Ιδρύθηκε πιθανόν τον 8ο αιώνα π.Χ. από αποίκους από την Ερέτρια στα πλαίσια του δεύτερου ελληνικού αποικισμού. Η πόλη πήρε το όνομα της από το φυτό Μίνθη, είδος μέντας που αφθονούσε στην περιοχή. Το εμπόριο ξυλείας αλλά και ο χρυσός και το ασήμι που υπήρχαν στην περιοχή οδήγησαν την Μένδη σε μεγάλη ακμή. Η πόλη είχε επεκτείνει τις εμπορικές της δραστηριότητες με τις πόλεις της Θράκης αλλά και με τις πόλεις της Κάτω Ιταλίας. Φημισμένο ήταν το κρασί που παρήγαγε γνωστό ως Μενδαίος οίνος.
Κατά την διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ. η Μένδη εντάχθηκε στην Δηλιακή συμμαχία και έγινε σύμμαχος των Αθηναίων, πληρώνοντας φόρο δεκαπέντε αττικά τάλαντα τον χρόνο. Το 423 αποσκίρτησε από την συμμαχία αλλά οι Αθηναίοι κατέστειλαν γρήγορα την επανάσταση. Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η Μένδη, όπως και οι γειτονικές Τορώνη και Σκιώνη ήταν από τους βασικούς στόχους των αντιμαχόμενων πλευρών. Μετά το τέλος του πολέμου η Μένδη ανέκτησε την ανεξαρτησία της.Κατά την διάρκεια του 4ου αιώνα π.Χ. η Μένδη προσπάθησε να αποφύγει την κυριαρχία της Ολύνθου μετά την ίδρυση του κοινού των Χαλκιδέων και αργότερα την Μακεδονική ηγεμονία χωρίς να το κατορθώσει. Με την ίδρυση της Κασσάνδρειας το 315 π.Χ. η Μένδη καθώς και άλλες γειτονικές πόλεις απορροφήθηκαν από αυτή. Ωστόσο, από μαρτυρίες των αρχαίων πηγών εικάζεται η πιθανή επιβίωσή της ως τα ρωμαϊκά χρόνια.
Από την Μένδη καταγόταν ο γλύπτης Παιώνιος, γνωστός για το άγαλμα της Νίκης που είναι γνωστό ως Νίκη του Παιώνιου.
Περίφημος ήταν ο οίνος της Μένδης, ο Μενδαίος οίνος, γνωστός στις αρχαϊκές και κλασικές αγορές, ο οποίος συνέβαλε στη διάδοση του νομίσματος της περιοχής με την παράσταση του Μενδαίου όνου. Ο όνος αυτός κουβαλά, εκτός από κρασί, άλλα εμπορεύματα, ανθρώπους αλλά και τον Διόνυσο, εν είδει ανακλίνδρου. και από αυτόν ονομάστηκε το γαϊδουράκι της λαϊκής μας παράδοσης: Μενδαίος, Μένδιος, Μέντιος
Νίκος Ξυλούρης - Η Μπαλάντα του κυρ-Μέντιου
Γεωργία Βασιλειάδου -Ο κυρ Μέντιος
Βιβλιογραφία:
- Μακεδονία, 1994, 74· Σουέρεφ 2001, 92
- Θουκυδίδης, βιβλίο Δ΄ ἐν τούτῳ δὲ Μένδη ἀφίσταται αὐτῶν, πόλις ἐν τῇ Παλλήνῃ, Ἐρετριῶν ἀποικία
- Θουκυδίδης 4,121,2. 123. 129
- Διόδωρος ο Σικελιώτης 12,72,7
- Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δημήτρης Κ. Σαμσάρης, Η ρωμαϊκή αποικία της Κασσάνδρειας (Colonia Iulia Augusta Cassandrensis), Δωδώνη 16(1987), τεύχ. 1, σ. 382.
Πηγή εικόνας : Από Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC BY-SA 3.0
Πληροφορίες αντλήθηκαν από τις παρακάτω πηγές:
