Ο Παυσανίας καταγράφει ότι ο Ιάσων ασπάστηκε την διδασκαλία του Σοφιστή Γοργία, ο Ισοκράτης αναφέρει ότι βρισκόταν συνέχεια σε επαφή μαζί του αλλά δεν υπάρχει η πληροφορία σε σύγχρονη πηγή.[1][2]
Ο Ιάσων κάνει αιφνίδια εμφάνιση στις ιστορικές καταγραφές την δεκαετία του 370 π.χ. την εποχή της Ηγεμονίας των Θηβών με τον Ξενοφών.[3] Από τότε φαίνεται ότι ήταν ένας από τους μεγαλύτερους στρατηγούς στον Ελληνικό χώρο στην προ-Μακεδόνων εποχή με έναν μεγάλο και ισχυρό στρατό, ο Ξενοφών στα "Ελληνικά" γράφει :
"Στο χέρι μου θα ήταν Πολυδάμα, να πάρω με το μέρος μου την πόλη σας και δίχως τη θέλησή της, καθώς μπορείς να συμπεράνεις απ' όσα θα σου πω. Γιατί εγώ, είπε έχω συμμάχους τις πιο πολλές και τις πιο μεγάλες πόλεις της Θεσσαλίας, και τις υπόταξα μ' όλο που πολεμούσατε και σεις στο πλευρό τους εναντίον μου.
Το ξέρεις, άλλωστε, ότι έχω κάπου έξι χιλιάδες ξένους μισθοφόρους, που καμιά πόλη ―νομίζω― δεν θα μπορούσε εύκολα ν' αντιμετωπίσει. Θα ήταν βέβαια δυνατό συνέχισε, να συγκροτηθεί κι από αλλού ισάριθμος στρατός, όμως στα στρατεύματα που αποτελούνται από πολίτες υπηρετούν και άνδρες προχωρημένοι στην ηλικία, καθώς και υπερβολικά νέοι ― κι έπειτα πολύ λίγοι σε κάθε πόλη γυμνάζουν το κορμί τους, ενώ σε μένα δεν υπηρετεί μισθοφόρος που να μην αντέχει στην κακουχία όσο κι εγώ.
Κι ο ίδιος ―γιατί πρέπει να σας πω την αλήθεια― είναι πολύ γερός κι αγαπάει τη σκληραγωγία. Εξάλλου δοκιμάζει τους δικούς του καθημερινά, πηγαίνοντας επικεφαλής τους πάνοπλος και στα γυμνάσια και στις εκστρατείες του· και τους μισθοφόρους που θα βρει μαλθακούς τους διώχνει, ενώ όσους βλέπει να επιδιώκουν τη σκληραγωγία και τον πολεμικό κίνδυνο τους αμείβει με διπλό, τριπλό ή και τετραπλό μισθό, καθώς και μ' άλλα δώρα και με ιατρική περίθαλψη και ταφή με ιδιαίτερες τιμές. Με αυτόν τον τρόπο, όλοι οι μισθοφόροι του ξέρουν ότι η πολεμική αρετή είναι που θα τους εξασφαλίσει την πιο πλούσια και τιμημένη ζωή."[3]
Σχέσεις με τα Ελληνικά κράτη
Ο Ιάσων ο Φεραίος έγινε ξαφνικά μεγάλη απειλή για όλα τα Ελληνικά κράτη ιδιαίτερα τους νότιους γείτονες του. Ο Γιαλισέβ γράφει ότι η Θεσσαλία παρουσίασε για πρώτη φορά την εποχή του ενδείξεις Ελληνικού εθνικισμού ειδικά στις σχέσεις του με τις πόλεις του νότου, προειδοποίησε την Θήβα να μην επιτεθεί στην Σπάρτη μετά την Μάχη των Λεύκτρων.[4]
Οι αναφορές τόνιζαν τις προσπάθειες του να δημιουργήσει μια μεγάλη Ελληνική αυτοκρατορία υπό την εξουσία του όπως ο Φίλιππος Β΄ μετά την Μάχη της Χαιρώνειας (338 π.χ.). Ο Ιάσων αποτελεί σε κάθε περίπτωση ιστορικό παράδειγμα πως μπορεί ένας τοπικός ηγέτης να αποκτήσει γρήγορα αυτοκρατορική εξουσία απέναντι σε γειτονικές πόλεις και κράτη με την χρήση μισθοφόρων.
