Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 2020

O Θησαυρός των Σιφνίων

Ο θησαυρός των Σιφνίων ήταν κτήριο στους Δελφούς με σκοπό την φύλαξη πολύτιμων ιερών αναθημάτων. Κτίστηκε λίγο πριν το 525 π.Χ. και ήταν έργο ιωνικής τέχνης. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο και τον Παυσανία, οι κάτοικοι της Σίφνου αφιέρωσαν το θησαυρό στον Απόλλωνα ως ευχαριστήριο για τον πλούτο που είχαν αποκτήσει από τα ορυχείων χρυσού και αργύρου της Σίφνου, χρηματοδοτώντας την κατασκευή με τη δεκάτη των εισοδημάτων από αυτά. 

Είναι χτισμένος από μάρμαρο Πάρου και ο γλυπτός του διάκοσμος, ιδιαίτερα η ζωφόρος,αποδίδεται στον Αθηναίο γλύπτη Ένδοιο καθώς και σε άλλο αγνώστων στοιχείων γλύπτη. Σήμερα, στην τοποθεσία του κτιρίου σώζονται μόνο τα θεμέλια και ένα μέρος από τη διακόσμηση της βάσης.

Ο Θησαυρός των Σιφνίων ήταν κτίριο ιωνικού ρυθμού, κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από μάρμαρο. Περιγράφεται από τους αρχαίους συγγραφείς, τον Ηρόδοτο και τον Παυσανία ως "πλουσιότατος" εξαιτίας του γλυπτού του διακόσμου αλλά και της χρήσης χρώματος στις επιφάνειές του.

Στην πρόσοψη του είναι τοποθετημένες, αντί κιόνων, δυο κόρες οι οποίες αποτελούν στηρίγματα για το επιστύλιο. Αυτού του τύπου η διακόσμηση με την κυριαρχία γυναικείων μορφών γεμάτων κίνηση και πλαστικότητα αντί των συνήθων αφηρημένων αρχιτεκτονικών σχημάτων των ναών, προεικονίζει τις σπάνιας ομορφιάς Καρυάτιδες του Ερεχθείου της Αθηναϊκής Ακρόπολης.

Το ανατολικό αέτωμα

Είναι το μόνο που σώζεται από το θησαυρό των Σιφνίων και εικονίζει ένα διάσημο δελφικό θέμα, τη διαμάχη Απόλλωνα και Ηρακλή για τον δελφικό τρίποδα. Στο κέντρο του αετώματος ο Δίας (κατά άλλους η Αθηνά ή ο Ερμής), αριστερά ο Απόλλωνας και δεξιά ο Ηρακλής. Οι δύο τελευταίοι ανταγωνίζονται για την κατάκτηση του δελφικού τρίποδα και ο Δίας στο μέσον προσπαθεί να τους χωρίσει. 

Το στιγμιότυπο είναι γνωστό από τη μυθολογία: ο Ηρακλής, οργισμένος εξαιτίας της άρνησης της Πυθίας να του δώσει χρησμό, μιας και ήταν ακόμη μιασμένος από τον φόνο του Ιφίτου, προσπαθεί να αρπάξει τον ιερό τρίποδα του Απόλλωνα και ο θεός προσπαθεί να του τον πάρει πίσω.

Ανατολική ζωφόρος

Στην ανατολική πλευρά της ζωφόρου απεικονίζεται μια παράσταση από τη Συνέλευση των Θεών κατά τον Τρωικό πόλεμο. Οι μορφές φαίνονται να συζητούν με έντονες κινήσεις σα να λογομαχούν. Στα δεξιά διακρίνεται Αθηνά ως επικεφαλής των θεών που τάσσονται με το μέρος των Ελλήνων. 

Στα αριστερά κάθονται οι θεοί που προστατεύουν και υπερασπίζονται τους Τρώες: Ο Απόλλων, ο Άρης, η Αφροδίτη και η Άρτεμις. 

Στο μέσον διακρίνουμε τον Δία στο θρόνο του. Σε άλλο σημείο της ζωφόρου αποτυπώνεται ένα στιγμιότυπο από τον Τρωικό πόλεμο: πρόκειται για μια σκηνή μονομαχίας γύρω από το νεκρό σώμα ενός πολεμιστή (Αντίλοχος), με τους δύο μονομάχους (Αχιλλεύς και Μέμνων) να πλαισιώνονται από τους ήρωες των Αχαιών στα δεξιά και των Τρώων αντίστοιχα στα αριστερά.

