O ρόλος του σκύλου στην Αρχαία Ελλάδα

Η ιστορία του Άργου, του πιστού σκύλου του Οδυσσέα, που περίμενε 20 χρόνια να ξαναδεί τον κύριό του και ξεψύχησε στα πόδια του, είναι από τις πιο γνωστές και συγκινητικές λεπτομέρειες των ομηρικών επών. Ο Ξάνθιππος, ο πατέρας του Περικλή, επισκέφθηκε μια μέρα τη Σαλαμίνα, αλλά δεν πήρε μαζί του τον σκύλο του. Το πιστό ζώο απελπίστηκε και βούτηξε στη θάλασσα, κολυμπώντας μέχρι το νησί, για να είναι μαζί με τον κύριό του. Οι ιστορίες για τη σχέση ανθρώπου και σκύλου στην Αρχαία Ελλάδα είναι πολλές και δείχνουν τη σχέση των ανθρώπων με ένα από τα πιο αγαπητά οικόσιτα ζώα του κόσμου.

Ο σκύλος στην αρχαιότητα, όπως και σήμερα, εκτελούσε διάφορα καθήκοντα. Ήταν φύλακας και οδηγός κοπαδιών, όπως και κυνηγός- η ίδια η λέξη άλλωστε έχει τη ρίζα της στο ζώό αυτό ( ο άγων τον κύνα =  ο οδηγός του σκύλου ). Υπήρχαν και σκυλιά της μάχης, που ακολουθούσαν τους κυρίους τους στον πόλεμο και πολέμησαν και αυτά, όπως στις μάχες της Μαντίνειας και του Μαραθώνα.

Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε ένα σκυλί, τον Περίττα, το οποίο του έσωσε τη ζωή σε μια μάχη εναντίον του  Δαρείου του Γ' , καθώς δάγκωσε έναν ελέφαντα ο οποίος εφόρμησε εναντίον του στρατηλάτη και κείνος δεν προλάβαινε να τον αντιμετωπίσει. Ο Περίττας προστάτεψε τον κύριό του και ο Αλέξανδρος αργότερα ίδρυσε μια πόλη με το όνομά του, για να τιμήσει το πιστό και θαρραλέο αυτό ζώο. Εκτός από τον Περίττα,ο οποίος λέγεται ότι ήταν από ινδική ράτσα, ο Αλέξανδρος είχε πάρει στις εκστρατείες του και σκυλιά από την Ελλάδα, τους γνωστούς Μολοσσούς.

Το αγαπητό τετράποδο ήταν η έμπνευση και για την ίδρυση της φιλοσοφικής σχολής των Κυνικών.Ο Διογένης είχε έναν σκύλο για παρέα του όταν γύριζε στην Αθήνα και φώναζε 'άνθρωπο ζητώ', ενώ ο Σωκράτης θεωρούσε τον σκύλο έναν πραγματικό φιλόσοφο. O ίδιος ο Πυθαγόρας κάποτε, όταν είδε να χτυπούν ένα σκύλο, είπε να σταματήσουν γιατί αναγνώρισε στο ζώο την ψυχή ενός παλιού του φίλου.

Ο Αριστοτέλης αναφέρει 65 φυλές σκύλων στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου του Λακωνικού κυνηγόσκυλου, του Μολοσσού, αλλά και του σκύλου της Μάλτας. Κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην αγάπη των σκυλιών απέναντι στους ιδιοκτήτες τους, και μάλιστα σχολιάζει και το πόσες αντοχές και κουράγιο διαθέτουν τα ημίαιμα σκυλιά. Ο Ηρόδοτος και ο Ξενοφώντας επίσης παρέχουν πληροφορίες για το ρόλο των σκύλων στην καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων. Οι αρχαίοι πρόσεχαν και το όνομα του ζώου, το οποίο έπρεπε να είναι σύντομο, για να είναι εύκολα κατανοητό από το σκύλο, αλλά ταυτόχρονα να τονίζει και να ενισχύει τις ικανότητες του. Η Αταλάντη φώναζε το σκύλο της Αύρα, ενώ ο Ξενοφώντας είχε ονομάσει το σκύλο του Ορμή.

Σε πρώιμους αμφορείς του 600 π.κ.ε, ο σκύλος συχνά απεικονίζεται εντός του σπιτιού, κάτω από το τραπέζι, να περιμένει το κέρασμά του από το γεύμα. Τα κυνηγετικά σκυλιά ανταμοίβονταν από τους ιδιοκτήτες τους για την εργασία τους, καθώς έτρωγαν και αυτά από το κρέας των θηραμάτων που έπιαναν. Χαρακτηριστικό είναι ότι πίσω από τη στοά Αττάλου, βρέθηκε ο τάφος ενός σκύλου από τον 4ο αιώνα π.κ.ε. Δίπλα στον σκελετό του ζώου, είχε τοποθετηθεί ένα μεγάλο κόκαλο από μοσχάρι- ο ιδιοκτήτης του ήθελε να του αφήσει ένα τελευταίο κέρασμα...

Η πρακτική να κηδεύονται τα αγαπημένα κατοικίδια με δικές τους επιτύμβιες στήλες και τάφους, ήταν συνηθισμένη στην αρχαία Ελλάδα. Συχνά οι τάφοι αυτοί βρίσκονταν στις άκρες των δρόμων ή δίπλα στον τάφο του ιδιοκτήτη, τον οποίο κάποιες φορές τα ζώα έσπευδαν να ακολουθήσουν στο θάνατο. Στη νεκρόπολη της Αρχαίας Ελεύθερνας στην Κρήτη, βρέθηκε πρόσφατα η ταφή ενός 15χρονου αγοριού, με το σώμα του τοποθετημένο σε ένα πιθάρι. Δίπλα του, τα οστά ενός Κρητικού Ιχνηλάτη. Το ζώο δεν έφερε σημάδια βίαιου θανάτου- κάτι που κάνει τους αρχαιολόγους να μην αποκλείουν ότι το σκυλί πέθανε από λύπη για το χαμό του νεαρού  ιδιοκτήτη του και τάφηκε δίπλα του. Από τους αρχαίους χρόνους μας έρχεται η μαρτυρία του Αιλιανού για τον Έυπολη, ο οποίος πέθανε στην Αίγινα και πάνω στον τάφο του ξεψύχησε και ο πιστός του σκύλος. Η θέση εκείνη ονομάστηκε Κυνός Σήμα.

Ο σκύλος απαθανατίστηκε σε αρχαία έργα τέχνης, είτε ως συνοδός του θνητού κυρίου του, είτε ως σύντροφος Θεών, όπως η Άρτεμις. Ανεξαρτήτως ράτσας και μεγέθους, τα πιστά αυτά πλάσματα είναι φανερό ότι κατείχαν μια σημαντική θέση στην καθημερινότητα των Αρχαίων Ελλήνων.



Πηγή