Σύμφωνα με τον μύθο, ο βασιλιάς της Καλυδώνας Οινέας προσέφερε τους πρώτους ετήσιους καρπούς της χώρας προς όλους τους θεούς εκτός από την Άρτεμη.
Η θεά τότε από την οργή της έστειλε τον Κάπρο, που σκότωνε τους γεωργούς όταν πήγαιναν να σπείρουν και προκαλούσε καταστροφές γενικώς στα υπάρχοντα των χωρικών.
Τότε ο Μελέαγρος, γιος του Οινέα και της Αλθέας, για να απαλλάξει τη χώρα από το θηρίο, κάλεσε τους περισσότερους από τους ήρωες της Ελλάδας και τους υποσχέθηκε ότι όποιος κατόρθωνε να το σκοτώσει, θα έπαιρνε ως έπαθλο το τομάρι και το κεφάλι του θηρίου.
Άρχισαν έτσι να συγκεντρώνονται στην Καλυδώνα, απ'όλα τα μέρη της Ελλάδας, οι πιο ονομαστοί μυθικοί ήρωες της εποχής (ο Βακχυλίδης στα «Επινίκια» τους αποκαλεί «αρίστους των Ελλήνων»).
Ακολούθησε το περίφημο «κυνήγι του Καλυδωνίου Κάπρου», στο οποίο πήραν μέρος με αλφαβητική σειρά οι παρακάτω:
- Αγκαίος ο Τεγεάτης, Άδμητος,
- Άκαστος, Άλκωνας,Αμφιάραος,Ασκληπιός,Αταλάντη,Δευκαλίωνας (γιος του Μίνωα),Διόσκουροι (Κάστορας και Πολυδεύκης),Δρύας (ο γιος του Άρη),
- Εναίσιμος,Έποχος (ο γιος του Λυκούργου),Ευρύπυλος,Ευρυτίων,Εύρυτος του Ερμή,Εύφημος,Εχίονας,Θησέας,Ιάσονας,'Ιδας,
- Ιόλαος,'Ιππασος (ο γιος του Ευρύτου),Ιππόθους,Ιφικλής,Ίφικλος,Καινέας, Κηφέας, Κομήτης (γιος του Θεστίου),
- Λαέρτης, Λέλεγας, Λεύκιππος, Λυγκέας,Μελέαγρος (γιος του Οινέως), Μόψος, Νέστορ, Πανοπαίος, Πειρίθους,
- Πηλέας, Πλέξιππος, Πρόθους (γιος του Θεστίου), Τελαμώνας, Τοξέας, Υλέας, Φοίνικας, Φυλέας.
Το κυνήγι του κάπρου
Αφού πρώτα φιλοξενήθηκαν οι ήρωες στα ανάκτορα του Οινέως επί εννέα ημέρες, βγήκαν για να συναντήσουν το αγριογούρουνο. Στην αρχή σκοτώθηκαν από αυτό ο Υλέας και ο Αγκαίος. Ο πρώτος κυνηγός που κατάφερε να τραυματίσει το ζώο ήταν η θρυλική Αταλάντη, που το πέτυχε στο πίσω μέρος, και ο δεύτερος ο Αμφιάραος, που το πέτυχε στο μάτι.
Στη συνέχεια ο Μελέαγρος σκότωσε το θηρίο χτυπώντας το με το ακόντιό του στο πλευρό. Πήρε λοιπόν το έπαθλο, το δέρμα του Κάπρου, και στη συνέχεια το χάρισε στην Αταλάντη, που είχε πρώτη τραυματίσει το ζώο.
Η Άρτεμις τότε προκάλεσε διχόνοια μεταξύ των Αιτωλών και των Κουρήτων που είχαν πάρει μέρος στο κυνήγι για το ποιος πράγματι είχε δικαίωμα στο τομάρι και το κεφάλι του ζώου, με τους δεύτερους να υποστηρίζουν ότι ο Μελέαγρος ως γιος του βασιλιά της χώρας είχε ευνοηθεί στη θέση του στο κυνήγι ώστε να το σκοτώσει.
Επακολούθησε μάχη και σε αυτή ο Μελέαγρος σκότωσε τους Τοξέα και Πλέξιππο, αδελφούς της μητέρας του, η οποία τότε τον καταράστηκε, επικαλούμενη εναντίον του την οργή των «χθονίων θεών» (του Κάτω Κόσμου).
Τελικώς, στη συνέχεια του μύθου (σε δύο διαφορετικές εκδοχές), ο Μελέαγρος έχασε τη ζωή του εξαιτίας αυτών των γεγονότων.
Το κυνήγι του "καλυδωνίου κάπρου" υμνήθηκε από πολλούς ποιητές και ασχολήθηκαν μ΄ αυτό επίσης πολλοί μυθοποιοί. Ιδιαίτερα όμως ενέπνευσε γλύπτες και ζωγράφους. Εξ αυτού έλαβε το θέμα ο Σκόπας στο γλυπτό στολισμό του ανατολικού αετώματος του ναού της Αλέας Αθηνάς στη Τεγέα, όπως επίσης ο Κλιτίας, στο διάκοσμο του περίφημου κρατήρα γνωστότερου ως αγγείο του Φρανσουά, κ.ά.
Σημειώνεται ότι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών φυλάσσονται οι 15 μαρμάρινες κεφαλές των ηρώων που συμμετείχαν στο κυνήγι του κάπρου, ο κορμός της Αταλάντης και η κεφαλή του κάπρου από το αέτωμα του ναού της Αλέας Αθηνάς.
Πηγή