Οι γυναίκες της Λήμνου
Ο Ιάσων και οι Αργοναύτες ευρισκόμενοι εν πλω προς την Κολχίδα, αγκυροβόλησαν στην Λήμνο σε μια περίοδο που το νησί αντιμετώπιζε ένα δυσάρεστο πρόβλημα. Η θεά Αφροδίτη είχε καταδικάσει τις γυναίκες της Λήμνου σε αφόρητη δυσοσμία επειδή παραμελούσαν τα ιερά της.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι άνδρες να αποκηρύξουν τις συζύγους χάριν παλλακίδων που είχαν φέρει από την Θράκη και ήσαν απαλλαγμένες από οσμές. Σε εκδίκηση, οι γυναίκες άρχισαν να σπείρουν τον όλεθρο, σκοτώνοντας όσους άρρενες μπορούσαν ακόμη και παιδιά, λαμβάνοντας την ονομασία Λημνιάδες.
Η μόνη γυναίκα που δεν συμμετείχε στην σφαγή ήταν η πριγκίπισσα Υψιπύλη, που αισθανόμενη τύψεις για τον ηλικιωμένο πατέρα της, τον βασιλέα Θόα τον φυγάδευσε σε μια βάρκα ελπίζοντας η θάλασσα να τον βγάλει σε ασφαλές τόπο.
Εν τω μεταξύ, οι Λήμνιες θεωρώντας ότι η Υψιπύλη σκότωσε τον πατέρα της, την ανακήρυξαν βασίλισσα αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα τους παραδοσιακούς ρόλους των ανδρών (αγροτικές εργασίες, στρατιώτες) ενώ επιτηρούσαν τα παράλια σε περίπτωση που οι Θράκες αποφάσιζαν να επιτεθούν.
Η άφιξη των Αργοναυτών
Αντί όμως για τους Θράκες, αγκυροβόλησε στο λιμάνι η Αργώ και η Υψιπύλη προκειμένου να βεβαιωθεί ότι οι νεοφερμένοι δεν είχαν εχθρικές διαθέσεις τους προσκάλεσε σε γιορτή. Σε εκείνο το σημείο η Πολυξώ η ηλικιωμένη τροφός της βασίλισσας τις συμβούλεψε, να «εκμεταλλευτούν» τους Αργοναύτες προτρέποντας τις γυναίκες να τεκνοποιήσουν μαζί τους, αφού ως έμπειροι στρατιώτες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους Θράκες επιδιώκοντας να κρατήσουν τα παιδιά τους ασφαλή.
Κι έπειτα σηκώθηκε ή αγαπημένη της τροφός ή Πολυξώ κουτσαίνοντας, μέ τά πόδια της στραβά άπό τά γηρατειά καί άκουμπώντας στο ραβδί ήθελε νά μιλήσει καί πλάι της καθίσαν τέσσερεις κόρες παρθένες, έχοντας ολόλευκα μαλλιά.
Στάθηκε στη μέση τής συγκέντρωσης καί τό λαιμό της άνασήκωσε αργά άργά άπ’ τή σκυφτή της ράχη καί έτσι μίλησε:
«Δώρα λοιπόν έμείς, όπως στην Ύψιπύλη άρέσει, στους ξένους μας ας στείλουμε, γιατί είναι πιό καλό νά δώσουμε. Μά σάς πέρασε ποτέ άπ’ τό νοϋ, πώς θά τά καταφέρετε στή ζωή, αν κάποιος Θρακικός στρατός πλησιάσει ή άλλος εχθρός, καθώς συχνά συμβαίνει στους άνθρώπους, όπως καί τώρα αυτός ό όμιλος άναπάντεχα έφθασε;
Μά άνίσως καί κανείς θεός τοϋτο τό άποτρέψει, χιλιάδες άλλα βάσανα πιό μεγάλα κι άπό τον πόλεμο μάς περιμένουν. Σάν οί γυναίκες οί γριές πεθάνουν, καί σείς φτάσετε στά δύστυχα γηρατειά, σείς οί πιό νέες, χωρίς παιδιά πώς τότε, κακορίζικες, θά ζήσετε; Μήπως τά βόδια μονάχα τους θά μπούνε κάτω άπ’ τό ζυγό στά βαθιά χωράφια καί τό άλέτρι πού τή γη αύλακώνει θά σύρουν μέσα στους άγρούς, καί τά στάχυα θά θερίσουν, όταν έρθει ό χρόνος;
Πράγματι εγώ, αν κι ώς τά τώρα οί μοίρες τού θανάτου κρατήθηκαν μακριά μου άπό φόβο, νομίζω πώς τήν επόμενη χρονιά θά έχω μπει μέσα στο χώμα, έχοντας λάβει τις νεκρικές τιμές, καταπώς συνηθίζεται, προτού νά ζήσω αυτή τή δυστυχία.
Προτρέπω τις νεώτερες τούτα καλά νά στοχαστούν.
