του Κρητικού πολιτισμού σ’ ολόκληρο το Αιγαίο και τη Μικρά Ασία, όπου οι Κρητικοί έχτισαν την πόλη της Μίλατου. Ο μύθος λέει ότι μία ακόμα πόλη με το όνομα Μίλατος χτίστηκε από τους Κρήτες στην Ιρλανδία.
Ο Μινώταυρος και ο Λαβύρινθος
Για να εδραιώσει τη θέση του στο θρόνο της Κρήτης ο Μίνωας είχε ισχυριστεί ότι οι θεοί θα ικανοποιούσαν όποια χάρη τους ζητούσε στην προσευχή του. Όταν προσευχήθηκε να αναδυθεί ένας ταύρος από τη θάλασσα τον οποίο στη συνέχεια θα θυσίαζε, ο Ποσειδώνας έστειλε ένα εκθαμβωτικό άσπρο ταύρο στην ακτή.
Ο Μίνωας θαμπωμένος από την ομορφιά του αποφάσισε να θυσιάσει έναν άλλο ταύρο στη θέση του. Ο Ποσειδώνας προσβλήθηκε και για να πάρει την εκδίκησή του έκανε τη γυναίκα του Μίνωα, την Πασιφάη, να ερωτευτεί τον άσπρο ταύρο. Η Πασιφάη ζήτησε από το Δαίδαλο, ένα διάσημο Αθηναίο τεχνίτη που ζούσε εξόριστος στην Κρήτη, να τη βοηθήσει.
Ο Δαίδαλος έφτιαξε μία κούφια ξύλινη αγελάδα στην οποία η Πασιφάη μπορούσε να κρυφτεί και να πλησιάσει τον άσπρο ταύρο. Ο άσπρος ταύρος ζευγάρωσε με την αγελάδα και η Πασιφάη γέννησε το Μινώταυρο, ένα τέρας με κεφάλι ταύρου και ανθρώπινο σώμα. Ο Μίνωας ζήτησε από το Δαίδαλο να χτίσει ένα κτίριο που ονομάστηκε λαβύρινθος, όπου θα έκλεινε το Μινώταυρο.
Μερικοί πιστεύουν ότι ο λαβύρινθος ήταν το παλάτι της Κνωσού. Το καταπληκτικό μέγεθος και η πολυπλοκότητά του δημιούργησαν την ψευδαίσθηση του λαβυρίνθου. Ο ταύρος και ο διπλός πέλεκυς που λεγόταν λάβρυς ήταν τα σύμβολα του μινωικού πολιτισμού και εμφανίζονταν παντού μέσα στο παλάτι.
Ο Πόλεμος του Μίνωα με την Αθήνα
Ο Μίνωας ήταν ο πρώτος βασιλιάς που κυριάρχησε στη Μεσόγειο θάλασσα και εξάλειψε τους πειρατές κυβερνώντας πάνω από 90 πολιτείες στην Κρήτη. Όταν οι Αθηναίοι δολοφόνησαν το γιο του, Ανδρογέα άρχισε πόλεμο εναντίον τους, ο οποίος διήρκεσε μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο Μίνωας παρακάλεσε το Δία να εκδικηθεί για το θάνατο του Ανδρογέα.
Μετά την πρόκληση μίας σειράς σεισμών από το Δία, οι Αθηναίοι συμβουλεύτηκαν το μαντείο των Δελφών, το οποίο τους απάντησε να ικανοποιήσουν οποιοδήποτε αίτημα του Μίνωα. Ο Μίνωας ζήτησε να στέλνονται εφτά νέοι και εφτά νέες κάθε εννιά χρόνια στην Κρήτη σα θυσία για το Μινώταυρο.
Ο Θησέας, η Αριάδνη και ο Μινώταυρος
Ο Θησέας γιος του Αιγαία, του βασιλιά των Αθηνών, αποφάσισε να πάει μαζί με τους νέους και τις νέες που θα θυσιαζόταν στην Κρήτη. Αν εξολόθρευε το Μινώταυρο χρησιμοποιώντας μονάχα τα χέρια του, η υποχρέωση για θυσία θα σταματούσε.
