- Αγαθοκλής (αγαθός+κλέος) ο έχων καλή φήμη.
- Αγησίλαος ( άγω+λαός) ο ικανός ηγέτης .
- Αθηναγόρας (Αθήναι+αγορά) ο σοφός αγορητής
- Αθηνόδωρος (Αθηνά+δώρο) δώρο της Αθηνάς, ο σοφός.
- Αλέξανδρος (αλέξω:απομακρύνω+ανήρ) ο απωθών τους άνδρες, ο ανδρείος.
- Αλκιβιάδης (αλκή+βία) ο τολμηρότατος.
- Ανδροκλής (ανήρ+κλέος) ο ένδοξος.
- Αριστογένης (άριστος+γένος) ο ευγενής.
- Αριστόβουλος (άριστος+βουλή) ο άριστος σύμβουλος.
- Αριστοκλής (άριστος+κλέος) ο έχων άριστη δόξα.
- Αριστομένης (άριστος+μένος) ο ανδρειότατος.
- Δημοσθένης (δήμος+σθένος) η δύναμη του λαού.
- Διογένης (Ζευς+γένος) ο Θεογένητος
- Διομήδης (Διός+μέδων:άρχων) ο άρχων με θεία δύναμη.
- Επαμεινώνδας (επί+άμεινον) ο προοδευτικός.
- Ετεοκλής (ετεός:αληθής+κλέος) ο έχων αληθινή δόξα.
- Ευαγόρας (ευ+αγορεύω) ο καλός ομιλητής.
- Ευρυβιάδης (ευρύς+βία) ο πολύ αυταρχικός.
- Ευρυσθένης (ευρύς+σθένος) ο καρτερικότατος.
- Θεμιστοκλής (θέμις+κλέος) ο ένδοξος υπερασπιστής του δικαίου.
- Θουκυδίδης (Θεού+κύδος:δόξα) ο δοξάζων τον θεό.
- Θρασύβουλος (θρασύς+βουλεύομαι) ο τολμηρά σκεπτόμενος.
- Ιάσων (ίασις:θεραπεία) ο θεραπευτής.
- Ίων (ίον:άνθος) ο μενεξεδένιος.
- Κίμων (χίμων:χειμών) ο θυελλώδης.
- Κλέαρχος (κλέος+άρχω) ο ένδοξος άρχων.
- Κλεόβουλος (κλέος+βουλή) ο επινοητικότατος.
- Κλεομένης (κλέος+μένος) ο ένδοξος για τη γενναιότητά του.
- Κρίτων (κρίνω) ο ευφυής.
- Λέανδρος (λαός+ανήρ) ο ανδρείος του λαού.
- Μενέλαος (μένος+λαός) η ορμή του λαού.
- Μιλτιάδης (μίλτος:ερυθρά βαφή) ο αιματώδης, ο ανδρείος.
- Νεοκλής (νέος+κλέος) η νέα δόξα.
- Ξενοφών : ο ανδρείος ηγέτης των ξένων
- Οδυσσεύς (οδύσσομαι:διώκομαι) ο διωκόμενος υπό των θεών.
- Ορέστης (όρος+ίσταμαι) ο ορεσίβιος.
- Πάτροκλος (πατρίς+κλέος) η δόξα της πατρίδος
- Περικλής (περί+κλέος) ο ένδοξος
- Πολυδεύκης (πολύ+δεύκος:γλεύκος) ο πολύ γλυκός
- Πύρρος (εκ του πυρρός) ο ξανθοκόκκινος
- Σόλων (πιθανώς από το ρ. σέλλω:σείω) ο διασείσας το παλαιό, ριζοσπάστης
- Σοφοκλής (σοφός+κλέος) ο έχων δόξα σοφού
- Σωκράτης (σώζω+κράτος) ο σωτήρ του κράτους
- Τηλέμαχος (τηλέ: μακριά+μάχομαι) ο αγωνιζόμενος μακράν της πατρίδος
- Τιμολέων (τιμή+λέων) ο ισχυρός ως λέων
- Φαίδων (φως) ο λαμπρός καθ όλα
- Φίλιππος (φιλώ+ίππος) ο αγαπών τους ίππους
- Φοίβος (φάος:φως) ο ακτινοβόλος
- Φρίξος (φρίττω) ο τρομακτικός.
