Πέμπτη 18 Απριλίου 2019

Ποιος αρχαίος ρήτορας ήθελε να γίνει ηθοποιός;

Ύστερα από όχι και τόσο επιτυχημένες προσπάθειες να γίνει ηθοποιός, στράφηκε στην πολιτική και έγινε πρώτα γραμματέας της εκ­κλησίας του δήμου. Το 348 όμως πήγε - μαζί με τον Εύβουλο - ως απεσταλμένος της ιδιαίτερης πατρίδας του στην Πελοπόννησο. Προσχώρησε στη φιλομακεδονική παράταξη και, ακριβώς γι’ αυτό, έφτασε σε όλο και πιο οξεία αντιπαράθε­ση προς τον Δημοσθένη!..

Είναι αλήθεια, ότι ο Αισχίνης από την Αθήνα ήταν ένας μεγάλος ρήτορας της αρχαιότητας. Γεννήθηκε το 389 π.Χ. στην Αθήνα και πέθανε γύρω στο 316 στη Ρόδο. Πληροφορίες για τη ζωή του έχουμε στα ίδια του τα έργα, αλλά και σε πολλές βιο­γραφίες (π.χ. του Φιλόστρατου και της Σούδας)· οι παρατηρήσεις του Δημοσθένη για τον Αισχίνη έχουν ανάγκη από κριτικό έλεγχο. Ο Αισχίνης κατα­γόταν από φτωχικό περιβάλλον ο πατέρας του Ατρόμητος ήταν δάσκαλος.

Ο Αισχίνης πολέμησε ως οπλίτης μεταξύ άλλων και στη Μαντινεία το 362. Ύστερα από όχι και τόσο επιτυχημένες προσπάθειες να γίνει ηθοποιός, στράφηκε στην πολιτική και έγινε πρώτα γραμματέας της εκ­κλησίας του δήμου. Το 348 όμως πήγε - μαζί με τον Εύβουλο - ως απεσταλμένος της ιδιαίτερης πατρίδας του στην Πελοπόννησο. Προσχώρησε στη φιλομακεδονική παράταξη και, ακριβώς γιαυτό, έφτασε σε όλο και πιο οξεία αντιπαράθε­ση προς τον Δημοσθένη.

Το 346 κατηγορήθηκε από τον Δημοσθένη και από τον Τίμαρχο εξαφορμής μιας πρεσβείας προς τον βασιλιά Φίλιππο της Μακεδονίας και απάντησε με μια αντι-κατηγορία «Κατά Τιμάρχου», όπου δοκίμασε να αποδείξει τον αντίδικο του ένοχο ανήθικης ζωής και διαφθοράς, πράγμα που το πέτυχε: ο Τίμαρ­χος έχασε τη δίκη, ο Αισχίνης αθωώθηκε με μικρή πλειοψηφία· η απολογία του, ο λόγος του «Περί παραπρεσβείας» (= «για την ψευτοπρεσβεία»), αποδυνάμωσε την κατηγορία για προδοσία.

Ως απεσταλμένος στο συνέδριο των Αμφικτυόνων στους Δελφούς ο Αισχίνης υποστήριξε το 339 την επέμβαση του βασιλιά Φιλίππου στον Ιερό πό­λεμο. Το 336 με τον λόγο του «Κατά Κτησιφών­τος» (Περί του στεφάνου) κατηγόρησε τον Κτη­σιφώντα για το χρυσό στεφάνι που εκείνος είχε προτείνει προς τιμήν του Δημοσθένη.

Ο Αισχίνης θέ­λησε με τον λόγο του αυτόν να αποδείξει το πα­ράνομο της πρότασης, και αφού πρώτα επιχειρηματολόγησε νομικά, ήρθε ύστερα σε κριτική αντιπαράθεση προς τις πολιτικές απόψεις του Δημοσθένη.

Το θέμα κρίθηκε μόλις το 330, εις βάρος όμως του Αισχίνη· ο ίδιος έφυγε εξόριστος στη Ρόδο και εκεί, σύμφωνα με πληροφορία του Πλουτάρχου, έδινε μαθήματα ρητορικής. - Ένας ακόμη - τέταρτος - λόγος, που, πέρα από τους τρεις που αναφέραμε, φερόταν με το όνομα του Αισχίνη, θεωρούνταν ήδη στην αρχαιότητα νόθος· νόθες είναι επίσης και 12 επιστολές που έφτα­σαν ως εμάς" μία από αυτές είναι μια ερωτική νουβέλα.

Ο Αισχίνης δεν ήταν από μιας αρχής ρήτορας με ρητορική παιδεία, ούτε επιδίωκε να διακριθεί στον χώρο της λογοτεχνίας, έγινε όμως κάτοχος της ρητορικής τέχνης, μιλούσε με πάθος και εκ­φραστική δύναμη και είχε τη δύναμη να πείθει· χρησιμοποιούσε όλα τα στοιχεία ύφους που είχε στη διάθεση της η ρητορική τέχνη (μέσα σ' αυτά και τα πολυάριθμα παραθέματα από κλασικούς συγγραφείς, ιδίως από τον Ευριπίδη) και ήξερε, τονίζοντας με έμφαση κάποια σημεία, να προ­καλεί εντύπωση.

Με τη δύναμη που είχε να πεί­θει κατάφερε, ύστερα από μικρές στην αρχή επι­τυχίες, να κερδίσει ισχυρή πολιτική θέση και έφτασε σχεδόν στο επίπεδο του μεγάλου αντιπά­λου του, του Δημοσθένη. Οι λόγοι του αντιγρά­φηκαν συχνά, υπομνηματίσθηκαν και παρατέθη­καν συχνά από τους μεταγενεστέρους. Ο Κικέρωνας μετέφρασε τον λόγο του «Κατά Κτησι­φώντος».


Πηγή