Η κόρη του Μίνωα, η Αριάδνη, ερωτεύτηκε αμέσως το Θησέα. Του έδωσε ένα σπάγκο για να τον δέσειστην πόρτα του λαβυρίνθου και να τον ξετυλίγει μέχρι να φτάσει στο μέρος όπου κοιμόταν ο Μινώταυρος. Ο Θησέας σκότωσε το Μινώταυρο, αν και αμφισβητείται αν τον σκότωσε με τα χέρια ή με ένα ξίφος που του έδωσε η Αριάδνη. Έπειτα χρησιμοποίησε το σπάγκο για να βρει το δρόμο της επιστροφής προς την είσοδο του λαβυρίνθου.
Ο Θησέας και η Αριάδνη απόδρασαν από την Κρήτη, αλλά στο δρόμο για την Αθήνα ο Θησέας εγκατέλειψε την Αριάδνη σε ένα νησί. Ο θεός Διόνυσος την παντρεύτηκε αμέσως μετά την εγκατάλειψή της από το Θησέα.
Ο Θάνατος του Αιγαία
Ο Θησέας φεύγοντας για την Κρήτη με σκοπό να αντιμετωπίσει το Μινώταυρο είχε συμφωνήσει με τον πατέρα του, βασιλιά των Αθηνών Αιγαία, να υψώσει μία άσπρη σημαία καθώς θα πλησίαζε στην Αθήνα, αν όλα είχαν πάει καλά. Καθώς όμως γύριζε νικητής από την Κρήτη το ξέχασε και ο Αιγαίας που παρακολουθούσε την επιστροφή των καραβιών στεναχωρήθηκε τόσο ώστε έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. Η θάλασσα από τότε φέρει το όνομά του και ονομάζεται «Αιγαίο Πέλαγος».
O Δαίδαλος και ο Ίκαρος
Όταν ο Μίνωας έμαθε ότι ο Δαίδαλος βοήθησε τη γυναίκα του Πασιφάη να ζευγαρώσει με τον άσπρο ταύρο του Ποσειδώνα τον έκλεισε μαζί με το γιο του Ίκαρο στο Λαβύρινθο. Η Πασιφάη όμως τους απελευθέρωσε. Ο Μίνωας διέταξε να τεθεί σε επιφυλακή ο στόλος του και έτσι ο Δαίδαλος δεν μπορούσε να φύγει από την Κρήτη.
Ο Δαίδαλος όμως έφτιαξε φτερά για εκείνον και το γιο του και έφυγαν πετώντας. Ο Ίκαρος παράκουσε τον πατέρα του και πέταξε ψηλά προς τον ήλιο οπότε έλιωσε το κερί που ένωνε τα φτερά του με συνέπεια να πέσει στη θάλασσα και να πνιγεί. Σήμερα το νησί που βρίσκεται στο μέρος όπου υποτίθεται ότι πνίγηκε, ονομάζεται Ικαρία.
Ο θάνατος του Μίνωα
Όταν ο Δαίδαλος απέδρασε από την Κρήτη χρησιμοποιώντας τα φτερά που είχε κατασκευάσει, πέταξε προς τη Σικελία όπου και έζησε ανάμεσα στους Σικελούς. Ο Μίνωας πήρε το στόλο του και άρχισε να τον αναζητά. Όταν έφτασε στη Σικελία επισκέφτηκε το βασιλιά Κόκαλο ο οποίος έκρυβε το Δαίδαλο και του ζήτησε να του τον παραδώσει. Ο Κόκαλος και ο Δαίδαλος εξαπάτησαν το Μίνωα και τον έκαψαν σε βραστό νερό.