Δολοφονία
Ο Ιάσων ο Φεραίος δολοφονήθηκε από μια ομάδα νεαρών (370 π.χ.). Ο Ξενοφών γράφει ότι αιτία της δολοφονίας του ήταν ο φόβος μήπως αναλάβει τον έλεγχο στα Παιχνίδια της Πυθίας στο Μαντείο των Δελφών. Ο λαός των Δελφών σύμφωνα με τον Ξενοφών ρώτησε το μαντείο τι θα κάνουν με την περίπτωση του, το μαντείο του απάντησε ότι ο Θεός Απόλλων θα φροντίσει για το ιερό του.[5]
Ο Διόδωρος Σικελιώτης γράφει ότι είναι ασαφές αν σκοτώθηκε από φόβο για τα μεγαλεπίβολα σχέδια του ή οι δολοφόνοι εκτέλεσαν τις εντολές του αδελφού του Πολύδωρου.[6] Ο γιος του Αλέξανδρος ο Φεραίος που τον διαδέχθηκε κυβέρνησε με μεγάλη σκληρότητα μέχρι την εποχή που ηττήθηκε από τους Θηβαίους, ο Ξενοφών στα "Ελληνικά" γράφει :
"Να λοιπόν γιατί έρχομαι σε σας και σας λέω όλα όσα είδα ο ίδιος εκεί κι όσα άκουσα από εκείνον. Και νομίζω Λακεδαιμόνιοι ότι το ζήτημα παρουσιάζεται με τον ακόλουθο τρόπο: αν στείλετε εκεί δύναμη που να φανεί, όχι μόνο σε μένα αλλά και στους άλλους Θεσσαλούς, αρκετή για να πολεμήσει τον Ιάσονα, οι πόλεις θα τον εγκαταλείψουν — γιατί όλες αναρωτιούνται με φόβο ώς πού θα φτάσει επιτέλους η δύναμη αυτού του ανθρώπου.
Άν όμως νομίζετε ότι θα αρκέσουν νεοδαμώδεις με διοικητή έναν απλό ιδιώτη, σας συμβουλεύω να μην κάνετε τίποτα. Γιατί να το ξέρετε καλά: θα έχετε να αντιμετωπίσετε μεγάλη πολεμική δύναμη κι έναν πολύ συνετό στρατηγό — έναν άνθρωπο που σπάνια αστοχεί στις επιχειρήσεις του, είτε για να κρυφτεί, είτε για να αιφνιδιάσει, είτε για να επιβληθεί με τη βία. Είναι ικανός να ενεργεί τη νύχτα όσο και τη μέρα και, όταν βιάζεται, να τρώει και για μεσημέρι και για βράδυ την ώρα της πορείας.
Πιστεύει ωστόσο ότι χρειάζεται και ξεκούραση, από τη στιγμή που έχει φτάσει στον προορισμό του κι έχει πετύχει τον αντικειμενικό του σκοπό — κι έτσι έχει συνηθίσει τους άνδρες του. Ξέρει και να ανταμείβει τους στρατιώτες του όταν καταβάλλουν ιδιαίτερο κόπο για να κατορθώσουν κάτι, με αυτόν τον τρόπο έχουν μάθει όλοι οι δικοί του ότι τους κόπους ακολουθεί καλοπέραση.
Εξάλλου διαθέτει τη μεγαλύτερη αυτοκυριαρχία που έχω συναντήσει ποτέ σε άνθρωπο, σε ό,τι έχει σχέση με τις ηδονές του κορμιού – κι έτσι ούτε κι εκείνες τον εμποδίζουν ποτέ να κάνει αυτό που πρέπει. Εσείς τώρα σκεφτείτε και πείτε μου ξεκάθαρα, όπως σας ταιριάζει, τι μπορείτε και τι σκοπεύετε να κάνετε."[7]
Η επένδυση του ημιθωράκιου πιστεύεται ότι ανήκει στον Ιάσων των Φερών.[8]
Ο Ιάσων ο Φεραίος ήταν μια σημαντική φυσιογνωμία στην Ελληνική ιστορία, είναι βέβαιο ότι αν ζούσε περισσότερο θα αποκτούσε μεγάλη εξουσία στον Ελληνικό χώρο. Οι στόχοι του ήταν να δημιουργήσει μια μεγάλη αυτοκρατορία παρόμοια με αυτή που έκανε ο Διονύσιος ο Πρεσβύτερος στην Δύση αλλά τον διέκοψαν οι δολοφόνοι του, πιθανότατα να είχε προλάβει ακόμα και την άνοδο των Μακεδόνων.[9]
Παραπομπές:
- Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, VI.17.9
- Ισοκράτης, Επιστολαί 1-9. Επιστολή 6, "Προς τα παιδιά του Ιάσονα"
- Ξενοφών, Ελληνικά, 6.1.5
- Yalichev, Serge. (1997) Mercenaries of the Ancient World, London: Constable, σ. 165.
- Ξενοφών, Ελληνικά, 6.4.30
- Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄, 60.5
- Ξενοφών, Ελληνικά, 6.1.14-16
- The Cambridge ancient history By John Boardman Page 183
- Bury, J. B.; Meiggs, Russell (1956). A history of Greece to the death of Alexander the Great (3 ed.). London: Macmillan. σ. 597.
Βιβλιογραφία:
- Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, Ηλιακών Β΄
- Ισοκράτης, Επιστολαί 1-9. Επιστολή 6, "Προς τα παιδιά του Ιάσωνα"
- Ξενοφών, Ελληνικά
- Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΕ΄
- Yalichev, Serge. (1997) Mercenaries of the Ancient World, London: Constable
- Bury, J. B.; Meiggs, Russell (1956). A history of Greece to the death of Alexander the Great (3 ed.). London: Macmillan.
Πηγή