Οι Τύμβοι αποτελούν τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία του χώρου της Αρχαίας Θράκης. Υψώνονται παντού από το Αιγαίο ως το Δούναβη και από τoν Εύξεινο Πόντο ως τη Μακεδονία.
Οι περισσότεροι τύμβοι βρίσκονται στη βόρεια Θράκη, που ανήκει σήμερα στη Βουλγαρία. Σύμφωνα με τελευταίες εκτιμήσεις ο αριθμός τους ανέρχεται σε 19.500!
Ο Γάλλος αρχαιολόγος A. Dumont αναφέρει τους Τύμβους γύρω από την Φιλιππούπολη και γράφει ότι οι Τύμβοι «κρύβουν την ιστορία της Θράκης».
Ο Αχιλλέας Σαμοθράκης ονομάζει τη Βόρεια Θράκη «χώρα των Τύμβων». Οι Βούλγαροι αρχαιολόγοι έχουν ερευνήσει πολλούς Τύμβους και έχουν αποκαλύψει μοναδικά ταφικά μνημεία και εντυπωσιακά ευρήματα. Ο αριθμός των Τύμβων της Ανατολικής Θράκης, που ανήκει σήμερα στην Τουρκία, δεν είναι γνωστός.
Στην Ελληνική Θράκη υπάρχουν δύο κατηγορίες Τύμβων:
1. Οι διάσπαρτοι σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές των τριών Νομών της Θράκης. ‘Έχουν καταμετρηθεί:
- 53 στον Νομό Ξάνθης,
- 48 στο Νομό Ροδόπης
- 145 στο Νομό Έβρου.
2. Οι Τύμβοι που βρίσκονται στα οργανωμένα νεκροταφεία των αρχαίων Ελληνικών πόλεων της Θράκης. (Άβδηρα, Δίκαια, Στρύμη).
Οι Τύμβοι του Νομού Έβρου βρίσκονται σε περίοπτες θέσεις, πάνω σε φυσικά υψώματα ή ελεύθερες πεδινές περιοχές, για να είναι ορατοί από αυτούς που διέσχιζαν τους μικρούς και μεγάλους δρόμους των κατά τόπους περιοχών. Έχουν κάτοψη ελλειψοειδή ή κυκλική και σχήμα κόλουρου κώνου, ημισφαιρίου ή τμήματος σφαίρας. Έχουν διάμετρο 15-60 μ. και ύψος 1,50-12 μ. Ο αρχαιότερος Τύμβος χρονολογείται στην Ύστερη εποχή του Χαλκού, ενώ οι νεότεροι στους 1ο – 3ο αι. μ. Χ. Έχει υπολογιστεί ότι για την κατασκευή των μεγαλύτερων Τύμβων χρειαζόταν εργασία 250 ανδρών για τουλάχιστον 6 μήνες.
Στους Τύμβους που ερευνήθηκαν στις περιοχές Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Τριγώνου έχουν αποκαλυφθεί ένας χτιστός τάφος Μακεδονικού τύπου, άλλοι χτιστοί κιβωτιόσχημοι τάφοι (4ος – 3ος αι. π.Χ.) και καύσεις των Ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων (1ος – 3ος αι. μ.Χ.).
Ο υπόγειος χτιστός τάφος της Δάφνης (Ελαφοχωρίου): Από τυχαία ανασκαφή σε τούμπα βρέθηκε ο πρώτος υπόγειος Θρακικός τάφος από τα πρώιμα Ελληνιστικά χρόνια (4ος ή 3ος αι. π. Χ.).
Ο «Θρακικός» υπόγειος χτιστός τάφος βρίσκεται σε χαμηλό ύψωμα, στο βόρειο άκρο του μικρού χωριού Δάφνη, κοντά στο Ελαφοχώρι. Δεν ανήκει σε κάποιο αρχαίο οικισμό, αλλά εντάσσεται στο πλέγμα των τάφων του βορείου τμήματος του Νομού Έβρου, οι οποίοι καλύπτονται με μνημειακούς τύμβους και σχετίζονται με αγροκτήματα.
