Τα Ελληνιστικά αριστουργήματα χρονολογούνται στο α’ τέταρτο του 1ου αι. π.Χ. και ανήκαν στο κολοσσικό χάλκινο άγαλμα που μάλλον μεταφέρθηκε στα Σάταλα τον 2ο ή 3ο αι. μ.Χ. από κάποιον ναό της Μικράς Ασίας.
Τα Σάταλα ήταν Ελληνική πόλη της Χαλδίας στην ποντιακή ενδοχώρα, στις πηγές των ποταμών Λύκου και Άκαμψι, την περιοχή όπου μεγαλούργησε ο Διγενής Ακρίτας. Επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αποτέλεσε το σημαντικότερο στρατιωτικό κέντρο, έδρα ρωμαϊκών λεγεώνων, στα όρια του Πόντου, της Μικρής και Μεγάλης Αρμενίας.
Αρχαιολογικά ευρήματα από την «εξαφανισμένη» σήμερα πόλη είχαν μεταφερθεί πριν από 32 χρόνια στα μουσεία του Ερζερούμ (Θεοδοσιούπολη), της Τραπεζούντας και της Κερασούντας. Ωστόσο, μετά την ολοκλήρωση του Μουσείου της Αργυρούπολης (η παλιά επαρχία της Χαλδίας έχει κέντρο την Αργυρούπολη) ήδη τα πρώτα αντικείμενα πήραν το δρόμο της επιστροφής.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, βασικός στόχος, όπως δηλώνει ο διευθυντής του μουσείου Γκαμζέ Ντεμίρ, είναι η επιστροφή από το Λονδίνο της Αφροδίτης: «δεν θα αφήσουμε το θέμα στην τύχη του», τονίζει, αν και το Βρετανικό Μουσείο δεν φημίζεται για την προθυμία του να «αποχωριστεί» αρχαιολογικούς θησαυρούς.
Το μουσείο ισχυρίζεται ότι αγόρασε το κεφάλι της Αφροδίτης το 1873 από τον Αλεσάντρο Καστελάνι. Είναι άγνωστο ποιος το μετέφερε από τα Σάταλα, ωστόσο προτού πωληθεί στον Ιταλό έμπορο έργων τέχνης ήταν στην κατοχή του Σάββα Κουγιουμτσόγλου, ενός εμπόρου έργων τέχνης στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος το παρέδωσε σε κάποιον ονόματι Φωτιάδη που ανέλαβε να το μεταφέρει στη Ρώμη.
Το κεφάλι φέρει «χτυπήματα» στην κορυφή του, ενώ μαζί πωλήθηκε και το χέρι του αγάλματος.
Σε αλληλογραφία των δεκαετιών του 1870 και του 1880 υπήρχαν πληροφορίες ότι το υπόλοιπο σώμα της Αφροδίτης των Σατάλων βρίσκεται σε μυστική τοποθεσία, κάτι που δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα.
Πηγή