Ονόματα γυναικών
- Αγαθόκλεια (αγαθή+κλέος) η έχουσα καλή φήμη
- Αγαθονίκη (αγαθή+νίκη) η νικήτρια ένδοξης νίκης.
- Aλκηστις (αλκή+εστία) η χάρη της οικογενείας
- Αλκμήνη (αλκή+μήνη:σελήνη) η ακτινοβολούσα.
- Ανδρομάχη (ανήρ+μάχομαι) η πρόμαχος.
- Αριάδνη (άρι:πολύ+αγνή) η αγνότατη
- Αρσινόη (άρσις < αίρω+νους) η υψηλόφρων. Αφροδίτη (αφρός+αναδύω) η αφρογενής, η ωραιοτάτη. Δηϊδάμεια (δήϊος:εχθρός+δαμάζω) η νικήτρια των εχθρών. Διώνη (εκ του Διός) η θεϊκή. Ερατώ (ερώ:αγαπώ) η αξιολάτρευτη, Μούσα Εριφύλη (έρι:πολύ+φύλον) η έξοχη των γυναικών. Ευδοξία (ευ+δόξα) η έχουσα καλή φήμη. Ευνομία (ευ+νέμω:διανέμω) η δίκαιη χορηγός των αγαθών. Ευρυδίκη (ευρύς+δίκη) η πολύ δίκαιη. Ευρύκλεια (ευρύς+κλέος) η πολυένδοξη. Ευτέρπη (ευ+τέρπω) η πολύ ευχάριστη, Μούσα. Ήβη (ήβη:ακμή) η πάντοτε θαλερή, νέα Ηλέκτρα (ηλέκτωρ:ο ακτινοβολών ήλιος) η ακτινοβολούσα από χάρη Ηρώ (Ήρα) η προσωποποίηση της Θεάς Ήρας Θάλεια (θάλλω) η δροσερή, η ωραία, Μούσα Θέμις (τίθημι>θεσμός) η θεά του Δικαίου, η άκρως δίκαιη.
- Ιοκάστη (ίον+κάζω:στολίζω) η ωραία ως μενεξές.
- Ιππολύτη (ίππος+λύω) η αρματιλάτις.
- Ίρις (είρω:αγγέλω) η αγγελιοφόρος των θεών.
- Ιφιγένεια (ίφι:ισχυρά+γίγνομαι) η πολύ ισχυρή.
- Καλλιόπη (κάλλος+ωψ:οφθαλμός) η έχουσα ωραία μάτια.
- Καλλιρρόη ( καλώς+ρέω) η δροσερή ως καθαρό νερό.
- Κλειώ (κλέος) Η ένδοξη, Μούσα.
- Κλεονίκη (κλέος+νίκη) η ένδοξη νικήτρια.
- Κλεοπάτρα (κλέος+πάτρη) η δόξα της πατρίδος.
- Λητώ (λανθάνω) η μυστηριώδης.
- Μελπομένη (μέλπω) η ευφραίνουσα με το άσμα της.
- Μυρτώ (μύρτον) η ευχάριστη ως μυρτιά.
- Ναυσικά (ναυς+καίνυμαι:υμνούμαι) η υμνούμενη από τους ναυτικούς.
- Νεφέλη (νέφω:χύνω ύδωρ) η προσφέρουσα ζωογόνον ύδωρ.
- Ξανθίππη η ξανθή ιππεύτρια.
- Πηνελόπη (πήνη:υφάδι+λέπω:εκτυλίσσω) η καλλιτέχνις υφάντρια.
- Πολυξένη (πολύ+ξενία) η πολύ φιλόξενη.
- Πολύμνια (πολύς+ύμνος) η θεία τραγουδίστρια, Μούσα.