Η χρονολόγησή του είναι δύσκολη. Ο Γ. Μπακαλάκης τον τοποθέτησε στο τέλος του 4ου αι. π.Χ. με βάση την επέκταση του κύκλου της καμάρας του κυρίως θαλάμου, και αυτή η χρονολόγηση, στο τέλος του 4ου - αρχές 3ου αι. π.Χ. είναι σήμερα γενικά αποδεκτή.
Το μνημείο ανήκει στο Μακεδονικό τύπο τάφου, αλλά παρουσιάζει ορισμένα ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά, όπως όλοι οι σύγχρονοί του κτιστοί τάφοι της Θράκης. Καλύπτεται από τύμβο κατασκευασμένο με αμμοχάλικο και χώμα και εσωτερικά είναι κτισμένος από λαξευμένους γωνιόλιθους, σύμφωνα με το ψευδοϊσόδομο σύστημα τοιχοποιίας, από μαλακό πωρόλιθο της περιοχής Μεταξάδων Έβρου.
Αποτελείται από δρόμο, προθάλαμο και θάλαμο. Ο δρόμος έχει διαστάσεις 2,70 x 1,24 μ. Ο προθάλαμος και ο θάλαμος είναι τετράπλευροι, διαστάσεων 1,20 x 1,40 x 10,2 μ. και 2,55 x 2,40 x 1,02 μ. αντίστοιχα. Ο δρόμος και ο προθάλαμος καλύπτονται με οροφή σχήματος κόλουρης πυραμίδας, κτισμένης με το εκφορικό σύστημα, ενώ ο θάλαμος στεγάζεται με ημικυλινδρική καμάρα.
Στον προθάλαμο και στο θάλαμο τα δάπεδα είναι στρωμένα με πλάκες, και οι είσοδοι σχηματίζονται με μονολιθικές παραστάδες, υπέρθυρο και κατώφλι. Στο βάθος του θαλάμου υπάρχει κιβωτιόσχημη κλίνη κατασκευασμένη από δύο οριζόντιες πλάκες που στηρίζονται σε τρεις γωνιόλιθους. Κάτω από το δάπεδο, μπροστά από την κλίνη, υπάρχει κιβωτιόσχημος τάφος, που σκεπαζόταν με τις πλάκες του δαπέδου.
Ο τάφος είχε συληθεί προπολεμικά και έγινε γνωστός, όταν ανοίχθηκε τμήμα της εισόδου του δρόμου του, που επέτρεψε την είσοδο στο εσωτερικό του. Η πρώτη επίσκεψη αρχαιολόγου, του Γ. Μπακαλάκη, έγινε το διάστημα 1959-1960, ενώ αργότερα, το 1976, πραγματοποιήθηκαν εργασίες στερέωσης, στεγανοποίησης και περίφραξης του χώρου από τον αρχαιολόγο Δ. Τριαντάφυλλο.
Kατά τον Γ. Mπακαλάκη, στα χώματα του τύμβου βρέθηκαν όστρακα από οξυπύθμενους αμφορείς, μυκτήρες από λυχνάρια ελληνιστικών χρόνων και λίγα χειροποίητα όστρακα, που με επιφύλαξη χαρακτηρίζονται ως προϊστορικά.
Τα χειροποίητα αυτά όστρακα θεωρήθηκε ότι μεταφέρθηκαν μαζί με τα χώματα που κάλυψαν τον τάφο, ενώ η παρουσία των αμφορέων και των λύχνων αποδόθηκε στις τελετές, που λάμβαναν χώρα επάνω στον τύμβο μετά την ταφή.
O τάφος, ερευνήθηκε από το 1953 και αναστηλώθηκε το 1976. Δυστυχώς αυτό το σπουδαίο αρχαίο ταφικό μνημείο δεν προστατεύεται. Η παλαιά περίφραξη έχει καταστραφεί και είναι εκτεθειμένη σε λαθροθήρες.
Βιβλιογραφία:
- Επιγραφές Αρχαιολογικής έκθεσης Σπηλαίου Έβρου - Υπουργείο Πολιτισμού.
- Συντάκτης – Αρχαιολογικής έκθεσης Αρχαίου Τάφου Ελαφοχωρίου: Κωνσταντίνα Καλλιντζή - αρχαιολόγος.
- Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος Περιήγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.3.2020.
Πηγή