Αυτός είχε παντρευτεί την Φαινοθέα, η οποία λένε πως επινόησε τον εξάμετρο στίχο. Ο Ικάριος είχε μια θυγατέρα, την Ηριγόνη, που τον υπεραγαπούσε. Από την εποχή του Ικάριου η Αττική διεκδικούσε τα πρωτεία στην αμπελοκαλλιέργεια.
Σαν ήρθε ο Διόνυσος σ’ αυτόν τον τόπο έγινε δεκτός με αγάπη και πολλές τιμές από τον ήρωα Ικάριο και την κόρη του. Ο θεός ερωτεύτηκε την Ηριγόνη κι απ’ αυτήν απόχτησε γιο, τον Στάφυλο.
Ο θεός για να τους ευχαριστήσει, σαν ανταπόδοση στη φιλοξενία του βασιλιά, τους χάρισε ένα κλήμα, τους έμαθε την καλλιέργεια του αμπελιού και την τέχνη να φτιάχνουν το κρασί. Τους σύστησε όμως να κρύψουν τα ασκιά με τον θαυμάσιο χυμό των σταφυλιών γιατί μπορούσαν να τους βρουν μεγάλες συμφορές αν κάποιοι έπιναν υπερβολικά και μεθούσαν. Τους σύστησε επίσης να διαδώσουν την αμπελοκαλλιέργεια και το νέο ποτό κι σε όλη τη γύρω περιοχή.
Ο βασιλιάς, που πολύ αγαπούσε τους υπηκόους του, θέλησε να νιώσουν κι αυτοί τη γλυκιά αίσθηση του κρασιού. Έτσι διατρέχοντας τη χώρα του με τα ασκιά γεμάτα, φορτωμένα σε μια άμαξα, μοίρασε σε όλους τους κατοίκους το δώρο του θεού. Άλλοι λένε πως τα ασκιά τα βρήκαν κάποιοι τσοπάνηδες και ήπιαν πάρα πολύ, ή κοντά στην Αθήνα βρήκε κάποιους βοσκούς και τους έδωσε να πιουν. Καθώς ήταν ανέρωτο το κρασί- άκρατος οίνος- κι αυτοί αμάθητοι, μέθυσαν.
Όποια κι αν είναι η εκδοχή, αυτοί πάνω στο μεθύσι τους, νομίζοντας πως ο βασιλιάς θέλησε να τους δηλητηριάσει, όρμησαν εναντίον του και τον καταξέσχισαν. Όταν πέρασε το μεθύσι όμως κατάλαβαν την επόμενη μέρα την αποτρόπαια πράξη τους, τον έσυραν μέχρι την πηγή Άνυγρη, όπου τον έθαψαν σκεπάζοντάς τον με πέτρες. Σε κανένα δεν φανέρωσαν το μυστικό τους.
Σε μια παραλλαγή του μύθου οι μεθυσμένοι βοσκοί με θολωμένο το κεφάλι έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Οι δικοί τους θεώρησαν πως τους έδωσε δηλητήριο, θύμωσαν και τον σκότωσαν με τα ρόπαλά τους. Μετά τον έθαψαν κάτω από ένα δέντρο, κι άλλοι λένε πως πέταξαν το πτώμα του μέσα σε ένα πηγάδι.
Όπως και να προήλθε ο θάνατός του, γεγονός είναι πως ο πρώτο κάτοικος της Αττικής που παρασκεύασε το κρασί, βρήκε θάνατο εξαιτίας του.
Η κόρη του ήρωα Ηριγόνη, έχοντας κακά προαισθήματα, αφού ο προσφιλής πατέρας της άργησε να επιστρέψει και δεν έδινε σημεία ζωής, έτρεχε παντού αλλόφρονη ψάχνοντάς τον. Η πιστή τους σκυλίτσα, η Μαίρα, την οδήγησε και της υπέδειξε με τα λυπητερά ουρλιαχτά της τον τόπο ενταφιασμού του άτυχου βασιλιά.
Πάνω από τον σωρό από τις πέτρες, υψωνόταν ένα δέντρο, που έσβηνε τη δίψα του στο νερό της πηγής. Από την απελπισία της η κόρη κρεμάστηκε στα κλαδιά αυτού του δέντρου, πάνω από το πτώμα του αδικοχαμένου πολυαγαπημένου πατέρα της. Ο βασιλιάς Ίκαρος, η κόρη Ηριγόνη και η σκυλίτσα Μαίρα τοποθετήθηκαν από τον Δία ( ή από τον Διόνυσο ) στον ουρανό ,ανάμεσα στους αστερισμούς, η ηριγόνη στην παρθένο, ο Ικάριος στον Αρκτούρο και η σκυλίτσα η Μαίρα στον αστερισμό του Κυνός.