- Τερψιχόρη (τέρπω+χορός) η τέρπουσα με το χορό της, Μούσα.
- Φαίδρα (φαιδρός < φως) η φωτεινή, η λάμπουσα από χάρη.
- Φερενίκη (φέρω+νίκη) η νικηφόρος
- Φιλομήλα (φιλώ+μέλος) η φιλόμουσος, η φίλη της αρμονίας.
- Χρυσηϊς (χρυσός) η πολύτιμη, η χρυσαφένεια.
Ονοματοπαίγνια
(η ετυμολογία των ονομάτων αφορμή για ψάξιμο και παιχνίδι)
Βοηθήματα: Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσης Γ. Μπαμπινιώτη, Μέγα Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσης Henry G.Liddell- Robert Scott.
Α
Αγαμέμνων: επίμονος
Αγησίλαος: αρχηγός
Αδάμ: άνθρωπος
Αδαμάντιος-ία: διαμαντένιος
Αίγλη: γοητεία
Άλκηστη: ικανή
Αλκιβιάδης: ισχυρός
Αμαλία: ακούραστη
Ανδρομάχη: μάχη ανδρός
Αντιγόνη: απόγονος
Απόστολος-ία: αγγελιοφόρος
Ασπασία: χαρούμενη
Αγνή: σεμνή
Αντώνης-ία: ο καταγόμενος από τον Ηρακλειδη Άντωνα
Αθανάσιος-ία: αθάνατος
Αγαθάγγελος: φέρνει καλές ειδήσεις
Αρσένιος: αρσενικός
Αγαθή: αθώα
Ακύλας: αετός
Αρχέλαος: αρχηγός του λαού
Αγάπιος: ανιδιοτελής
Αλέξιος-ία: προστάτης
Αρτέμων: αναρτητής
Ακάκιος: άκακος
Αναστάσιος: αυτός που σηκώνεται
Αχίλλειος- Αχιλλέας: θλιμμένος
Ακυλίνη: αετίνα
Αφροδίσιος: ο αναφερόμενος στην Αφροδίτη, την ερωτική επιθυμία
Αριστοκλής: δοξασμένος
Αιμιλιανός: αντίζηλος
Αλέξανδρος-α: προστάτης των ανθρώπων
Άνθιμος: άνθος
Αριστείδης: άριστος στη μορφή
Αριάδνη: πάναγνη
Ανδρόνικος-ίκη: αυτός που νικά τους εχθρούς
Αριστόβουλος: ο έχων καλή θέληση
Αργυρώ: ασημένια
Αικατερίνη: καθαρή
Ανδρέας: άφοβος
Αγγελίνα: αγγελάκι
Αμβρόσιος: άφθαρτος
Άννα: η έχουσα εύνοια, χάρη
Απολλώνιος: δυνατός
Αγλαΐα: η έχουσα ευτυχισμένη ζωή και
Αγλαΐα: ωραία
Αναστασία: αναστημένη
Αγαθοκλής: ο έχων φήμη γενναίου ανδρός
Αθηνά: Αθηναία
Αναξαγόρας: άρχοντας του λόγου
Αναξίμανδρος: κύριος της ομώνυμης του θεού Μάνδρου περιοχής της Μ. Ασίας
Αναξιμένης: κύριος του πάθους
Ανάργυρος: ανάργυρος, χωρίς χρήματα
Ανδροκλής: ένδοξος άνδρας
Άρης: καταστροφή, κατάρα
Αρίσταρχος: άριστος άρχοντας
Αριστοτέλης: ο έχων άριστους σκοπούς
Αριστοφάνης: ο έχων άριστη όψη
Αρχίλοχος: πρωτογεννημένος
Αρχιμήδης: κυρίαρχος της σκέψης
Αύγουστος: σεβαστός και
Αύγουστος: οιωνοσκόπος
Β
Βέρα: αληθινή
Βιργινία: παρθένος
Βύρων: στάβλος
Βασίλειος-ική : βασιλιάς-ισσα
Βουκόλος: βοσκός βοδιών
Βλάσης: βλαστάρι
Βαλεντίνος-η: ρωμαλέος
Βενέδικτος: ευλογημένος
Βάϊος: βάγια
Βαρνάβας: υιός παράκλησης
Βερονίκη: αληθινή νίκη
Βίκτωρ-ία: νίκη
Βαρβάρα: βάρβαρη
Βαρθολομαίος: γιος του Τολμάι
Βερέμης: ο ασθενικός, φθίση
Βιόλα: μενεξές
Βιολέτα: υποκορ. του Βιόλα
Γ
Γαλάτεια: ισχυρή
Γρηγόρης: άγρυπνος
Γελάσιος: εξαπατημένος
Γαβριήλ: ο Θεός είναι η ισχύς μου
Γερόντιος: ώριμος
Γεώργιος-ία: γεωργός
Γλυκερία: γλυκός μούστος
Γεράσιμος: τιμημένος
Γεθσημανή και Γεσθημανή: ελαιοτριβείο
Δ
Δαλιδά: ευχαρίστηση
Δανάη: φαιδρή, χαρούμενη
Δημοσθένης: τόλμη του δήμου
Διάνα: Άρτεμις (εγερτήριο σάλπισμα)
Δομνίκη: κυρία, αρχόντισσα
Δομνίνη: αρχοντοπούλα
Δωροθέα: δώρο Θεού
Δαβίδ: αγαπητός
Δαμιανός: μικρός
Διομήδης: σκέψη του Δία
Διονύσης-ία: Διόνυσος
Δημήτριος-α: μητέρα γη
Δαμασκηνός: ο καταγόμενος από τη Δαμασκό
Δανιήλ: καθαρός
Δανιήλ: κριτής μου είναι ο Θεός
Δαίδαλος: περίτεχνα δουλεμένος, κατάστικτος
Δεσπότης- θηλ. Δέσποινα: ο κύριος του σπιτιού
Δημόκριτος: κριτής του δήμου
Δίκαιος: ο συμμορφούμενος προς τους θεσμούς, τις δικανικές αποφάσεις
Διογένης: γεννημένος από τον Δία
Διόδωρος: δώρο του Δία
Δούκας: άγω, οδηγώ
Ε
Έκτωρ: κάτοχος
Ελεονώρα: ξένη
Έλλη: Ελληνίς
Επαμεινώνδας: ο ισχυρότερος
Ερασμία: αξιαγάπητη
Ερρίκος: για πάντα δυνατός
Εύα: η μητέρα των ζωντανών
Ευστράτιος: καλός στρατιώτης
Ευθύμιος: πρόσχαρος
Ευσέβιος: θεοσεβής
Ευστάθιος-ία : ακλόνητος, σταθερός
Ευδοκία: καλή διάθεση
Ευθαλία: ανθισμένη
Ευτρόπιος: προετοιμασμένος
Ευάγγελος-ία: ο φέρων καλές ειδήσεις
Ευβούλη: συνετή
Ευτύχιος-ία: καλότυχος
Ελισάβετ: αφθονία
Ειρήνη: φιλήσυχη
Επιφάνιος: επιφανής
Ελένη: λαμπάδα
Ελισ(σ)αίος: αυτός που ελίσσεται
Ευδόκιμος: επιτυχημένος
Ειρηναίος: ειρηνικός
Ερμιόνη: η καταγόμενη από την ομώνυμη πόλη
Ευανθία: λουλουδιασμένη
Ευφημία: η έχουσα καλή φήμη
Ευφροσύνη: χαρούμενη
Ερωτηίς: ερωτιάρα
Ευλάμπιος-ία: λαμπερός
Επιστήμη: αυτή που γνωρίζει τα πάντα
Ελευθέριος-ία: ελευθερωτής
Ευγένιος-ία: από καλή γενιά
Ειλείθυα: έρχομαι, φέρνω
