Οι Κύκλωπες ήταν μυθικά όντα με ένα μάτι στη μέση του μετώπου. Η λέξη κύκλωπας προέρχεται από τη σύνθεση των δυο λέξεων κύκλος και όψη και προσδιορίζει κάποιο ον με κυκλική όψη.
Ο Πολύφημος ήταν ο αγριότερος από τους Κύκλωπες και αιχμαλώτισε στη σπηλιά του τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του, τους οποίους άρχισε να τρώει τον ένα μετά τον άλλο.
Ο Οδυσσέας τον μέθυσε και τον τύφλωσε με ένα πυρωμένο παλούκι και μπόρεσε να αποδράσει με τους εναπομείναντες συντρόφους του. Κρεμάστηκαν κάτω από τις κοιλιές των γιγαντιαίων προβάτων και έφτασαν μέχρι τη θάλασσα όπου επιβιβάστηκαν στο πλοίο τους και έφυγαν.
Οι Κύκλωπες της Οδύσσειας ήταν τερατόμορφοι άνθρωποι, γιοι του Ποσειδώνα, χωρίς κάποια στοιχεία πολιτισμού και κοινωνικής οργάνωσης. Αναφέρονται ως κατοικούντες, πιθανώς στην Σικελία και έτρωγαν όσους πλησίαζαν στην περιοχή τους.
Ο Οδυσσέας και οι ναύτες του προσορμίστηκαν στην ακτή τους και εγκλωβίστηκαν στη σπηλιά του ισχυρότερου από αυτούς, του Πολύφημου.
Τελικά μετά το τέχνασμα του Οδυσσέα τύφλωσαν τον Κύκλωπα και κατόρθωσαν να διαφύγουν. Την τύφλωση του γιου του εκδικήθηκε ο Ποσειδώνας πολλαπλά με τις τρικυμίες που επεφύλαξε στον Οδυσσέα και τους άνδρες του κατά τις επόμενες περιπλανήσεις τους.
Το σπήλαιο του Κύκλωπα στην Ηρακλειά των Κυκλάδων
Η Ηρακλειά βρίσκεται στις Μικρές Κυκλάδες, νοτιοανατολικά της Νάξου. Είναι ένας ήσυχος νησιωτικός προορισμός με ελάχιστους κατοίκους αλλά με μια ασυνήθιστη ιστορία που έλκει την προέλευσή της από την Ομήρου Οδύσσεια.
Στο κέντρο του μικρού νησιού βρίσκεται ένα «κρυφό» σπήλαιο με πλούσιο διάκοσμο, που η ντόπιοι αποκαλούν η «Σπηλιά του Κύκλωπα». Εκεί έχουν φτιάξει ένα προσκύνημα για τον Αγ. Ιωάννη, λόγω ενός εικονίσματος που βρήκε ένας βοσκός.
Σύμφωνα με την παράδοση, η σπηλιά ήταν τόπος κατοικίας του μυθικού Πολύφημου. Ο μύθος αναφέρει ότι όταν ο Κύκλωπας τυφλώθηκε από τον Οδυσσέα και κατάλαβε ότι δραπετεύει μαζί με τους άντρες του, αφηνίασε από οργή και άρχισε να πετά βράχους προς τη θάλασσα προκειμένου να βυθίσει το πλοίο τους. Από τους βράχους που πετούσε δημιουργήθηκαν οι δύο βραχονησίδες της Ηρακλειάς, ο Μικρός και ο Μεγάλος Άβελας ή αλλιώς Αβελονήσια, που βρίσκονται μπροστά από την ερημική παραλία Αλιμιά.
Το σπήλαιο με το εκκλησάκι του Αη Γιάννη
Το σπήλαιο προσεγγίζεται από μονοπάτι και η δυσδιάκριτη είσοδος είναι στενή. Αμέσως μετά αποκαλύπτεται η μεγάλη αίθουσα του σπηλαίου με εντυπωσιακούς σχηματισμούς από σταλακτίτες.
Εκεί κάθε χρόνο, το μεσημέρι της 28ης Αυγούστου, παραμονή του αποκεφαλισμού του Ιωάννη του Προδρόμου, οι νησιώτες τελούν λειτουργία και δεκάδες παιδάκια τοποθετούν κεράκια πάνω στους σταλαγμίτες.
Ο φωτισμός των πετρωμάτων είναι μοναδικός και η ατμόσφαιρα κατανυκτική. Την ώρα της λειτουργίας ο παπάς και οι πιστοί στέκονται γύρω από το μικρό ιερό και ψάλουν.Το βράδυ ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία Αγ. Γεωργίου.
Η «Σπηλιά του Κύκλωπα», είναι τοπωνύμιο που συναντάται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως στη Θράκη στην παραλία της Μάκρης , αλλά και την Κρήτη, όπου εντοπίζονται λατρευτικά κέντρα.
Πηγή
