Αυτόματο σπονδείο με κερματοδέκτη στην Αρχαία Ελλάδα

Το αυτόματο σπονδείο με κερματοδέκτη είναι ο πρώτος αυτόματος πωλητής της Ιστορίας. Μια ανακατασκευή της επινόησης του Ηρωνος του Αλεξανδρέως που επέτρεψε την αυτόματη λήψη αγιασμού από τους πιστούς, αρκεί να έριχναν το απαραίτητο πεντάδραχμο σε ένα αγγείο. Το νόμισμα έπεφτε πάνω στον δίσκο ενός ζυγού με την εκτροπή του οποίου άνοιγε μια κωνική βαλβίδα και έρρεε αντίστοιχη του βάρους του νομίσματος ποσότητα νερού.

Οι αρχαίοι ήταν μπροστά και στα συστήματα συναγερμού. Ο ηχητικός συναγερμός ενεργοποιούνταν από το άνοιγμα της θύρας που προστάτευαν. Μια σάλπιγγα προσαρμοσμένη σε κοίλο ημισφαιρικό δοχείο που αναρτιόταν από αρθρωμένη ράβδο ήταν το μυστικό. Με το άνοιγμα της πόρτας ένα σχοινί επέτρεπε την κλίση της ράβδου, συνεπώς και την κάθοδο της σάλπιγγας. Το ημισφαιρικό δοχείο βυθιζόταν σε ένα δοχείο με νερό και ο αέρας που είχε εγκλωβιστεί σ’ αυτό ανάγκαζε τη σάλπιγγα να ηχήσει.

Η αιολόσφαιρα του Hρωνος ήταν η πρώτη ατμομηχανή της ανθρωπότητας, δηλαδή ο πρόδρομος της ατμομηχανής. Το ξυπνητήρι του Πλάτωνος ήταν η πρώτη συσκευή αφύπνισης, το υδραυλικό ρολόι του Κτησιβίου θεωρείται ένα θαύμα του αυτοματισμού με συνεχή λειτουργία χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Τα βλέπεις όλα, ανακατασκευασμένα στο «Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά» και εντυπωσιάζεσαι με την επινοητικότητα των αρχαίων. Eνα ρομπότ-υπηρέτρια του Φίλωνος σε φυσικό μέγεθος είναι έκθεμα που δεν το προσπερνάς. Στο δεξί χέρι κρατούσε οινοχόη. Oταν τοποθετούσαν έναν κρατήρα, κύπελλο δηλαδή στην παλάμη του δεξιού χεριού, εκείνη έριχνε κρασί και έπειτα νερό.

Θέατρο Φίλωνος

Εντυπωσιακό είναι και το θέατρο του Φίλωνος του Βυζαντίου (3ος αι. π.Χ.) που βελτίωσε και περιέγραψε ο Ηρων ο Αλεξανδρεύς στο βιβλίο του «Αυτοματοποιητική», ο αστρολάβος του Πτολεμαίου, το GPS των αρχαίων Ελλήνων. Ολα παρουσιάζονται στο αρ νουβό κτίριο της οδού Πινδάρου 6 και Ακαδημίας. Ανήκε στην οικογένεια της βασίλισσας Ασπασίας Μάνου συζύγου του Αλέξανδρου Α΄. Σήμερα οι επισκέπτες του θαυμάζουν την έκθεση «Οι Hi-Tech Εφευρέσεις των Αρχαίων Ελλήνων».

Ιδρυτής του μουσείου είναι ο Κώστας Κοτσανάς. Ο 55χρονος μηχανολόγος και αεροναυπηγός (απόφοιτος της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών), αφοσιώθηκε από μικρός στη μελέτη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Σήμερα μετρά περισσότερες από 500 ανακατασκευές αρχαίων εφευρέσεων.

Οδηγός του στις ανακατασκευές είναι τα αρχαία κείμενα. Για την έρευνα, τη μελέτη και κατασκευή κάθε αντικειμένου ο χρόνος ποικίλλει. «Η ακριβής ανακατασκευή του σταθερού αυτόματου θεάτρου του Ηρωνος, διήρκεσε δύο χρόνια. Παρουσιάζει αυτόματα την πλοκή ενός μύθου με κινούμενη εικόνα και ήχο. Ο μύθος του Ναυπλίου που θέλησε να εκδικηθεί τους Αχαιούς για τον θάνατο του γιου του Παλαμήδη στην Τροία.

Τη δουλειά του κ. Κοτσανά, πολλοί την έχουν δει στα μουσεία που ίδρυσε στο Κατάκολο της Ηλείας (Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας και Μουσείο Αρχαίων Ελληνικών Μουσικών Οργάνων και Παιχνιδιών) και στην Αρχαία Ολυμπία (Μουσείο Αρχιμήδη). Και τα τρία μουσεία λειτουργούν με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, διότι «έχουν παραχωρηθεί από τον Δήμο Πύργου και Αρχαία Ολυμπίας. Στο νέο μουσείο της Αθήνας υπάρχει εισιτήριο 5 ευρώ. Θυμίζει ότι δεν έχει καμία βοήθεια από κρατικό ή ιδιωτικό φορέα, ούτε από κάποιο πρόγραμμα ΕΣΠΑ. «Σκοπός μου είναι να φωτιστεί η αρχαία ελληνική τεχνολογία που δείχνει ότι οι χθεσινές, σημερινές και μελλοντικές τεχνολογίες έχουν τις απαρχές τους στην αρχαία Ελλάδα είτε είναι ρομποτική, αυτοκίνηση, ακόμη και η αυτόματη πλοήγηση».

Η περιοδεία

Το πωλητήριο είναι κάτι βασικό για τη βιωσιμότητα του νέου μουσείου στην Αθήνα. «Τα πωλητέα είναι όλα χειροποίητα αντικείμενα. Προσπαθούμε να φέρουμε την αρχαία ελληνική τεχνολογία στο σαλόνι του καθενός». Το κόστος τους ανέρχεται από 5 έως 550 ευρώ. Τα εκθέματα ταξιδεύουν και σε περιοδεύουσες εκθέσεις στην Αμερική, στην Ασία και στην Ευρώπη. Το καλοκαίρι για παράδειγμα παρουσιάστηκαν σε περιοδική έκθεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας αλλά και στο Καστελλόριζο, ενώ τώρα βρίσκονται στη Δράμα.


Γ. Συκκά, Καθημερινή


Πηγή