Ελπίδα: αναμένω, ελπίζω
Ερμής: πιθανόν έρμα= σωρός λίθων
Έρση: έρση, δροσιά
Ευρυδίκη: ευρύς και δίκη
Ευρώπη: πιθανόν ωπός, ανοιχτομάτης
Εμπεδοκλής: ο έχων έμπεδον κλέος, σταθερή δόξα, ο μόνιμα ένδοξος
Ζ
Ζήνων: Ζευς
Ζαχαρίας: αυτός που θυμάται
Ζηνοβία: αυτή που ζει τη ζωή
Η
Ήβη: ισχύς
Ηρώ: Ήρα
Ηρωδίων: ήρωας
Ηρώδης: ήρωας
Ηράκλειος: ο πολύ δυνατός
Ηλίας: είναι ο Θεός μου
Ηλέκτρα: λαμπρή, φωτεινή
Ησαΐας: σωτηρία του Θεού
Ησίοδος: ρίχνω, εκτοξεύω φωνή, ωδή
Ηρόδοτος: Ήρα και δοτός
Ηώ: χάραμα, αυγή
Θ
Θαλής-Θάλεια: ανθηρός
Θεωνάς: κοντά στο Θεό
Θεοδόσιος-α: ο δοσμένος στο Θεό
Θεόδωρος-α: δώρο του Θεού
Θεοφύλακτος: αυτός τον οποίο φυλάει ο Θεός
Θωμάς: δίδυμος
Θεολόγος-ία: αυτός που μιλά για το Θεό
Θεράπων: θεραπευτής
Θεοδότης: ο Θεός δίνει
Θεμιστοκλής: δόξα της δικαιοσύνης
Θεοφάνης: φανέρωση του Θεού
Ι
Ιωάννης-α: ευνοημένος από το Θεό
Ιανουάριος: Ιανός
Ιάσων: θεραπευτής
Ιουνία: Ιούνιος, Ήρα
Ιουστίνος: δίκαιος
Ιλαρίων: χαρωπός
Ιούδας: παινεμένος
Ιεζεκιήλ: ο Θεός δυναμώνει
Ιππόλυτος: αυτός που λύνει τα άλογα
Ιπποκράτης: αυτός που κρατά τα άλογα
Ίρις: λυγαριά
Ιφιγένεια: από ισχυρό γένος
Ιουλία: Πέμπτη
Ιωακείμ: ο Θεός σταθεροποιεί
Ιουλιανός: Ιούλιος
Ιωνάς: περιστέρι
Ισσαάκ: γελαστός
Ιάκωβος: αυτός που υποσκελίζει
Ιωσήφ-ίνα: πολύτεκνος
Ιγνάτιος: φωτιά
Ιερώνυμος: ο φέρων ιερό όνομα
Ιορδάνης: εκροή
Ισμαήλ: ο Θεός ακούει
Κ
Καλλιρρόη: η καλλίρροη, η με άφθονα νερά
Καλυψώ: αυτή που καλύπτεται
Κάρολος: δυνατός άντρας
Κασσάνδρα: αυτή που υπερέχει
Κίμων: ο έχων σκούρο καφέ χρώμα
Κλέαρχος: ένδοξος άρχοντας
Κλειώ: υπόληψη
Κύρος: κύριος
Κύριλλος: κύριος
Κασσιανός-ή: ο φέρων περικεφαλαία
Κωνσταντίνος-ίνα: σταθερός
Καλλιόπη: ομορφομάτα
Καλλίνικος: λαμπρή νίκη
Κοσμάς: κόσμημα
Καλλίστρατος: καλός δρόμος
Κυριάκος-η: ο ανήκων στο Θεό
Κυπριανός: χάλκινος
Κλεοπάτρα: η από ένδοξο πατέρα
Κυβέλη: Κυβήβη, πιθανόν ανατολ. δάνειο
Λ
Λουκάς: ο καταγόμενος από τη Λουκανία
Λέων: λιοντάρι
Λαυρέντιος: δάφνινος
Λυδία: η καταγόμενη από την αρχαία ομώνυμη χώρα
Λύδα: γυναίκα
Λάζαρος: ο Θεός έχει βοηθήσει
Λουκία: λουκάνικο
Λουκιανός: φωτεινός
Λογγίνος: ρήτορας
Λυκούργος: ο ως λύκος συμπεριφερόμενος
Λάμπρος: λαμπρός
Λατίνος: ο καταγόμενος από το Λάτιο
Λευκή: φωτεινή, λαμπρή
Λάουρα: δάφνη, δάφνινο στεφάνι
Μ
Μελπομένη: τραγουδίστρια
Μενέλαος: αυτός που μένει με το λαό
Μαλαχίας: μαλακός
Μάξιμος: μέγιστος
Μάρκος: φιλοπόλεμος
Μεθόδιος: μεθοδικός
Μελέτιος: αυτός που δείχνει ενδιαφέρον
Μαρίνα: θάλασσα
Μαρίνος: ο θαλασσινός Μαγδαληνή: από τα Μάγδαλα-Πύργος
Μάρκελλος-α: υποκ. Άρης
Μαρία: πικρή, ανυπότακτη
Μαρκιανός: ο υιοθετημένος
Μιχάλης: ποιος είναι σαν το Θεό;
Ματθαίος-ίλδη: δώρο Θεού
Μηνάς: αυτός που στέλνει μηνύματα
Μελάνη-Μελανία: μελαχρινή
Μιράντα: θαυμαστή
Μυρσίνη: μυρτιά
Μάγια: όχι πολύς, ανεπαρκής
Μαντώ: μάντις
Μερόπη: θνητός άνθρωπος, βροτός
Μιλτιάδης: κοκκινωπός, στο χρώμα του αίματος
Μορφέας: μορφή
Μωυσής: βγαλμένος απ΄ έξω, σωσμένος(απ΄το νερό) (βιβλ. άποψη)
Ν
Ναϊάς: πηγή, κρήνη
Νικηφόρος: θέλγει τη νίκη
Νήφων: νηφάλιος
Νεφέλη:νέφος, σκότος
Ναταλία: λουλούδι
Νικήτας: νικητής
Νεόφυτος: καινούρια βλάστηση
Νέστορας: αυτός που επιστρέφει ευτυχής
Νεκτάριος: γλυκός χυμός
Νικόλαος: ο χαρίζων στο λαό
Ναθαναήλ: ο Θεός έχει δώσει
Ξ
Ξένη: φιλόξενη
Ξενοφών: ηχεί παράξενα
Ο
Οδυσσέας: αντικείμενο οργής
Ορέστης: ορεινός και
και Ορέστης: ορεινός
Ορέστης: μετριόφρων
Ονούφριος: σκεπτικός
Όλγα: ευτυχισμένη
Ολυμπιάς: βουνό, Όλυμπος
Όθων: πλούτη, περιουσία
Π
Πρισκίλλη: παλιά
Πάμφιλος: φίλος όλων
Πολύκαρπος: γόνιμος
Πηγή: πάγος
Πατρίκιος: πατέρας
Παύλος: μικρός
Πέτρος: λιθάρι
Προκόπης: προκομμένος
Παγκράτιος: πανίσχυρος
Παρασκευάς,ή: προετοιμασία
Παντελεήμων: τους πάντες ελεεί
Πρόδρομος: αυτός που προηγείται
Πελαγία: η πελαγινή, η πελαγίσια
Πλάτων: ο ευρύστερνος
Πανδώρα: η έχουσα όλα τα δώρα
Πάτροκλος: αυτός που έχει ένδοξο πατέρα
Περικλής: φημισμένος
Πηνελόπη: είδος πουλιού
Περσεφόνη: αυτή που προσφέρει αφθονία
Παυσανίας: αυτός που ανακουφίζει από τη θλίψη
Περσεύς: καταστροφέας
Πολυχρόνης: αυτός που ζει πολλά χρόνια
Πιλάτος: δόρυ, ακόντιο
Ρ
Ρεβέκκα: παχουλή
Ρεγγίνα: βασίλισσα
Ραφαήλ: ο Θεός έχει θεραπεύσει
Ρωμανός: σφριγηλός
Ραχήλ: προβατίνα
Ρήγας: βασιλιάς
Σ
Σίλβεστρος: ασημένιος
Συμεών: αυτός που έχει ακούσει το Θεό
Σαββίνος-α: αναπαυόμενος
Σεραφείμ: φλεγόμενος άγγελος
Σίμων-ώνη: αυτός τον οποίο άκουσε ο Θεός
Σαμψών: ήλιος
Σίλας: πράος
Σωτήρης-ία: λυτρωτής
Σαμουήλ: όνομα του Θεού
Σαλώμη: ειρήνη
Σοφοκλής: δοξασμένος, σοφός
Σταύρος: στύλος
Σαββάτιος: αναπαυμένος
Σέργιος: αυτός που του αρέσει ο περίπατος, το σεργιάνι
Σωκράτης: δυνατός
Σεβαστιανός-ή: αποσυρόμενος
Στυλιανός-ή: αστέρι και
Στυλιανός: στύλος
Σύλβια: δάσος
Σάββας: Σάββατο
Σπυρίδων-ούλα: ο εύπορος, που έχει πολύ σιτάρι
Στέφανος-ία: στεφανωμένος
Σίσυφος: πανούργος
Τ
Τατιανή: αυτή που τακτοποιεί
Τιμόθεος: τίμα το Θεό
Τρύφων: φιλήδονος
Ταράσιος: ταραχοποιός
Τίμων: τιμημένος
Τριαντάφυλλος-ιά: ρόδινος
Τίτος: ο χαίρων σεβασμού
Τερέζα: από το ελλην. θερίζω δηλώνοντας γονιμότητα και κατ΄ άλλους από το τοπωνύμιο Θήρα
Υ
Φ
Φαίδων: χαρούμενος, γελαστός
Φωκίων: φώκια
Φώτης-εινή: φανέρωση του Θεού
Φλαβιανός: ξανθός
Φιλοθέη: αγαπά το Θεό
Φιλήμων: φιλικός
Φεβρωνία: εξαγνισμένη
Φλώρα: λουλούδι
Φανούριος-ία: αυτός που φωτίζει, που φανερώνει
Φίλιππος: φίλος των αλόγων
Φαίδρα: λαμπερή
Φιλάρετος-η: φίλος της αρετής
Χ
Χαράλαμπος-ία: αυτός που λάμπει από χαρά
Χρύσανθος-άνθη: χρυσό λουλούδι
Χριστόφορος: ο φέρων το Χριστό
Χριστίνα: χρισμένη
Χαριτίνη: χαριτωμένη
Χρυσή: μαλαματένια
Χρήστος-ίνα: ο χρηστός, ο ηθικός
Χαρίλεια: χάρις-δόξα
Χαρίλαος: χάρις του λαού
Ψ
Ω
Ωρίων: ώρα, φροντίδα
ΝΕΣΤΩΡ, ΠΗΛΕΥΣ, ΝΗΛΕΥΣ, ΝΑΥΣΙΚΑ. Η Ετυμολογία Αυτών των Ηρωικών Ονομάτων
Το όνομα του Νέστορα αποτελεί παράδειγμα ενός οικείου τύπου: ένα επίθημα -τωρ που δηλώνει πρόσωπο που ενεργεί συνάπτεται σε μια ρηματική ρίζα, εδώ τη ρίζα νεσ-, «φέρνω πίσω με ασφάλεια», μεταφορικά «σώζω».
Συνεπώς Νέστωρ = «αυτός που σώζει». Άλλα ονόματα του ίδιου τύπου είναι Μέντωρ, Κάστωρ, Έκτωρ κ.τ.λ.
Τώρα, οι παραλληλισμοί Μέν-τωρ : Μενέ-λαwος, Έκ-τωρ : Εχέ-λαwος, Άκ-τωρ: Αγέ-λαwος υποβάλλουν τη δυνατότητα ενός ονόματος *Νεσέ-λαwos («αυτός που σώζει τον λαό»), στο οποίο το μεσοφωνηεντικό -σ- αδυνατίζει σε -h-, δίνοντας τη μορφή Νεhέλαwoς, η οποία πράγματι εμφανίζεται σε έναν κατάλογο αξιωματούχων σε μυκηναϊκή πινακίδα από την Πύλο.
