Η μάχη της Ποτίδαιας πραγματοποιήθηκε το 432 π.Χ. ανάμεσα στην Αθήνα και την Ποτίδαια η οποία είχε σύμμαχο την Κόρινθο. Έλαβε χώρα στην Ποτίδαια της Χαλκιδικής, λίγο πριν από την έναρξη του Πελοποννησιακού πόλεμου. Ο Θουκυδίδης τη θεωρεί ως την δεύτερη αφορμή του Πελοποννησιακού πολέμου.
Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στην Ποτίδαια και η μάχη άρχισε με νίκη του Αριστέα σε βάρος ενός τμήματος της αθηναϊκής παράταξης. Όμως στο υπόλοιπο μέτωπο νικούσαν οι Αθηναίοι. Ο Αριστέας με τον στρατό του άρχισαν να υποχωρούν κατά μήκος της παραλίας για να αποφύγουν τους Αθηναίους. Μια δύναμη από την πόλη θέλησε να αιφνιδιάσει τον αθηναϊκό στρατό αλλά δεν τα κατάφερε και υποχώρησε κι αυτή.Οι Αθηναίοι έχασαν 150 άνδρες, ανάμεσά τους ο Καλλίας, ενώ οι Κορίνθιοι με τους Ποτιδαιάτες 300 άνδρες. Το μακεδονικό ιππικό δεν συμμετείχε στη μάχη. Στη μάχη αυτή ο Αλκιβιάδης κινδύνευσε και τον έσωσε ο δάσκαλός του φιλόσοφος Σωκράτης. Το αντίθετο έγινε στη μάχη του Δηλίου, με τον Αλκιβιάδη να του ανταποδίδει τη βοήθεια.
Οι Αθηναίοι μετά από αυτή τη νίκη τους, με 1.600 ναύτες με αρχηγό το Φορμίωνα απομόνωσαν την Ποτίδαια δια θαλάσσης, με ναυτικό αποκλεισμό. Αυτή η επίθεση στην Ποτίδαια κόστισε στο θησαυροφυλάκιο της Αθήνας 1.000 τάλαντα. Μετά απ'αυτά τα γεγονότα ξεκίνησε ο Πελοποννησιακός πόλεμος.
Ο Φορμίων το 429 π.Χ. γνώρισε τη μεγαλύτερή του επιτυχία, στη ναυμαχία της Πάτρας και της Ναυπάκτου. Στην πρώτη ναυμαχία ο Φορμίων με 20 πλοία αντιλαμβάνεται τον Πελοποννησιακό στόλο που υπάρχει και τον κυκλώνει. Στη δεύτερη ναυμαχία ο σπαρτιατικός στόλος τον αιφνιδίασε, αλλά ανασυντάχθηκε με τη βοήθεια των Μεσσήνιων οπλιτών που βρίσκονταν στην ακτή προς βοήθεια των Αθηναίων.
Το 431 π.Χ. οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες ήρθαν σε ρήξη και έτσι ξέσπασε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Τον πρώτο χρόνο του πολέμου οι Λακεδαιμόνιοι εισέβαλλαν στην Αττική υπό τον βασιλιά τους, τον Αρχίδαμο.
Οι Αθηναίοι όμως κλείστηκαν στα Μακρά Τείχη και ο στόλος τους έκανε επιδρομές στα λακωνικά εδάφη. Το δεύτερο χρόνο του πολέμου (430 π.Χ.) οι Πελοποννήσιοι εισέβαλλαν για άλλη μια φορά στην Αττική.
Τον επόμενο χρόνο, το 429 π.Χ., πολλοί κάτοικοι της Αθήνας πέθαναν από τον λοιμό των Αθηνών. Ανάμεσα σε αυτούς που πέθαναν ήταν και ο Περικλής, αρχηγός των Αθηναίων στον πόλεμο. Την ίδια χρονιά έγινε και η μάχη στη Σπάρτωλο ανάμεσα στην Αθήνα και την ένωση της Χαλκιδικής, η οποία τελείωσε με νίκη της ένωσης.
Η βοήθειά του και οι νίκες του ήταν σημαντικές για την Αθήνα και για το ναυτικό αήττητό της. Μετά τον θάνατό του οι Αθηναίοι, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για την τεράστια προσφορά του προς την πόλη, έστησαν άγαλμά του.
Βιβλιογραφία:
- Ντόναλντ Κέηγκαν, Ο Πελοποννησιακός πόλεμος
- Θουκυδίδου Ιστορίαι, βιβλίο Α-Β, Εισαγωγή Ι.Θ. Κακριδή, μετάφραση Έλλης Λαμπρίδη, Εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 1962. ISBN 960-270-042-4
- Θουκυδίδης, Άπαντα Τόμος 1 - Ιστοριών Α, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα: Ιούλιος 1994, σσ. , ISBN 960-352-042-Χ.
- Θουκυδίδης, Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου
Πληροφορίες αντλήθηκαν από τις παρακάτω πηγές:
