Το ότι η αρχαία Αθήνα στην μεγάλη ιστορική της πορεία μέσα στους αιώνες υπέστη πολύ μεγάλες υλικές καταστροφές, δεν είναι κάτι που φαίνεται ως «είδηση». Δεκάδες αρχαίοι ιστορικοί και μεγάλοι ερευνητές έχουν επιβεβαιώσει τα όσα αναφέρουν ή μνημονεύουν τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας. Επειδή, όμως βάλλονται μόνον οι ... χριστιανοί, θ' αρχίσουμε να ξετυλίγουμε το κουβάρι της ιστορίας, αρχίζοντας μια σειρά καταστροφέων της αρχαίας Αθήνας –και όχι μόνον- με τον Σύλλα του οποίου η ζωή, επιγραμματικά έχει ως εξής:
«Σύλλας, Λεύκιος Κορνήλιος (138-78 π.Χ.). Ρωμαίος στρατηγός και πολιτικός, από το γένος των Κορνηλίων. Το 107 π.Χ. εκλέχτηκε ταμίας και ακολούθησε το Γάιο Μάριο στην Αφρική, στον πόλεμο κατά του Ιουγούρθα. Το 102 π.Χ. πολέμησε κατά των Τευτόνων και Κίμβρων και το 93 π.Χ. στάλθηκε ως πραίτορας στην Κιλικία. Το 88 π.Χ. έγινε ύπατος και βρέθηκε, επικεφαλής των αριστοκρατικών, αντίπαλος του πρώην φίλου του Μάριου, ο οποίος ήταν αρχηγός των δημοκρατικών. Στη σύγκρουση των δύο στρατηγών, που προκάλεσε τον εμφύλιο πόλεμο στη Ρώμη, ο Σύλλας νίκησε και τιμώρησε παραδειγματικά τους αντιπάλους του. Την άνοιξη του 87 π.Χ. ανέλαβε τον πόλεμο κατά του Μιθριδάτη. Αρχικά, όταν κατέβηκε στην Ελλάδα, συνάντησε μεγάλες δυσκολίες. Οι δυνάμεις του ήταν λίγες και στο μεταξύ στη Ρώμη είχαν υπερισχύσει και πάλι οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οπότε δεν υπήρχε μεγάλη πιθανότητα βοήθειας. Παρ’ όλα αυτά κατάφερε να γίνει κύριος της κατάστασης στην Ελλάδα, σημειώνοντας την πρώτη επιτυχία του με την κατάληψη της Αθήνας, την άνοιξη του 86 π.Χ. Αμέσως μετά την Αθήνα παραδόθηκε ο Πειραιάς, ενώ ο στρατηγός του Μιθριδάτη Αρχέλαος πρόλαβε να ξεφύγει. Οι μάχες της Χαιρώνειας και του Ορχομενού που ακολούθησαν, σήμαναν την οριστική και συντριπτική υπεροχή του ρωμαϊκού στρατού και απέδειξαν τις στρατιωτικές ικανότητες του Σύλλα. Μετά τις επιτυχίες του αυτές ο Σύλλας επέστρεψε στη Ρώμη και αφού τιμώρησε με προγραφές τους αντιπάλους του, ανακηρύχτηκε ισόβιος δικτάτορας. Αποσύρθηκε από το πολιτικό προσκήνιο το 79 π.Χ. και εγκαταστάθηκε στο κτήμα του, όπου πέθανε λίγο αργότερα.» (Εγκυκλοπαίδεια «Μαλλιάρης - παιδεία»)
Ωστόσο, παρακολουθώντας ένα σεμινάριο στη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή με θέμα: «Ιστορία και αρχαιολογία της Αθήνας κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους (από το Σύλλα έως τους Έρουλους)» (περιοδικό «Αρχαιολογία», Νοέμβριος 2011), μας δόθηκε η ευκαιρία να θυμηθούμε διάφορες καταστροφές, που έκαναν ορισμένοι εις βάρος του Ελληνισμού και συγκεκριμένα εις βάρος της αρχαίας Αθήνας, όπως για παράδειγμα ο Σύλλας.
Είναι αλήθεια ότι η Αρχαία Αγορά της Αθήνας (για να μιλήσουμε μόνον για την Αθήνα) καταστράφηκε και λεηλατήθηκε πολλές φορές, από τους Πέρσες το 480 π.Χ., αργότερα από τους Ρωμαίους υπό τον Σύλλα το 86 π.Χ., στη συνέχεια από τους Ερούλους το 267 (μ.Χ.), και τους Σλάβους επιδρομείς το 580 όπου και τελικά ο χώρος αυτός εγκαταλείφθηκε.
