Δευτέρα 11 Ιουνίου 2018

Η χάλκινη επιγραφή Ιδαλίου

Η χάλκινη επιγραφή Ιδαλίου ανακαλύφθηκε το 1850 στο Ναό της Θεάς Αθηνάς στο Ιδάλιον της Κύπρου και χρονολογείται στον 5ο αιώνα ΠΧ. Πουλήθηκε στον Duc de Luynes και κατέληξε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

Αλφαβητική μεταγραφή από το κυπροσυλλαβικό κείμενο

Μπροστινή όψη (Α):

1. Ὅτε τὰ(ν) πτόλιν Ἐδάλιον κατέFοργον Μᾶδοι κὰς ΚετιῆFες ἰ(ν) τῶι Φιλοκύπρων Fέτει τῶ Ὀνασαγό-
2. ραυ, βασιλεὺς Στασίκυπρος κὰς ἁ πτόλις ἘδαλιῆFες ἄνωγον Ὀνασίλον τὸν Ὀνασικύπ-
3. ρων τὸν ἰjατῆραν κὰς τὸ(ν)ς κασιγνήτο(ν)ς ἰjᾶσθαι τὸ(ν)ς ἀ(ν)θρώπο(ν)ς τὸ(ν)ς ἰ(ν) τᾶι μάχαι ἰχ-
4. μαμένο(ν)ς ἄνευ μισθῶν. Κάς παι εὐFρητάσα(ν)τυ βασιλεὺς κὰς ἁ πτόλις Ὀνασί-
5. λωι κὰς τοῖς κασιγνήτοις ἀ(ν)τὶ τῶ μισθῶν κὰ ἀ(ν)τὶ τᾶ ὑχήρων δοFέναι ἐξ τῶι
6. Fοίκωι τῶι βασιλῆFος κὰς ἐξ τᾶι πτόλιFι ἀργύρω ΤΑ Ι ΤΑ. ἜδυFαν οἶ(ν)νυ ἀ(ν)τὶ τῶ
7. ἀργύρων τῶδε τῶ ταλά(ν)των βασιλεὺς κὰς ἁ πτόλις Ὀνασίλωι κὰς τοῖς κασι-
8. γνήτοις ἀπὺ τᾶι γᾶ(?)ι τᾶι βασιλῆFος τᾶ(ι) ἰ(ν) τ’ οἱρῶνι τῶι Ἀλα(μ)πριjάται, τὸ(ν) χῶρον
9. τὸν ἰ(ν) τῶι ἕλει τὸ(ν) χραυόμενον Ὄ(γ)κα(ν)τος ἅλFω κὰς τὰ τέρχνιjα τὰ ἐπιό(ν)τα
10. πά(ν)τα ἔχην πανώνιον ὑFαις γα(?)ν ἀτελήν. Ἤ κέ σις Ὀνασίλον ἢ τὸ(ν)ς
11. κασιγνήτο(ν)ς ἢ τὸ(ν)ς παῖδας τῶ(ν) παίδων τῶν Ὀνασικύπρων ἐξ τῶι χώρωι τῶιδε
12. ἐξορύξη, ἰδέ παι, ὃ ἐξορύξη πείσει Ὀνασίλωι κὰς τοῖς κασιγνήτοι-
13. ς ἢ τοῖς παισὶ τὸν ἄργυρον τό(ν)δε: ἀργύρω ΤΑ Ι ΤΑ. (vacat)
14. Κὰς Ὀνασίλωι οἴFωι ἄνευ τῶ(ν) κασιγνήτων τῶν αἴλων ἐFρητάσα(ν)τυ βασιλεὺ-
15. ς κὰς ἁ πτόλις δοFέναι ἀ(ν)τὶ τᾶ ὑχήρων τῶ μισθῶν ἀργύρω ΠΕ ΙΙΙΙ ΠΕ,
16. (vacat) ΙΙ ΔΙ Ἐ. Ἔδωκ’ οἶ(ν)νυ βασιλεὺς κὰς ἁ πτόλις Ὀνασί-

Πίσω όψη (Β):