Τώρα λοιπόν μπροστά στά πόδια σας βρίσκεται ή σωτηρία, αν επιτρέψετε στούς ξένους νά φροντίζουν γιά τά σπίτια σας, γιά όλα σας τά υπάρχοντα καί γιά τήν ένδοξη τήν πόλη»
(Απολλώνιου Ρόδιου «Αργοναυτικά» στιχ. 670-695 μετ. Γεώργιος Βασίλαρος 2004 Ακαδημία Αθηνών).
Όταν η Υψιπύλη κλήθηκε να εξηγήσει τους λόγους που οι γυναίκες ήσαν μόνες, είπε ψέματα αναφέροντας ότι έδιωξαν τους άνδρες όταν τους συνέλαβαν με τις παλλακίδες από την Θράκη. Η βασίλισσα άρεσε στον Ιάσονα ο οποίος με «παρέμβαση» της Αφροδίτης την ερωτεύτηκε, όπως και οι υπόλοιποι Αργοναύτες οι οποίοι με την πάροδο του χρόνου ζευγάρωσαν με τις Λήμνιες, με αποτέλεσμα να επικαλούνται δικαιολογίες προκειμένου να καθυστερήσουν την αναχώρησή τους, απομακρυνόμενοι ολοένα και περισσότερο από την αποστολή τους.
O Ηρακλής ήταν ο μοναδικός Αργοναύτης που δεν παγιδεύτηκε στην ερωτική δίνη, καθώς είχε παραμείνει στην Αργώ λυπημένος για την απώλεια του υιοθετούμενου γιου του Ύλα.
Αντιλαμβανόμενος ότι δεν επρόκειτο να αναχωρήσουν άρχισε να φωνάζει περιφρονητικά ότι δεν θα κέρδιζαν δόξα συνευρισκόμενοι με παράξενες γυναίκες και οι θεοί δεν θα έριχναν το Χρυσόμαλλο Δέρας, στα χέρια τους, αναγκάζοντας τον Ιάσωνα και τους συντρόφους του να ντραπούν, αποφασίζοντας να συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Η Υψιπύλη σε μια προσπάθεια να μεταπείσει τον Ιάσονα άρχισε να κλαίει, αλλά αυτός την διαβεβαίωσε ότι θα επιστρέψει σε αυτήν μόλις έπαιρνε το Χρυσόμαλλο Δέρας, εφόσον το επιθυμούσε. Όταν η βασίλισσα τον ρώτησε: «αν δεν επέστρεφε και ήταν έγκυος τι θα έκανε το βρέφος» ο Ιάσων της απάντησε: «εφόσον το παιδί ήταν αγόρι, να το στείλει στην πατρίδα του την Ιωλκό, προκειμένου να φροντίζει τους γονείς του, εφόσον ήσαν ακόμα ζωντανοί.
Οι «απόγονοι» του Ιάσωνα
Η Υψιπύλη απέκτησε από τον Ιάσωνα δίδυμους γιούς, τον Εύνηο, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Λήμνου και αναφέρεται στην Ιλιάδα ως ο γενναιόδωρος ηγεμόνας της Λήμνου, ο οποίος προμήθευε με κρασί τους Αχαιούς πολιορκητές της Τροίας κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου και τον αδελφό του Θόα ή Δηίπυλο ή Νεβρόφονο.
Η πτώση της Υψιπύλης
Όταν αποκαλύφθηκε ότι η Υψιπύλη είχε διασώσει τον πατέρα της, εκθρονίστηκε και υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το νησί. Συνελήφθη από πειρατές, οι οποίοι την πούλησαν στον βασιλιά της Νεμέας Λυκούργο όπου έγινε τροφός του γιου του Οφέλτη ή Αρχέμορου. Τελικά, η Υψιπύλη σώθηκε από τους
Επτά Αργείους στρατηγούς, τους οποίους συνάντησε όταν εκστράτευσαν για τη Θήβα και συγκεκριμένα ενώ είχε βγάλει περίπατο το βρέφος, θέλοντας να δείξει στους Αργείους μια πηγή για να πιούν νερό, ακούμπησε το μωρό στο έδαφος, ενώ υπήρχε χρησμός που έλεγε ότι το παιδί δεν έπρεπε να πατήσει στο χώμα πριν μάθει να περπατάει. Όταν επέστρεψε, ο όφις που φύλαγε την πηγή είχε κατασπαράξει το βρέφος.
Ο Αμφιάραος, ένας από τους στρατηγούς το θεώρησε αυτό κακό οιωνό για την εκστρατεία και ονόμασε το βρέφος «Αρχέμορο», δηλαδή «αρχή κακοτυχιών». Προς τιμήν του βρέφους οι Επτά θέσπισαν τους αγώνες Νέμεα (Απολλόδωρος Γ, 6-4). Ο Λυκούργος θέλησε να εκδικηθεί την Υψιπύλη για το θάνατο του γιου του αλλά την έσωσε ο Άδραστος, ο αρχηγός των Αργείων.
Βιβλιογραφία :
- Οβίδιος»Ηρωίδες» 6
- Στάτιος «Θηβαΐδα» 5.28-721
- Βαλέριος Φλάκκος «Αργοναυτικά» 2.72-427
- Απολλώνιος Ρόδιος, «Αργοναυτικά Α’» 609-909
Πηγή