Ο Κόκαλος επέστρεψε το πτώμα στους Κρήτες λέγοντας πως ο θάνατος του ήταν ατύχημα. Οι Κρήτες έχτισαν ένα τάφο για το Μίνωα στη Σικελία. Σήμερα υπάρχει μία πόλη που ονομάζεται Μινώα, ενώ και άλλες πόλεις έχουν χτιστεί εκεί από τους Κρήτες. Ο Δίας έκανε το Μίνωα κριτή των νεκρών μετά το θάνατό του μαζί με τον αδελφό του Ραδάμανθη και τον εχθρό του Αίακο.
Τάλος
Ο Τάλος είναι μία άλλη μυθική φιγούρα που σχετίζεται με την Κρήτη. Ήταν ένας χάλκινος γίγαντας με κεφάλι ταύρου που δόθηκε από το Δία στο Μίνωα ως φύλακας της Κρήτης. Ο Τάλος ζούσε στο σπήλαιο Μελιδονίου. Είχε μία μοναδική φλέβα που ξεκινούσε από το λαιμό και κατέληγε στη φτέρνα, όπου έκλεινε με ένα μπρούτζινο καρφί.
Ο Τάλος γύριζε τρεις φορές τη μέρα όλη την Κρήτη με διαταγή να την προστατέψει από τα εχθρικά πλοία. Γυρνούσε επίσης τα χωριά της Κρήτης επιδεικνύοντας σε χάλκινες πλάκες τους νόμους του Μίνωα.
Όταν οι Σαρδήνιοι εισέβαλαν στο νησί, ο Τάλος μεταμορφώθηκε σε φωτιά και με το αναμμένο κορμί του εξόντωνε τους εχθρούς. Όταν οι Αργοναύτες προσπάθησαν να πλησιάσουν την Κρήτη ο Τάλος τους πέταγε βράχους για να τους εμποδίσει. Τελικά, σκοτώθηκε από τη Μήδεια την προστάτιδα των Αργοναυτών που τράβηξε το χάλκινο καρφί του με συνέπεια να χυθεί όλο του το αίμα και να πεθάνει.
Η οικογένεια του Μίνωα
Αρκετά από τα αδέρφια του Μίνωα, τους γιους και τα εγγόνια του έφυγαν από την Κρήτη για διάφορες περιοχές της Μεσογείου και ταξίδεψαν μακριά μέχρι και την Ιρλανδία. Νέες πόλεις ιδρύθηκαν, αρκετές από τις οποίες ονομάστηκαν Μίνωα.
Διάφοροι μύθοι που σχετίζονται μ’ αυτές έχουν τις ρίζες τους στην κυριαρχία του Μινωικού στόλου στη Μεσόγειο. Οι μύθοι αυτοί προέρχονται από τη χρυσή εποχή του Κρητικού πολιτισμού που πήρε το όνομα του Μίνωα και διάρκεσε χίλια περίπου χρόνια.
Ο Ηρακλής και ο Κρητικός Ταύρος
Ο Ερυσθέας διέταξε τον Ηρακλή να αιχμαλωτίσει τον Κρητικό ταύρο στον έβδομο άθλο του. Είναι αμφισβητήσιμο αν αυτός ήταν ο ταύρος που ο Ποσειδώνας έστειλε στο Μίνωα για θυσία και ερωτεύτηκε η Πασιφάη ή ο ταύρος που ο Δίας χρησιμοποίησε για να φέρει την Ευρώπη στην Κρήτη. Ο Μίνωας πρόσφερε στον Ηρακλή κάθε βοήθεια αλλά αυτός την αρνήθηκε. Ο Ηρακλής μετά από μακρύ αγώνα αιχμαλώτισε τον ταύρο και τον μετέφερε στις Μυκήνες.
Η Κρήτη και οι Δελφοί
Οι Κρήτες ίδρυσαν το μαντείο των Δελφών, αφιερωμένο στη Μητέρα Γη και άφησαν την ιερή μουσική τους, τους χορούς, τις τελετουργίες τους και ένα ημερολόγιο σαν κληρονομιά στους Έλληνες. Η κοινότητα των ιερέων στους Δελφούς ονομαζόταν Λαβρυτοί από την Κρητική λέξη λάβρυς (διπλός πέλεκυς), το σύμβολο του Μινωικού πολιτισμού.
