Ο ησιόδειος Κατάλογος Γυναικών πάντως δίνει ως πατέρα του Φινέα τον Φοίνικα, κάτι που καθιστά τον Φινέα εγγονό του Αγήνορα. Το όνομα Φινεύς μπορεί να συνδέεται με την αρχαία πόλη Φινέα ή Φινεόπολις στον θρακικό Βόσπορο.
Ο μύθος
Ο Φινέας πήρε αρχικά ως σύζυγό του την Κλεοπάτρα, κόρη του Βορέα και της Ωρειθυίας. Αργότερα παντρεύτηκε την Ιδαία, κόρη του Δαρδάνου (ή αλλιώς Ειδοθέα ή Ευρυτία). Από τους δύο αυτούς γάμους είχε πολλούς γιους, τους Φινείδες, οι οποίοι έδωσαν τα ονόματά τους σε σειρά πόλεων και λαών στη δυτική ακτή της Μικράς Ασίας.
Ανάμεσά τους ήταν, από μεν την Κλεοπάτρα οι Πλέξιππος και Πανδίων, ή οι Γερύμβας και Άσπονδος, ή οι Πολυδέκτορας και Πολύδοφος, ή οι Παρθένιος και Κράμβος, από δε την Ιδαία (που με δόλο τον έκανε να τυφλώσει τους προηγούμενους γιους) οι Μαριανδυνός και Θύνος, αλλά και δύο θυγατέρες: η Ερασεία και η Αρπυρεία (κατά τον Τζέτζη).
Σύμφωνα με τον μύθο, ο Φινέας ήταν τυφλός μάντης και βασιλιάς στην περιοχή του Βοσπόρου, ή στη Σαλμυδησσό της Θράκης. Είχε τυφλωθεί από τον θεό Δία επειδή αποκάλυπτε τις προθέσεις του στους ανθρώπους, ή από τον Τιτάνα Ήλιο.
Σαν να μην έφθανε αυτό, ο Δίας του έστειλε τις Άρπυιες, 5 πουλιά με κεφάλι γυναίκας, που του άρπαζαν την τροφή ή τη λέρωναν με τις κουτσουλιές τους, ώστε ο Φινέας να είναι πάντα πεινασμένος. Από αυτό το βάσανο τον απάλλαξαν οι Αργοναύτες όταν πέρασαν από το μέρος εκείνο και σταμάτησαν, για να τον συμβουλευθούν ως μάντη (Απολλωνίου Αργοναυτικά, 2, 178 κ.ε.).
Ο ίδιος ο Φινέας τους είπε ότι το πεπρωμένο ήταν να τον ελευθερώσουν από τις Άρπυιες οι δύο φτεροπόδαροι «Βορεάδες», ο Καλάις και ο Ζήτης, οι οποίοι συγκαταλέγονταν μεταξύ των Αργοναυτών. Πραγματικά, οι Βορεάδες καταδίωξαν τις Άρπυιες μέχρι τις Στροφάδες.
Σε αντάλλαγμα, ο Φινέας απεκάλυψε στους Αργοναύτες το δρόμο για τον προορισμό τους και το πώς θα περνούσαν από τις Συμπληγάδες Πέτρες με ασφάλεια.
Στα Ορφικά-Αργοναυτικά παρουσιάζεται μια εκ διαμέτρου αντίθετη παραλλαγή της ιστορίας του Φινέα. Σύμφωνα με τα Ορφικά, ο Φινέας τύφλωσε τα δύο παιδιά του και τα άφησε λεία για τα άγρια θηρία πάνω στο βουνό, τυφλωμένος από τον έρωτά του για μια γυναίκα. Τα παιδιά τα έσωσαν οι δύο γιοι του Βορέα. Τον ίδιο τον Φινέα τον τιμώρησαν στερώντας του την όραση.[1]
Ο Αισχύλος είχε γράψει το χαμένο σήμερα δράμα Φινεύς σχετικά με το μύθο του Φινέα, το οποίο αποτελούσε το πρώτο της τριλογίας ή τετραλογίας που περιελάμβανε τους Πέρσες (472 π.Χ.).
Σημειώσεις:
[1] Ορφικά - Αργοναυτικά. Αθήνα: κάκτος. 2003. σελ. 93. ISBN 960-352-689-4.
Βιβλιογραφία:
Ψευδο-Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Β 1,4.
Ησίοδος, Κατάλογος Γυναικών.
Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά, 2, 178 κ.ε.
Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969.
Πηγή