Δύο αρxαίες πόλεις που για αιώνες βρισκόταν στο βυθό της
θάλασσας θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν οι επισκέπτες στο Βρετανικό Μουσείο.
Στο πλαίσιο της έκθεσης «Βυθισμένες πόλεις: Χαμένες πόλεις
της Αιγύπτου» περισσότερα από διακόσια τέλεια διατηρημένα ευρήματα θα
παρουσιαστούν για πρώτη φορά στο κοινό, συμπεριλαμβανομένων του αγάλματος από
γρανίτη άγαλμα ύψους 5,4 μέτρων του θεού Άπι και ένα άγαλμα της θεάς Ίσιδος,
ηλικίας 1.200 χρόνων.
Η Θώνις-Ηράκλειον και η Κάνωπος ανακαλύφθηκαν από τον Γάλλο
αρχαιολόγο Franck Goddio στις εκβολές του Νείλου, το 2000, περισσότερα από 1000
χρόνια αφότου βυθίστηκαν και καταποντίστηκαν κάτω από την άμμο στα νερά της Μεσογείου.Ο Goddio, πρόεδρος και ιδρυτής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Υποβρύχιας Αρχαιολογίας, πραγματοποίησε ανασκαφές σε πάνω από 12 ναυάγια πριν στρέψει την προσοχή του 1996 σε αυτές τις πόλεις, οι οποίες καλύπτουν την ίδια περιοχή με το Παρίσι. Ακόμα, το έργο του αρχαιολόγου βρίσκεται στην αρχή, όπως ο ίδιος πιστεύει ότι έχει αποκαλυφθεί μόνο το 5% του μνημείου.
Όπως ο ίδιος αναφέρει «Η Πομπηία είναι μια πολύ μικρή πόλη.
Οι ανασκαφές εκεί ξεκίνησαν τον 18ο αιώνα και ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί η Θώνις-Ηράκλειον
καλύπτει μια περιοχή η οποία είναι τρεις
φορές το μέγεθος της Πομπηίας», δήλωσε στην εφημερίδα "Telegraph".
Όσο για το λόγω για τον οποίο αυτές οι δύο πόλεις βυθίστηκαν, όπως ανέφερε ο Goddio
πιθανότατα να οφείλετε στους σεισμούς της περιοχής.
Ας δούμε όμως τι ήταν αυτές οι δύο πόλεις και πιο ρόλο
έπαιζαν κατά την αρχαιότητα.
Ηράκλειο (στα αρχαία ελληνικά: Ἡράκλειον), επίσης γνωστή ως Θῶνις,
ήταν μια αρχαία αιγυπτιακή πόλη κοντά στην Αλεξάνδρεια της οποίας τα ερείπια
βρίσκονται στο Αμπού Qir Bay, επί του παρόντος 2,5 χιλιόμετρα από την ακτή, 10
m κάτω από το νερό. Ο θρύλος ξεκινά ήδη από τον 12ο αιώνα π.Χ., όπου και
αναφέρεται από τους αρχαίους Έλληνες ιστορικούς. Η σημασία της αυξήθηκε
ιδιαίτερα κατά την παρακμή των Φαραώ στα τέλη της περιόδου, όταν ήταν το κύριο
λιμάνι της Αιγύπτου για το διεθνές εμπόριο και την είσπραξη των φόρων.
Το Ηράκλειο χτίστηκε αρχικά σε μερικά νησιά που γειτνιάζουν
στο Δέλτα του Νείλου, και διασχίζεται από κανάλια. Κατείχε μια σειρά από
λιμάνια και αγκυροβόλια, ήταν η αδελφή πόλη Ναυκράτη, και αντικαταστάθηκε από
την Αλεξάνδρεια.
Πίστευαν ότι ο Πάρις και η Ελένη της Τροίας βρέθηκαν εκεί
προκειμένου να ξεφύγουν από το Μενέλαο, πριν από τον Τρωικό ή ότι ο Μενέλαος
και η Ελένη είχαν μείνει εκεί, φιλοξενούμενοι. Επίσης, υπήρχε η πεποίθηση ότι ο
ίδιος ο Ηρακλής είχε επισκεφτεί την πόλη, και ότι η πόλη είχε αποκτήσει το
όνομά του από τον ίδιο.
Μέχρι πολύ πρόσφατα, η περιοχή ήταν γνωστή μόνο από μερικές
φιλολογικές και επιγραφικές πηγές κάποια από αυτές αναφέρει ότι στην περιοχή
άκμαζε το εμπορείο, όπως ακριβώς στην πόλη Ναύκρατις.
Σύμφωνα με το Βρετανικό Μουσείο, όπως ανακοίνωσε το 2013:
Η πόλη αναφέρεται από τους αρχαίους ιστορικούς Διόδωρο
(1.19.4) και το Στράβωνα (17. 1.16). Ο Ηρόδοτος είχε πει ότι η Θώνις-Ηράκλειον
ήταν ο φύλακας της Κάνωπος στο στόμα του
Νείλου:. Στην Θώνις-Ηράκλειον συνελήφθη ο Αλέξανδρος (γνωστός ως Πάρις), ο γιος
του Πριάμου, γιατί είχε απαγάγει την Ελένη της Τροίας και σε αντάλλαγμα η πόλη
έλαβε πολύ πλούτο.
Ηράκλειο αναφέρεται επίσης στις δύο στήλες με τα διατάγματα
της Νεκτανεβώ Α΄ της Αιγύπτου (η πρώτη εκ των οποίων είναι γνωστή ως η «Στήλη
της Ναύκρατης»), η οποία διευκρινίζει ότι το ένα δέκατο των φόρων επί των
εισαγωγών που διέρχεται από την πόλη της Θώνις-Ηράκλειον θα πρέπει να δοθεί στο
ιερό της Νειθ. Η πόλη επίσης αναφέρεται στο διάταγμα της Κάνωπος τιμώντας Φαραώ
Πτολεμαίου III.
Η πόλη του Ηρακλείου ήταν επίσης η περιοχή του εορτασμού των
«μυστήρια του Όσιρη» κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του μήνα του Khoiak. Ο θεός με
την τελετουργική βάρκα μεταφερόταν κατά την πομπή από το ναό του Άμμωνα στο
ιερό του στην Κάνωπο.
Η πόλη είχε έναν μεγάλο ναό του Khonsou, γιος του Άμμωνα, ο
οποίος ήταν γνωστός στους Έλληνες, όπως ο Ηρακλής. Αργότερα, η λατρεία του
Αμμωνα έγιναν πιο εμφανή.
Η πρώτη μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στην υποθαλάσσια αρχαιολογία
έχει προγραμματιστεί από 19 Μάιου έως 27 Νοέμβριου, 2016 και υπόσχεται να
αλλάξει την κατανόησή μας για την πολύπλοκη σχέση της ελληνικής ιστορίας με την
αιγυπτιακή.
Πηγές:
The BP exhibition Sunken cities Egypt’s lost worlds
"Heracleion Photos: Lost Egyptian City Revealed After 1,200 Years Under Sea" The Huffington Post
Stephanus of Byzantium. "Θῶνις". Ethnika kat' epitomen (in Greek).
a b c Naukratis: a city and trading port in Egypt, British Museum
Herodotus, Histories, 2.113-115
Research by Franck Goddio
Anne Burton, Diodorus Siculus, Book 1: A Commentary. BRILL, 1972 ISBN 9004035141 p105
"Lost city of Heracleion gives up its secrets". The Telegraph. Retrieved 2013-06-06.
Goddio, Franck. "Heracleion". Sunken civilisation. Retrieved 2013-06-06.