Βόρεια ζωφόρος

Η βόρεια ζωφόρος έχει ως θέμα τη Γιγαντομαχία και απεικονίζει από την μια πλευρά τους βαριά οπλισμένους Γίγαντες να εξαπολύουν επίθεση και από την άλλη τους θεούς. Διακρίνονται ο Ήφαιστος, η Δήμητρα, ο Ηρακλής, ο Απόλλων, η Άρτεμις κ.ά. Αυτή η πλευρά της ζωφόρου ήταν ορατή από την ιερά οδό, καθώς οι προσκυνητές ανηφόριζαν προς τον ναό του Απόλλωνα. 

Έτσι είχαν τη δυνατότητα να θαυμάσουν τη σκηνή της Γιγαντομαχίας, που μεταμορφώνεται μέσα από το ανάγλυφο καλλιτέχνημα σε μια ολόκληρη αφήγηση, εκτυλισσόμενη σε πολλαπλά επίπεδα, που διατηρεί ωστόσο την αναγνωρισιμότητα, τη συνοχή και τον αλληγορικό της χαρακτήρα παρά τις πολυπρόσωπες μορφές της και τις ποικίλες σκηνές δράσης.

Δυτική ζωφόρος

Από τη συγκεκριμένη ζωοφόρο έχουν σωθεί λιγοστές ανάγλυφες μορφές. Εδώ απεικονίζεται η κρίση του Πάρη για την επιλογή της ωραιότερης θεάς ανάμεσα στην Αφροδίτη, την Ήρα και την Αθηνά. Το περιστατικό αυτό οδήγησε, ως γνωστόν, στην αρπαγή της Ωραίας Ελένης και στην έναρξη του Τρωικού Πολέμου.

Νότια ζωφόρος

Αυτή χαρακτηρίζεται από την μεγαλύτερη αποσπασματικότητα και μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε για το θέμα που αναπαριστούσε. Μάλλον πρόκειται για το επίσης προσφιλές θέμα της αρπαγής γυναικών. 

Ωστόσο, τα μόνα που έχουν σωθεί είναι τα ανάγλυφα, γεμάτα ζωντάνια άλογα. Στη συγκεκριμένη ζωοφόρο πιθανότατα απεικονίζεται η αρπαγή της Ιπποδάμειας από τον Πέλοπα ή η αρπαγή των Λευκιππιδών από τους Διόσκουρους.

Χρονολόγηση

Το έτος κατασκευής του μνημείου χρονολογείται πριν το 525 π.Χ., έτος κατά το οποίο η Σίφνος λεηλατήθηκε από Σάμιους που νωρίτερα είχαν επαναστατήσει κατά του τυράννου Πολυκράτη.


Βιβλιογραφία:

  • Ασπασία Παπαδοπεράκη. Προσπάθεια για την προσέγγιση, αποκρυπτογράφηση και ανάλυση του θησαυρού των Σιφνίων
  • Ροζίνα Κολώνια (2006). Το Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών. Αθήνα: ΟΛΚΟΣ. σελίδες 94-163. ISBN 960-86743-9-5. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2011.
  • Lawrence, A.W., Greek Architecture, 5η έκδοση, New Haven 1996, 94-95.
  • Neer, R., «Framing the Gift : the politics of the Siphnian Treasury at Delphi »,Classical Antiquity 20, 2001, 273-336.
  • Partida, E., The Treasuries at Delphi, an Architectural Study, Jonsered 2000, 35-47.
  • Watrous, L.V, “The Sculptural Program of the Siphnian Treasury at Delphi” AJA 86, no. 2, 1982, 159-72
  • Brinkmann, Vinzenz, Beobachtungen zum formalen Aufbau und zum Sinngehalt der Friese des Siphnierschatzhauses (= Studien zur antiken Malerei und Farbgebung. Bd. 5). Biering & Brinkmann, München 1994, ISBN 3-930609-00-2 (Dissertation, Universität München, 1987).



Πηγή φωτογραφίας : Από Yair Haklai - Έργο αυτού που το ανεβάζει, CC BY-SA 3.0

Πληροφορίες αντλήθηκαν από την πηγή