Σαν έμαθε ο Διόνυσος τα νέα θύμωσε πολύ με τους Αθηναίους και τους έστειλε μια θεομηνία. Επιπλέον τους έριξε μια παρόμοια τιμωρία με τον άδικο θάνατο της ηριγόνης, όπου τα κορίτσια τους τα έπιανε ένα είδος τρέλας και κρεμιόντουσαν.
Τρομοκρατημένοι οι Αθηναίοι έστειλαν να ρωτήσουν το μαντείο των Δελφών με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να γλιτώσουν απ’ αυτή την συμφορά. Η απάντηση του θεού Απόλλωνα ήταν πως το κακό, που τους βρήκε, οφειλόταν στο γεγονός ότι δεν έδειξαν φροντίδα για τον Ικάριο και την Ηριγόνη.
Γι’ αυτό αν ήθελαν να σωθούν έπρεπε να αποδώσουν τιμές και να κάνουν θυσίες και για τους δύο. Αφού δεν βρήκαν το σώμα του Ικάριου, καθιέρωσαν γιορτή για την Ηριγόνη, την λεγόμενη «γιορτή της αιώρας», στην οποία τα κορίτσια ανέβαιναν σε αιώρες (κούνιες) και τραγουδούσαν το τραγούδι “Αλήτις”. Καθιερώθηκε να κρεμούν δώρα στα δένδρα και ομοιώματα φαλλών, ενώ τα πρώτα σταφύλια της παραγωγής τους οι κάτοικοι της αττικής τα αφιέρωναν στον Ικάριο και στην Ηριγόνη.
Στον μύθο του Ικάριου, που τον σκότωσαν οι μεθυσμένοι συμπολίτες του ή οι βοσκοί και τον βρήκε η κόρη του Ηριγόνη με τη βοήθεια της σκυλίτσας τους Μαίρας, ας σταθούμε στα δύο τελευταία ονόματα. Τι να σημαίνουν αυτά; Ηριγόνη είναι η “νεαρά σταφυλή”, η “εαρογενής”, δηλαδή το τσαμπί με το σταφύλι, που κρέμεται από την άνοιξη στο κλίμα, που το γέννησε, όπως η κόρη κρεμάστηκε από το δέντρο, που ήταν πάνω από τον τάφο του πατέρα της.
Μαίρα σημαίνει την απαστράπτουσα από την ρίζα μαρ- , που εκφράζει το “στίλβον”, το γυαλιστερό, κι από την οποία σχηματίστηκε το ρήμα « μαρ-μαίρω». Αργότερα η Μαίρα αποτέλεσε τον “αστερισμό του Κυνός”, του οποίου το αστέρι Σείριος πολλές φορές λέγεται “αστέρας της Μαίρας”.
Σε ανάμνηση του απαγχονισμού της Ηριγόνης οι κάτοικοι της Ικαρίας αργότερα θεσμοθέτησαν την “γιορτή της αιώρας”, όπου έφτιαχναν ειδώλια από κερί ή πηλό, τα κρεμούσαν στα κλαδιά των δέντρων και ο αέρας τα κουνούσε πέρα-δώθε.
Άλλο έθιμο, στην εποχή του τρυγητού, ήσαν τα “φαιδρά Ασκώλια ”, όπου γέμιζαν με αέρα ένα μεγάλο ασκί, που το άλειφαν με λάδι και πηδούσαν μετά πάνω του, ονομάζοντας αυτό “ασκωλιασμό”. Αυτό το παιγνίδι γινόταν για να μιμηθούν τον Ικάριο, ο οποίος κάποτε βρήκε έναν τράγο να κατατρώγει το αμπέλι του, το έπιασε και αφού το έγδαρε, κατασκεύασε από το δέρμα του ασκό, πάνω στον οποίο χόρεψε από την χαρά του την ημέρα του πρώτου τρυγητού.
Σε ανάμνηση της καθόδου του θεού στον Άδη και του γεγονότος της κατασκευής του φαλλού από συκιά χρησιμοποιούσαν στεφάνια από μυρτιά κατά την μύηση στα μυστήρια του Διόνυσου και τις γιορτές του στο Άργος κι αλλού χαρακτήριζαν οι φαλλοφορίες.
"Ελληνική μυθολογία" της Εκδοτικής Αθηνών
Πηγή
