Τετάρτη 1 Απριλίου 2020

Η μακρά ιστορία του εθίμου της Πρωταπριλιάς

Στην αρχαία Ελλάδα, ο Απρίλιος αντιστοιχούσε με το δέκατο μήνα του αττικού ημερολογίου για την περίοδο από τις 20 Μαρτίου μέχρι τις 22 Απριλίου περίπου ανάλογα με το σεληνιακό ημερολόγιο (μήνας Μουνιχίων) ο οποίος ήταν αφιερωμένος στη θεά Άρτεμη.

Ο Απρίλιος, ή Απρίλης, είναι ο τέταρτος μήνας του έτους και ανήκει στην εποχή της Άνοιξης. Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό ρήμα aperire (η λατινική ονομασία του είναι Aprillis) , που σημαίνει «ανοίγω», γιατί το μήνα αυτό ανοίγουν τα λουλούδια.

Ο αυτοκράτορας Νέρων θέλησε να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius), σε ενθύμηση της σωτηρίας του μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, τον Απρίλιο του 65μ.Χ., όμως η ονομασία αυτή δεν επικράτησε.

Η μακρά ιστορία του εθίμου της


Σύμφωνα με την «αρχαιοελληνική εκδοχή», η 1η Απριλίου είναι η 12η ημέρα μετά την εαρινή ισημερία, μια ημέρα η οποία κατά την κλασική αρχαιότητα ήταν αφιερωμένη στο Θεό Διόνυσο και τη Θεά Αφροδίτη, οπότε οι αρχαίοι Έλληνες επιδίδονταν σε «πικάντικους» εορτασμούς. 

Το συγκεκριμένο έθιμο πέρασε και στους Ρωμαίους με τη γιορτή της «Κοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής θεάς Venus Aprilis, δηλαδή της Απριλίου Αφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης. Οι Ρωμαίοι την ίδια ακριβώς περίοδο (στα τέλη Μάρτη) γιόρταζαν και την Hilaria (ο όρος προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό επίθετο ἱλαρός που σημαίνει χαρούμενος, κεφάτος).

Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες, πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του.

Επίσης, το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και, πιθανότατα, αν είναι παντρεμένος να χηρέψει γρήγορα.

Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο ”ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων ”. Επίσης, ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη ”ψευδολογία” παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.


Γιώτα ΧουλιάραΔημοσιογράφος - Συγγραφέας


Πηγή