Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2020

Η μοναδική ιστορία του πιο γνωστού - αγνώστου συμπλέγματος της αρχαίας Ελληνικής τέχνης: Κέκροψ και Πάνδροσος - Δυτικό αέτωμα Παρθενώνα

Στην ελληνική μυθολογία η Πάνδροσος ήταν η μία από τις τρεις θυγατέρες του Κέκροπα και της Αγλαύρου.

Οι αδελφές της Πανδρόσου ήταν η Έρση και η Άγραυλος ή Άγλαυρος η νεότερη, κατά μία εκδοχή και η Φοινίκη. Οι αδελφές της Πανδρόσου διέπραξαν το λάθος να ανοίξουν το καλάθι ή κιβώτιο όπου η θεά Αθηνά είχε κρύψει τον μικρό Ερεχθέα ή Εριχθόνιο και τον είχε εμπιστευθεί σε όλες τις αδελφές.

Τότε είδαν μέσα ένα φίδι ή το βρέφος τυλιγμένο με φίδια. Το θέαμα αυτό τις τρόμαξε τόσο, ώστε τρελάθηκαν και γκρεμίσθηκαν από την Ακρόπολη. Μόνη τροφός του Ερεχθέα έμεινε η Πάνδροσος. Ο Ερεχθέας μεγάλωσε μέσα στον τότε ναό της Αθηνάς στην Ακρόπολη, που αργότερα ονομάσθηκε Ερέχθειο.

Οι αρχαίοι Αθηναίοι θεωρούσαν την Πάνδροσο ως τη γυναίκα που εφεύρε το κλώσιμο. Τη λάτρευαν στο Ερέχθειο και πίστευαν ότι γιος της από τον θεό Ερμή ήταν ο Κήρυξ, ο μυθικός γενάρχης του πολύ γνωστού στην αρχαία Αθήνα ιερατικού γένους των «Κηρύκων».

Πήραν το όνομά της


Η Πάνδροσος έδωσε το όνομά της στην οδό Πανδρόσου, μία μικρή οδό της σημερινής Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη, από την Πλατεία Μητροπόλεως μέχρι το Μοναστηράκι. Σε αυτή βρίσκονται πολλά μικρά καταστήματα ενθυμίων για τους αλλοδαπούς κυρίως τουρίστες. Στο Λεκανοπέδιο Αττικής άλλες έξι οδοί φέρουν το ίδιο όνομα.

Επιπλέον, η Πάνδροσος έδωσε το όνομά της και στο Πλοίο Μεταφοράς Προσωπικού (ΠΜΠ) ΠΑΝΔΡΟΣΟΣ Α-420 του Πολεμικού μας Ναυτικού.

Η πρώτη σκέψη είναι ότι η πίσω όψη των γλυπτών είναι για την τέρψη των Θεών και ότι εμείς οι θνητοί μόλις πρόσφατα αποκτήσαμε πρόσβαση.. Η δεύτερη ότι είναι μια από τις πιο όμορφες στιγμές οικειότητας της τέχνης, σφραγίδα μιας σχέσης αίματος ή κοινής λατρείας άλλοτε απόκρυφης άλλοτε φανερής..

Συνυφασμένο σύμπλεγμα με την πιο διάσημη δυτική όψη του δυτικού αετώματος.. Ο Κέκροπας και η κόρη του, η ιέρεια της Αθηνάς Πάνδροσος, ήταν οι τελευταίοι επιζήσαντες από ένα πολυπρόσωπο αέτωμα 25 μορφών που ανατινάχτηκε, βασανίστηκε και ληστεύτηκε..

Πατέρας και κόρη κράτησαν το μονοπώλιο τους πάνω στο αέτωμα, μαζί με την Καλλιρόη στην άλλη άκρη, μπερδεύοντας ακόμα και τον αδαή Έλγιν που είχε ακούσει ότι το σύμπλεγμα ήταν ρωμαϊκό και οι μορφές απεικόνιζαν τον αυτοκράτορα Αδριανό και την γυναίκα του Σαβίνα οπότε δεν είχε καμία αξία ως οτιδήποτε ρωμαϊκό..

Δεν γλίτωσε από τα χέρια του όμως ο κουλουριασμένος όφις που πρόδιδε την φύση του Κέκροπα.. Ενώ το κεφάλι του βασιλιά που ήταν στην θέση του και μετά την ανατίναξη του Παρθενώνα, κόπηκε από κάποιον τυχάρπαστο αρχαιοδίφη την περίοδο που ήταν της μόδας οι επισκέπτες του ιερού βράχου να παίρνουν ως ενθύμια άκρα και κεφαλές γλυπτών που έκοβαν βίαια..

Παρόλα αυτά ως τελευταίος επιζών αποτυπώθηκε σε χιλιάδες γκραβούρες, πίνακες και φωτογραφίες και μαζί με την δυτική όψη του Παρθενώνα δημιούργησαν την πιο εμβληματική και αρχετυπική εικόνα της Ελλάδας

Το σύμπλεγμα κατέβηκε στα τέλη της δεκαετίας '70 από το αέτωμα μαζί με τις Καρυάτιδες του Ερεχθείου και στο παλιό μουσείο Ακρόπολης βρισκόταν σε γυάλα αζώτου εξαιτίας της διάβρωσης που είχε υποστεί.. Επέστρεψε σε όλο του το μεγαλείο στο νέο μουσείο παίρνοντας την θέση του στην ολοκληρωμένη αποκατάσταση του δυτικού αετώματος, μια αγκαλιά για την υπόλοιπη αιωνιότητα.....


Βιβλιογραφία:

  1. Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969
  2. Ν. & Ι. Φώτης. Ο.Ε.: Οδικός άτλας Αττική: χάρτης-οδηγός, Αθήνα 2005




Πηγή1 / Πηγή 2