Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2021

Τι ήταν τα Απατούρια στην αρχαία Ελλάδα

Τα Απατούρια ήταν πολιτική γιορτή τελούμενη από τους Αθηναίους και όλους γενικά τους Ίωνες εκτός των Κολοφωνίων και των Εφεσίων. Η Κολοφώνα ήταν αρχαία πόλη της Ιωνίας, χτισμένη κοντά στις ακτές της Μικράς Ασίας, ανάμεσα στην Λέβεδο και την Έφεσο. Η πόλη χτίστηκε τον 11ο αιώνα π.Χ. από Ίωνες που προέρχονταν πιθανόν από την Αττική. 

Σύμφωνα με τον τον Στράβωνα οικιστής της πόλης ήταν ο Ανδραίμων, απόγονος του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Κόδρου. Στην επικράτεια της πόλης ανήκε και η πόλη Κλάρος η οποία θεωρούταν παλαιότερη με ιδρυτή τον ήρωα από την Κρήτη Ράκιο. Στην πόλη αυτή λειτουργούσε μαντείο και υπήρχε σημαντικό ιερό αφιερωμένο στον Απόλλωνα.

Τα Απατούρια γίνονταν τον μήνα Πυανεψιώνα και διαρκούσαν τρεις ημέρες. Σύμφωνα με μία παράδοση συνδέονταν με τον μύθο του Αιγέα και της Αίθρας. Ο μήνας αυτός πήρε το όνομά του από την πιο σημαντική γιορτή του μήνα αυτού, τα Πυανέψια (Πυάνος+έψω=βράζω κουκιά) που γιορτάζονταν προς τιμή του Απόλλωνα. 

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο Θησέας ξεκίνησε για την Κρήτη για να σκοτώσει τον Μινώταυρο, σταμάτησε καθ' οδόν στη Δήλο και έκανε θυσία στον Απόλλωνα, λέγοντας ότι σε περίπτωση που κερδίσει την μάχη με τον Μινώταυρο θα του πρόσφερε στολισμένα κλαδιά ελιάς για να τον ευχαριστήσει. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ο Θησέας εκπλήρωσε την υπόσχεσή του με αυτό τον θεσμό. 

Η φασολάδα εξηγείται με το ότι κατά το ταξίδι του γυρισμού τα τρόφιμα στο καράβι είχαν τελειώσει. Έτσι την έβδομη μέρα οι σύντροφοι του Θησέα μάζεψαν ότι μπορούσαν να βρουν και το μαγείρεψαν κάνοντας φασολάδα. Το έθιμο αυτό, προς τιμή του Απόλλωνα διατηρήθηκε ως πυανέψια και έδωσε το όνομα στον μήνα αυτό.

Τα Απατούρια 

Η πρώτη μέρα συνέπιπτε με την 11η του μήνα Πυανεψιώνος. Ονομαζόταν δορπία ή δόρπεια. Την ημέρα αυτή, κάθε πολίτης ερχόταν τις απογευματινές ώρες στο Φρατρείο, ή το σπίτι κάποιου πλούσιου μέλους της φρατρείας του και δειπνούσε.

Η δεύτερη μέρα ήταν αφιερωμένη στους θεούς, και ονομάζονταν ανάρρυσις, διότι την ημέρα αυτή γίνονταν θυσίες προς τον Φράτριο Δία και την Αθηνά, μερικές φορές και στον Διόνυσο τον Μαιλαναιγίδα. Οι θυσίες αυτές ήταν δημοφιλείς και όλοι οι πολίτες της Αθήνας συμμετείχαν, φορώντας τα καλύτερα ενδύματά τους, και κρατώντας αναμμένες λαμπάδες στα χέρια.

Η τρίτη ημέρα ονομαζόταν κουρεώτις, ήταν αφιερωμένη στ' αγοράκια που γεννήθηκαν κατά τον ίδιο χρόνο και θυσίαζαν μια γίδα ή ένα πρόβατο για κάθε αγόρι. Το θύμα ονομαζόταν μείον και ο θύτης μειαγωγός.

Σύμφωνα με μερικούς συγγραφείς ακολουθούσε και τέταρτη ημέρα, η οποία ονομαζόταν η των επίβδα. Αυτή όμως δεν ήταν ημέρα γιορτής, απλώς έτσι λεγόταν η επόμενη μέρα κάθε γιορτής.



Βιβλιογραφία:

  • Sir William Smith, Σωκράτης Τσιβανόπουλος (1890). Λεξικόν των ελληνικών και ρωμαϊκών αρχαιοτήτων μετά 500 αρίστων εικόνων. Εν Αθήναις: Ευάγγελος Κοφινιώτης, Τυπογραφείον Ο «Παλαμήδης». Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2011.
  • Κολοφώνα - Princeton Encyclopedia of Classical Sites
  • August Mommsen (1898). «Feste der Stadt Athen im Altertum, geordnet nach attischem Kalender» (στα Γερμανικά). B. G. Teubner. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2009.


Πηγή εικόνας : Από Triptolemos Painter - User:Bibi Saint-Pol, own work, 2007-07-21, Κοινό Κτήμα

Πήροφορίες αντλήθηκαν από τις παρακάτω πηγές:

Πηγή1 / Πηγή2 / Πηγή3