Με τη δύναμη της μηχανικής, της αστρονομίας και της αρχαιολογίας, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων – ο πρώτος υπολογιστής της Ιστορίας – ανακατασκευάστηκε πλήρως και λειτουργεί ξανά μετά από 2.000 χρόνια!
Πίσω από το εγχείρημα, μια παθιασμένη ομάδα από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης που τόλμησε να φέρει στη ζωή ένα θαύμα της αρχαίας τεχνολογίας.
Η ιδέα γεννήθηκε το 2008 μετά από επιστημονική διάλεξη του καθ. Ιωάννη Σειραδάκη, ο οποίος μαζί με τον καθ. Κυριάκο Ευσταθίου συνέστησαν την αρχική ομάδα. Συμμετείχαν επίσης η αρχαιολόγος Στέλλα Δρούγου και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές Μαριαννα Ευσταθίου και Αλέξανδρος Μπασιακούλης. Το έργο υποστηρίχθηκε από το ΑΠΘ μέσω ερευνητικών υποτροφιών και χρηματοδότησης.Η μεταφορά από τον ψηφιακό στον φυσικό κόσμο συνοδεύτηκε από δυσκολίες, λόγω της μικροκλίμακας και των αυστηρών ανοχών. Κατόπιν διορθώσεων, επετεύχθη πλήρως λειτουργική ανακατασκευή του Μηχανισμού.
Η παρούσα εργασία περιγράφει τη διαδικασία σχεδίασης, κατασκευής και συναρμολόγησης ενός πλήρως λειτουργικού μοντέλου του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της σύγχρονης μηχανολογίας, της αστρονομίας και της αρχαιολογίας. Το εγχείρημα υλοποιήθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μέσω συνεργασίας μεταξύ των Τμημάτων Μηχανολόγων Μηχανικών, Φυσικής και Ιστορίας–Αρχαιολογίας.
Γεωμετρικός Προσδιορισμός των Γραναζιών
Η γεωμετρία των γραναζιών του Μηχανισμού προσδιορίστηκε με βάση τις μετρήσεις των σωζόμενων θραυσμάτων, όπως παρουσιάστηκαν στις μελέτες του Freeth et al. (2006). Για τον υπολογισμό των παραμέτρων (γωνία βάσης, ακτίνες RL και RS, αριθμός δοντιών), αναπτύχθηκε ειδικό λογισμικό σε Fortran.
Αποστάσεις Αξόνων και Μηχανική Συναρμογή
Οι αποστάσεις μεταξύ των γραναζιών υπολογίστηκαν με ακρίβεια με χρήση του λογισμικού VG Studio Max, βασισμένο σε δεδομένα ακτινογραφιών υψηλής ανάλυσης. Οι θεωρητικοί υπολογισμοί επιβεβαιώθηκαν πειραματικά, εξασφαλίζοντας τη σωστή λειτουργία του μηχανικού συστήματος.
Τρισδιάστατη Σχεδίαση και Προσομοίωση
Ακολουθώντας τη γεωμετρική ανάλυση, δημιουργήθηκε τρισδιάστατο ψηφιακό μοντέλο με το λογισμικό SolidWorks. Η προσομοίωση του πλήρους μηχανισμού αποκάλυψε την ιδιαίτερη πολυπλοκότητα του συστήματος αξόνων και μεταδοτικών στοιχείων, απαιτώντας επιπλέον επικύρωση μετρήσεων πριν την κατασκευή.
Κατασκευή Εξαρτημάτων
Τα εξαρτήματα κατασκευάστηκαν με προηγμένες τεχνικές: τα γρανάζια με κοπή μέσω ηλεκτροδιάβρωσης, οι άξονες με ψηφιακό CNC τόρνο και οι επιγραφές με χαρακτική λέιζερ. Για την πιστή αποτύπωση των αρχαίων επιγραφών, δημιουργήθηκε ειδική γραμματοσειρά βασισμένη στα σωζόμενα στοιχεία του πρωτότυπου.
Βιβλιογραφία
-
Freeth, T., Bitsakis, Y., Moussas, X., Seiradakis, J.H., Tselikas, A., Mangou, H., Zafeiropoulou, M., Hadland, R., Bate, D., Ramsey, A., Allen, M., Crawley, A., Hockley, P., Malzbender, T., Gelb, D. and Ambrisco, W. (2006). Decoding the ancient Greek astronomical calculator known as the Antikythera Mechanism. Nature, 444(7119), pp.587–591. https://doi.org/10.1038/nature05357
-
Freeth, T., Jones, A., Steele, J.M. and Bitsakis, Y. (2008). Calendars with Olympiad display and eclipse prediction on the Antikythera Mechanism. Nature, 454(7204), pp.614–617. https://doi.org/10.1038/nature07130
-
Edmunds, M.G. (2011). The Antikythera mechanism and the history of astronomy. Nature, 479(7371), pp.490–492. https://doi.org/10.1038/479490a
-
Seiradakis, J.H. & Efstathiou, K. (2020). The Antikythera Mechanism: A 3D Functional Reconstruction. Proceedings of the Aristotle University Mechanical Engineering Department, Internal Publication.