Το στοιχείο νεσ- εμφανίζει επίσης επέκταση σε -τι-, δηλαδή Νεστι-, στο όνομα Νεστι-άνωρ («ο άνδρας που σώζει»). Μπορούμε να συγκρίνουμε το ζεύγος Κάσ-τωρ : Καστι-άνειρα (η θηλυκή μορφή ενός αμάρτυρου *Καστιάνωρ). Η ρίζα κασ- με τη σειρά της σημαίνει «υπερέχω, αριστεύω» και θα υφίστατο επίσης τη μετατροπή του μεσοφωνηεντικού -σ- σε -h-.
Αυτή η θεώρηση δίνει μια απάντηση στο γρίφο του ονόματος της Ναυσικάς, της οποίας ο αδελφός ονομαζόταν Κλυτό-νηος (ξακουστός+ναύς). Το όνομα του κοριτσιού είναι απλά η θηλυκή μορφή του Ναυσί-καhoς (< Ναυσίκασος), «αυτός που αριστεύει στα πλοία». Συνεπώς Ναυσικά < Ναυσικάha <Ναυσικάσα, «αυτή που αριστεύει στα πλοία».
Η ετυμολογία του ονόματος του Πηλέα, πατέρα του Αχιλλέα, είναι σχετικά εύκολο να λυθεί: προέρχεται από το επίρρημα κwηλέ- ( «από μακριά»), γνωστότερο στην επική και αττική εκδοχή του τηλέ-. Πβ. Τηλέμαχος («αυτός που μάχεται από μακριά»). Στην αττική διάλεκτο ο χειλοϋπερωικός φθόγγος κw- εξελίχτηκε σε οδοντικό μπροστά από εμπρόσθιο φωνήεν και σε χειλικό μπροστά από οπίσθιο [πβ. το ζεύγος τέλος (<qwelos) / πόλος (<qwolos)]. Στην αιολική, όμως, εξελίχτηκε σε χειλικό μπροστά και από εμπρόσθιο φωνήεν. Συνεπώς Κwηλεύς > Πηλεύς (το αιολικό στοιχείο είναι βασικό στην ομηρική διάλεκτο).
Μια μεταγενέστερη μορφή Τηλεύς επίσης μαρτυρείται, με την κανονική αττικοϊωνική εξέλιξη. Το όνομα πρέπει να αποτελεί συντομευμένη μορφή (υποκοριστικό) ενός εκτενέστερου σύνθετου ονόματος, π.χ. Τηλέμαχος.
Μπορούμε τώρα να λύσουμε και το πρόβλημα της ετυμολογίας του ονόματος του πατέρα του Νέστορα, του Νηλέα. Το Νηλεύς πρέπει να αποτελεί επίσης υποκοριστικό από το Νεσέλαwος («αυτός που σώζει τον λαό») > Νεhέλαwος > Νεέλαwος > Νεέλαος > Νήλαος (υποκοριστικό Νηλ-εύς).
Στην πορεία προς την αττική διάλεκτο, αντίθετα, πρέπει να έγιναν οι ακόλουθες αλλαγές > Νεhέλαwος > Νεέλαwος > Νεέλαος > Νείλαος > Νείληος > Νείλεως (υποκοριστικό Νειλ-εύς).
Πράγματι αυτό είναι το όνομα του γιου του Κόδρου, ο οποίος κατά την παράδοση ήταν ο Πύλιος σωτήρας της Αθήνας από τους Δωριείς. Πβ. Ηρωδιανός, Περί συντάξεως των στοιχείων 3, 2.406: τὸ Νειλεύς… ἐπὶ τοῦ λεγομένου Ἀττικῶς ὁ Νείλεως, τοῦ Νείλεω: «το Νειλεύς σχετίζεται με το λεγόμενο στην αττική διάλεκτο ο Νείλεως, του Νείλεω».
Πηγή1 / Πηγή2
