Αργότερα, το αγροτικό στοιχείο της εορτής άρχισε να εκλείπει και τα Κρόνια θεωρούνταν γιορτή θορυβώδης και ημέρα ακολασιών, ιδιαίτερα από την υιοθέτηση της εορτής από τους Ρωμαίους ως Σατουρνάλια, προς τιμήν του ρωμαϊκού Σατούρνους. Η κακή τους φήμη επέζησε μέχρι τη βυζαντινή περίοδο: ο Νικήτας Χωνιάτης (1155-1217) παρομοιάζει τη συμπεριφορά και τις ερωτικές περιπέτειες του Ανδρόνικου του Κομνηνού με τις ακολασίες της γιορτής.
Σύμφωνα με τον Δημοσθένη
Δημοσθένης - Κατὰ Τιμοκράτους
"οὔτε γὰρ ἐξέθηκε τὸν νόμον, οὔτ᾽ ἔδωκεν εἴ τις ἐβούλετ᾽ ἀναγνοὺς ἀντειπεῖν, οὔτ᾽ ἀνέμεινεν οὐδένα τῶν τεταγμένων χρόνων ἐν τοῖς νόμοις, ἀλλὰ τῆς ἐκκλησίας, ἐν ᾗ τοὺς νόμους ἐπεχειροτονήσατε, οὔσης ἑνδεκάτῃ τοῦ ἑκατομβαιῶνος μηνός, δωδεκάτῃ τὸν νόμον εἰσήνεγκεν, εὐθὺς τῇ ὑστεραίᾳ, καὶ ταῦτ᾽ ὄντων Κρονίων καὶ διὰ ταῦτ᾽ ἀφειμένης τῆς βουλῆς, διαπραξάμενος μετὰ τῶν ὑμῖν ἐπιβουλευόντων καθέζεσθαι νομοθέτας διὰ ψηφίσματος ἐπὶ τῇ τῶν Παναθηναίων προφάσει."
Δεν φανέρωσε το νόμο του, ούτε έδωσε την ελευθερία να το διαβάσει κανείς ώστε να αντιταχθεί σε αυτό, ούτε περίμενε κάποια από τις ημερομηνίες που προβλέπονται από τους νόμους. και αν και η συνέλευση που θα θέσπιζε τους νέους νόμους, ήταν η ενδέκατη του Εκατομβαιώνος μηνός, έλαβε μέρος την δωδέκατη δηλαδή την επόμενη ημέρα, την ίδια μέρα που ήταν εορτή του Κρόνου επομένως η συνέλευση αναβλήθηκε, καθότι με τη βοήθεια προσώπων των οποίων οι προθέσεις ήταν φιλικές προς εσάς είχε φτάσει να πάρει με διάταγμα μια συνεδρίαση της Νομοθετικής Επιτροπής, με τη δικαιολογία των Παναθηναίων .
Εορτασμός
Στην Ολυμπία, η εορτή τελούνταν από τους αποκαλούμενους "Βασιλείς" ιερείς μέσα στο Κρόνιον Ιερό κι έπειτα πραγματοποιούνταν θυσία στον Κρόνιο Λόφο.
Στην Αθήνα
Στην Αθήνα ο εορτασμός γινόταν προς τιμή του Κρόνου και της Ρέας και διαρκούσε μια ημέρα. Η ημέρα αυτή ήταν αργία, αφού οι δημόσιες εργασίες (ή οι δημόσιες υπηρεσίες όπως θα λέγαμε σήμερα) παρέμεναν κλειστές και η βουλή δεν συνεδρίαζε.
Στο Κρόνιον Ιερό, στον Ιλισό, κοντά στο Ναό του Ολυμπίου Διός, τελούνταν οι ευχαριστήριες θυσίες για το τέλος της συγκομιδής. Σύμφωνα με τον Φιλόχορο ο βωμός αυτός είχε χτιστεί από τον Κέκροπα, ο οποίος και όρισε ότι κάθε νοικοκυριό θα έπρεπε να προσφέρει θυσία στον Κρόνο στο τέλος της συγκομιδής των δημητριακών και των καρπών των δέντρων. Όρισε δε ότι, αυτή την ημέρα, οι δούλοι θα έπρεπε να κάθονται στο ίδιο τραπέζι με το αφεντικό ως αποζημίωση για τον τόσο κόπο που έκαναν στην συγκομιδή της σοδειάς.
Η γιορτή δεν περιελάμβανε αιματηρές θυσίες, ούτε και την σφαγή ζώων. Γίνονταν όμως προσφορά άρτου και φρούτων. Είχε γενικά εξοχικό και αγροτικό χαρακτήρα. Ο Lucius Accius αναφέρει ότι γινόντουσαν στους αγρούς, ενώ ο Φολόχορος αναφέρει μόνο την εξοχή της Αττικής χωρίς ποτέ να αναφέρει την πόλη των Αθηνών.
Σε άλλα μέρη
Εκτός από την Αθήνα, ο Κρόνος λατρευόταν επίσης στη Χαιρώνεια, στο Πήλιο, στη Θήβα, στην Αρκαδία, καθώς και στα παράλια της Μικράς Ασίας.
Παρόμοια γιορτή προς τιμήν του Κρόνου φαίνεται να τελούνταν στη Ρόδο κατά το μήνα Μεταγειτνιώνα, κατά την οποία γίνονταν ανθρωποθυσίες, κυρίως εγκληματιών, ίσως με επιρροές από τη λατρεία του φοινικικού Μολώχ.
Στην Ρώμη η αντίστοιχη γιορτή ονομάζονταν Σατουρνάλια και γινόταν τον Δεκέμβριο.
Βιβλιογραφία:
- Οι εορτές της πόλεως των Αθηνών σύμφωνα με το Αττικό Ημερολόγιο (Στα γερμανικά)
Πληροφορίες αντλήθηκαν από την πηγή