Η Κρήτη και ο Όμηρος
Ο Όμηρος αρκετά μετά το μινωικό πολιτισμό μιλά στα έπη του για την Κρήτη σε διάφορες περιπτώσεις και την αποκαλεί «φιλόξενη», «όμορφη» και «εύφορη» αναφέροντάς την σα μια χώρα με πολλές πόλεις που διοικούσε ο Μίνωας. Οι Κρήτες αναφέρεται ότι προέρχονται από διάφορες φυλές, τους Ετεοκρήτες, τους Πελασγούς, τους Αχαιούς, τους Δωριείς και τους Κύδωνες.
Όταν οι Ετεοκρήτες (οι αληθινοί Κρήτες) ζούσαν την παρακμή του μινωικού πολιτισμού, οι υπόλοιποι κάτοικοι της Κρήτης ήταν Ελληνικές φυλές που υπήρχαν σε διάφορα μέρη του νησιού την εποχή του Ομήρου.
Οι Κύδωνες ζούσαν στη δυτική πλευρά του νησιού και μέχρι και σήμερα η επαρχία γύρω από τα Χανιά ονομάζεται Κυδωνία. Ο Κύδωνας ήταν ο γιος της γυναίκας του Μίνωα, Πασιφάης, και του Ερμή. Το όνομα Κύδωνας σημαίνει «δοξασμένος, περήφανος».
Ο Κρητικός στόλος πήρε μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας. Όταν ο Ελληνικός στόλος ήταν στην Αυλίδα μηνύματα στάλθηκαν από το βασιλιά της Κρήτης Ιδομενέα που έκαναν γνωστό στον Αγαμέμνονα, το διοικητή του Ελληνικού στόλου, ότι αν αυτός συμφωνούσε να μοιραστεί τη διοίκηση με τον Ιδομενέα, 100 Κρητικά πλοία θα συμμετείχαν στην Ελληνική αποστολή στην Τροία. Ο Αγαμέμνονας συμφώνησε σ’ αυτήν τη πρόταση κι έτσι η αποστολή εναντίον της Τροίας έγινε μια Κρητοελληνική επιχείρηση.
Κάποια τμήματα της Οδύσσειας περιλαμβάνουν στοιχεία που πιθανότατα αναφέρονται στην Κρήτη. Η Σπηλιά του Κύκλωπα όπου ο Οδυσσέας και οι σύντροφοι του παγιδεύτηκαν από τον Πολύφημο είναι πιθανό να βρίσκεται στη σημερινή Σούγια, στη νότια Κρήτη. Στα ψηλά βουνά της νοτιοδυτικής Κρήτης στα οποία ζούν δυνατά άγρια κατσίκια, τα κρητικά Κρι-Κρι, υπάρχουν πολλές σπηλιές. Μία τέτοια σπηλιά στα βουνά πριν τη Σούγια ακόμα φέρει το όνομα «Η σπηλιά του Κύκλωπα».
Κατά τη διάρκεια των περιπετειών του, ο Οδυσσέας προσέγγισε το νησί του Αιόλου, του Θεού που έλεγχε τους ανέμους. Ο Όμηρος λέει ότι ένα αδιαπέραστο τείχος από χαλκό κυκλώνει το νησί, ενώ γύρω-γύρω κατακόρυφοι βράχοι αναδύονται μέσα από τη θάλασσα.
Ο Αίολος παγίδεψε τις άγριες δυνάμεις των ανέμων μέσα σ’ ένα δερμάτινο ασκί το οποίο έδωσε στον Οδυσσέα. Το μικρό νησί της Γραμβούσας, με τους βράχους του, που παίρνουν χάλκινο χρώμα στη δύση του ήλιου και υψώνονται κατακόρυφα από τη σχεδόν πάντα τρικυμιώδη θάλασσα, ταιριάζει στην περιγραφή του νησιού του Αιόλου. Αλλωστε, το αρχαίο όνομα της Γραμβούσας ήταν Κόρυκος, που σημαίνει δερμάτινο ασκί.
Πηγή