Δεν εγκαταλείφθηκε, όμως, η ιστορική μνήμη…
Το 86 π.Χ. ύστερα από μακροχρόνια πολιορκία, ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας εισβάλλει στην πόλη λεηλατώντας και καταστρέφοντας! Πολλά μνημεία της Αγοράς παθαίνουν σοβαρές ζημιές, κυρίως από τα βλήματα των ρωμαϊκών καταπελτών! Όποιος διαβάσει ένα σχετικό δημοσίευμα στην Βικιπαίδεια (Αρχαία Αγορά της Αθήνας), θα πειστεί περί της αναφοράς αυτής και ποια τα συγκεκριμένα μνημεία της εποχής εκείνης!
Η Νότια Στοά ΙΙ, για παράδειγμα, κατασκευάστηκε γύρω στο 150 μ.Χ. με τα υλικά του ημιτελούς Τετράγωνου Περιστυλίου, που κατεδαφίστηκε για να χτιστεί στη θέση του η Στοά του Αττάλου. «Ήταν μία απλή στοά με τριάντα δωρικούς κίονες στην βόρεια πλευρά της, ενώ στον νότιο τοίχο της υπήρχε μία κρήνη. Καταστράφηκε κατά την επιδρομή του Ρωμαίου στρατηγού Σύλλα το 86 π.Χ. Στα ερείπια της εγκαταστάθηκαν εργαστήρια λιθοξόων και μεταλλουργών που μεταποιούσαν τα υλικά της. Στην εποχή του αυτοκράτορα Αδριανού τα εργαστήρια εκτοπίστηκαν και ο χώρος καθαρίστηκε.» (Βλέπε στο διαδίκτυο: Αρχαία Αθήνα, Ελληνιστική Αθήνα).
Καταστροφή των τειχών των Αθηνών!..
Είναι σε όλους γνωστό, ότι η αρχαία πόλη της Αθήνας είχε αναπτυχθεί γύρω από την Ακρόπολη, αλλά κυρίως στην περιοχή που εκτείνεται βόρεια του λόφου. Αμέσως μετά τη μάχη των Πλαταιών, το 479 π.Χ., η πόλη περιτειχίστηκε με το Θεμιστόκλειο τείχος , που λείψανα του έχουν διασωθεί σε διάφορα σημεία της σημερινής Αθήνας. Από τον λόφο των Μουσών (τον γνωστό ως λόφο του Φιλοπάππου) το Θεμιστόκλειο τείχος κατερχόταν προς τα νοτιοδυτικά, όπου άρχιζαν τα «μακρά τείχη» (μετάφραση) που συνέδεαν την Αθήνα με τον Πειραιά, κατευθυνόταν βορειοανατολικά προς τον λόφο των Νυμφών, διερχόταν από τον Κεραμεικό, έστρεφε ανατολικά τέμνοντας τη σημερινή οδό Αθηνάς στη διασταύρωση με την οδό Σοφοκλέους, προχωρούσε προς την οδό Αιόλου, τρεπόταν νοτιοανατολικά και ακολουθώντας φορά παράλληλη προς την οδό Σταδίου διερχόταν από την Πλατεία Κλαυθμώνος, διέσχιζε την οδό Κολοκοτρώνη, διερχόταν από την οδό Βουλής, ακολουθούσε το νοτιότερο τμήμα της οδού Νίκης και έφθανε στο Ολυμπιείο, απ' όπου με τεθλασμένη γραμμή κατευθυνόταν προς τα δυτικά καταλήγοντας στον λόφο του Φιλοπάππου. Το Θεμιστόκλειο τείχος κατεδαφίστηκε από τον Λύσανδρο μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, το 403 π.Χ., αλλά ξαναχτίστηκε το 394 π.Χ. από τον Κόνωνα, ενώ κατά τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., χτίστηκε το διατείχισμα από τον λόφο των Μουσών ως τον λόφο των Νυμφών. Τα τείχη της Αθήνας καταστράφηκαν οριστικά από τον Σύλλα το 86 π.Χ. (Βλέπε: «Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών).
Οι μεγάλες καταστροφές
Για τις καταστροφές του Σύλλα διαβάζουμε χαρακτηριστικά στην «Βικιπαίδεια» τα εξής:«Ο Σύλλας, μετά την άφιξή του, επικέντρωσε τις προσπάθειές του στην πολιορκία του Πειραιά για να πλήξει την Αθήνα. Όντας ανήσυχος για την κατάσταση στη Ρώμη, έδρασε βιαστικά παίρνοντας μεγάλα ρίσκα. Χρησιμοποίησε δε κάθε είδους πολιορκητική μηχανή και εξοπλισμό, καταναλώνοντας γρήγορα τα αποθέματα ξύλου που διέθετε. Για να κάνει προμήθειες ρήμαξε τα ιερά άλση, καθώς και τις κατάφυτες περιοχές γύρω από την Ακαδημία και το Λύκειο.[15] Ο πόλεμος αυτός για τα μέτρα των αρχαίων υπήρξε ιδιαίτερα ανίερος: από τη μια οι δυνάμεις του Μιθριδάτη είχαν λεηλατήσει το ιερό νησί της Δήλου για χρήματα. [13] Ο Σύλλας με τη σειρά του απέσπασε τα πολυτιμότερα των αναθημάτων από την Επίδαυρο και την Ολυμπία. Αντίθετα, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, οι προηγούμενοι στρατηγοί των Ρωμαίων, όπως ο Τίτος Φλαμινίνος και ο Αιμίλιος Παύλος, όχι μόνο είχαν σεβαστεί τα ιερά μέρη, αλλά τους είχαν αποδώσει και δώρα προβάλλοντας σεβασμό. [15]
Ο Αριστίων από την πλευρά του έκανε ότι μπορούσε για να προκαλεί το Σύλλα. Από τα τείχη της πόλης έφταναν στα αυτιά του Ρωμαίου στρατηγού προσβολές για τον ίδιο και τη σύζυγό του. Αλλά ο Αριστίων κέρδισε και την αγανάκτηση των Αθηναίων, καθώς ενώ ο κόσμος έφτανε στα άκρα για να βρει κάτι φαγώσιμο - έτρωγαν μέχρι και δερμάτινα παπούτσια - και οι ναοί των θεών έμεναν χωρίς θυσίες, ο ίδιος οργάνωνε γλέντια και κατασπαταλούσε τις προμήθειες. Παράλληλα αρνούνταν να διαπραγματευτεί με το Σύλλα, ακόμη κι όταν οι Αθηναίοι τον ικέτευσαν να το κάνει. [16]
Τελικά οι κατάσκοποι του Σύλλα βρήκαν ένα αδύναμο σημείο στα τείχη και αφού επιβεβαιώθηκε η πληροφορία εξαπολύθηκε επίθεση. Στα απομνημονεύματά του ο Σύλλας διηγείται πώς πήρε την πόλη μέσα στη νύχτα, εξαπολύοντας τα στρατεύματα του τα οποία λεηλάτησαν την πόλη ανελέητα. Το εν λόγω τείχος ισοπεδώθηκε. Η καταστροφή ήταν τρομακτική και ο Πλούταρχος αναφέρει φρικτές ιστορίες που κυκλοφόρησαν αναφορικά με την έκταση της αιματοχυσίας. Η σφαγή έληξε τελικά μετά από παράκληση δύο Ελλήνων φίλων του Σύλλα, που ονομάζονταν Μείδιος και Καλλιφών, καθώς και κάποιων συγκλητικών που ήταν παρόντες στο στρατόπεδο. [17] …»
Ακόμη και χειρόγραφα!...
Οι καταστορφές του Σύλλα δεν σταματούν εδώ. Γράφει η παραπάνω εγκυκλοπαίδεια:
«Προτού εγκαταλείψει την Ασία, ο Σύλλας επέβαλε πρόστιμο στις ασιατικές πόλεις είκοσι χιλιάδες τάλαντα. Επέβαλε δε σε ντόπιες οικογένειες να «φιλοξενήσουν» τους Ρωμαίους αξιωματικούς που θα παρέμεναν εκεί, καταστρέφοντάς τες εντελώς οικονομικά μιας και θα πλήρωναν οι ίδιες τα έξοδά τους.[30]
Κατόπιν, ο Σύλλας απέπλευσε από την Έφεσο με κατεύθυνση το λιμάνι του Πειραιά. Κατά την παραμονή του έλαβε μέρος σταΕλευσίνια Μυστήρια και έκανε κατάσχεση της βιβλιοθήκης του Απελλικώνος του Τηΐου, όπου υπήρχαν οι περισσότερες πραγματείες του Αριστοτέλη και του Θεόφραστου, που ακόμη δεν ήταν γνωστές στο ευρύ κοινό. Όταν αυτά μεταφέρθηκαν αργότερα στη Ρώμη, τα επιμελήθηκε ο Τυρραβίων ο γραμματικός, ενώ αντίγραφα εστάλησαν στον Ανδρόνικο το Ρόδιο, ο οποίος τα δημοσίευσε. Κατά τη διαμονή του στην Αθήνα ο Σύλλας ένιωσε μουδιάσματα στα πόδια, και φοβούμενος προμήνυμα αρθρίτιδας, με την ευκαιρία επισκέφτηκε τα λουτρά της Αιδηψού για να ξεκουραστεί.[31] …»
Τι λένε οι ιστορικοί ερευνητές!..
Περί των καταστροφών του Σύλλα έχουν αναφερθεί πολλοί νεότεροι ιστορικοί ερευνητές. Ας διαβάσουμε τι αναφέρει, μεταξύ άλλων, ένας εξ αυτών:
«…Ο Κορνήλιος Σύλλας εισήλθε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 86 π. Χ. με ανθρωποσφαγές και καταστροφές. Αν και είχε στηθεί ένα βήμα στην Αγορά για τους Ρωμαίους στρατηγούς, η Αθήνα είχε την προνομιακή ιδιότητα της ελεύθερης πόλης. Τώρα όμως μετατράπηκε σε κατακτημένη και υποτασσόμενη περιοχή των Ρωμαίων. Η υποστήριξη του Μιθριδάτη ήταν μια καθαρή διατάραξη στη συνθήκη με τη Ρώμη και η Αθήνα δεν είχε πια το δικαίωμα της αυτονομίας υπό τη ρωμαϊκή ηγεμονία. Οι Αθηναίοι έμαθαν άπαξ δια παντός ότι δεν μπορούσε να υπάρξει ελευθερία από τη Ρώμη. Πριν αποκατασταθεί η αυτονομία, ο Σύλλας είχε αναθεωρήσει το Αθηναϊκό σύνταγμα με τρόπο που εγγυάτο σταθερότητα και προσκόλληση στη Ρώμη. Επιπλέον τα τείχη των Αθηνών είχαν αφεθεί ανοιχτά ούτως ώστε να μη μπορεί πια κάποιος εχθρός της Ρώμης να βρει καταφύγιο.
Το 84 π. Χ. ο Σύλλας συγκέντρωσε ένα πλήθος αντικειμένων τέχνης συμπεριλαμβανομένων των στηλών από το Ολυμπίειον, για αποστολή στη Ρώμη. Η αποκατάσταση της Αθήνας ως ελεύθερης πόλης έγινε μετά τις συνταγματικές ρυθμίσεις. Το συμβούλιο του Αρείου Πάγου αποκαταστάθηκε ως κυβερνητικό σώμα. Η εκλογή των αρχόντων γίνεται αιρετή. Οι επικρατέστερες θέσεις καθορίζονταν και επικυρώνονταν στον ένοπλο στρατηγό, του οποίου η ισχύς πραγματικά μπορεί να εντοπιστεί στον 5ο αι. π. Χ.. Το εισόδημα του συμβουλίου των 600 αυξήθηκε εις βάρος της συνέλευσης.
Οι βαρείς φόροι από τον Σύλλα για τις εκστρατείες του και η απώλεια εσόδων από τις νησιωτικές κτήσεις θα πρέπει να προκάλεσαν οικονομικά προβλήματα στην πόλη. Το 86 π. Χ. η Αθήνα αναγκάστηκε να πουλήσει το νησί της Σαλαμίνας. Τα ορυχεία ασημιού του Λαυρίου φαίνεται να έχουν εξαντληθεί. Και όμως η πόλη γιόρταζε τα Σύλλεια προς τιμήν του Ρωμαίου στρατηγού και έστησε το άγαλμά του…» (www.archive.gr)
Τι αναφέρει η «Εικονογραφημένη Ιστορία»!..
«Η ήττα του Περσέα της Μακεδονίας στην Πύδνα από τον Λ. Αιμίλιο Παύλο το 168 π.Χ. και η καταστροφή της Κορίνθου από τον Λεύκιο Μόμμιο, καθώς και η προσωρινή διάλυση της Αχαϊκής Συμπολιτείας το 146 π.Χ., σηματοδοτεί την εδραίωση της Ρώμης στον ελλαδικό χώρο και τον τερματισμό της πολιτικής ελευθερίας των Ελλήνων. Εκατόν σαράντα χρόνια περίπου μετά τις εκστρατείες του Πύρρου στην Ιταλία, οι Ρωμαίοι, από μια τοπική δύναμη στην ιταλική χερσόνησο, είχαν εξελιχθεί πλέον στην πιο φιλόδοξη και επεκτατική δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο, επιβάλλοντας σταδιακά τον έλεγχό τους στις ελληνικές περιοχές…» (Διαβάστε περισσότερα στο τεύχος 517 Ιούλιος 2011).
Συμπέρασμα:
Αναντίρρητα, ο Σύλλας ήταν ένας μεγάλος ολετήρας, που κατέστρεψε κυριολεκτικά την αρχαία Αθήνα. Αν τώρα η πολιτική του φιλοσοφία, ανάλογα με τα συμφέροντα της Ρώμης, τον έφεραν μερικές φορές σε σημείο να υποστηρίζει την πολιτική διαφόρων ελληνικών πόλεων, ακόμη και της Αθήνας (όπως τότε που της έδωσε 50 τάλαντα για αποκατάσταση των ζημιών) σε τίποτα δεν απαλλάσσεται από την μεγάλη καταστροφή που επέφερε στον Ελληνισμό.
Πηγή