17. λωι ἀ(ν)τὶ τῶ ἀργύρω τῶδε ἀπὺ τᾶι γᾶ(?)ι τᾶι βασιλῆFος τᾶ(ι) ἰ(ν) Μαλανίjα-
18. ι τᾶι πεδίjαι τὸ(ν) χῶρον τὸν χραυζόμενον Ἀμενίjα ἅλFω, κὰς τὰ τέρ-
19. χνιjα τὰ ἐπιό(ν)τα πά(ν)τα, τὸ(ν) ποἑχόμενον πὸς τὸ(ν) ῥόFο(ν) τὸ(ν) Δρύμιον κὰς πὸ-
20. ς τὰν ἱερηFίjαν τᾶς Ἀθάνας, κὰς τὸ(ν) κᾶπον τὸν ἰ(ν) Σι(μ)μίδος ἀρούρα-
21. ι, τὸ(ν) ΔιFείθεμις ὁ Ἀρμανεὺς ἦχε ἅλFω(ν), τὸ(ν) ποἑχόμενον πὸς Πασαγόρα-
22. ν τὸν Ὀνασαγόραυ, κὰς τὰ τέρχνιjα τὰ ἐπιό(ν)τα πά(ν)τα ἔχην πανωνίο(ν)ς ὑ-
23. Fαις γα(?)ν, ἀτελίjα ἰό(ν)τα. Ἤ κέ σις Ὀνασίλον ἢ τὸ(ν)ς παῖδας τὸ(ν)ς Ὀ-
24. νασίλων ἐξ τᾶι γᾶ(?)ι τᾶιδε ἲ ἐξ τῶι κάπωι τῶιδε ἐξορύξη, ἰ-
25. δὲ ὁ ἐξορύξη πείσει Ὀνασίλωι ἢ τοῖς παισὶ τὸν ἄργυρον τό(ν)δε: ἀργύρω-
26. ν ΠΕ ΙΙΙΙ ΠΕ, ΙΙ ΔΙ Ἐ. Ἰδὲ τὰ(ν) δάλτον τά(ν)δε, τὰ Fέπιjα τάδε ἰναλαλισμένα(ν),
27. βασιλεὺς κὰς ἁ πτόλις κατέθιjαν ἰ(ν) τὰ(ν) θιὸν τὰν Ἀθάναν τὰν περ’ Ἐ-
28. δάλιον, σὺν ὅρκοις μὴ λῦσαι τὰς Fρήτα(ν)ς τά(ν)σδε ὑFαις γα(?)ν.
29. Ὅπι (?) σίς κε τὰ(ν)ς Fρήτα(ν)ς τά(ν)σδε λύση, ἀνοσίjα/ἀνόσιjα Fοι γένοιτυ. Τά(ν)ς γε
30. γᾶ(?)(ν)ς τά(ν)σδε κὰς τὸ(ν)ς κάπο(ν)ς τό(ν)σδε οἱ Ὀνασικύπρων παῖδες κὰς τῶ(ν) παίδων οἱ πα-
31. ῖδες ἕξο(ν)σι αἰFεὶ, ο(ἳ) ἰ(ν) τ’ οἱρῶνι τῶι ἘδαλιῆFι ἴω(ν)σι.

Νεοελληνική απόδοση του κειμένου.


I. Εισαγωγή: οι συνθήκες υπό τις οποίες κλήθηκαν ο Ονασίλος3 και οι αδελφοί του (γρ. 1-4)
Όταν οι Μήδοι (Πέρσες) και οι Κιτιείς πολιορκούσαν την πόλη Ιδάλιο, τη χρονιά του Φιλόκυπρου, γιου του Ονασαγόρα, ο βασιλιάς Στασίκυπρος και η πόλη – οι Ιδαλιείς – είχαν καλέσει τον ιατρό Ονασίλο, γιο του Ονασίκυπρου, καθώς και τους αδελφούς του, για να περιθάλπουν τους ανθρώπους που τραυματίστηκαν στη μάχη, χωρίς πληρωμή.

II. Πληρωμή του Ονασίλου και των αδελφών του (γρ. 4-13)

Κι έτσι, ο βασιλιάς και η πόλη συμφώνησαν να δώσουν στον Ονασίλο και στους αδελφούς του, αντί για πληρωμή και επιπλέον φιλοδώρημα, ένα τάλαντο αργύρου από τον Οίκο του βασιλιά και την πόλη.

Όμως, αντί για το ασημένιο αυτό τάλαντο, ο βασιλιάς και η πόλη έδωσαν στον Ονασίλο και στους αδελφούς του, από τη γη του βασιλιά που βρίσκεται στην περιοχή Αλαμπρία, το κομμάτι γης που είναι στο βαλτώδες λιβάδι – αυτό που συνορεύει με το περιβόλι του Όγκαντος –, και όλα τα νέα φυτά που βρίσκονται εκεί, για να τα κατέχουν με κάθε δικαίωμα πώλησης, για πάντα, χωρίς φόρους.

Αν κανείς εκδιώξει τον Ονασίλο ή τους αδελφούς του ή τα παιδιά των παιδιών του Ονασίκυπρου από αυτό το κομμάτι γης, λοιπόν, αυτός που θα τους εκδιώξει θα πληρώσει στον Ονασίλο και στους αδελφούς του ή στα παιδιά τους το ακόλουθο ποσό: ένα τάλαντο αργύρου.

III. Ξεχωριστή πληρωμή για τον Ονασίλο, χωρίς τα αδέλφια του (γρ. 14-26)

Και στον Ονασίλο μόνο, χωρίς τους άλλους αδελφούς, ο βασιλιάς και η πόλη συμφώνησαν να δώσουν, αντί για επιπλέον φιλοδώρημα, εκτός από την πληρωμή, τέσσερα πελέκια αργύρου και δύο διπλές μνες Ιδαλίου.

Όμως, αντί για το ασήμι αυτό, ο βασιλιάς και η πόλη έδωσαν στον Ονασίλο, από τη γη του βασιλιά που είναι μέσα στην πεδιάδα της Μαλανίας, το κομμάτι γης που συνορεύει με το περιβόλι του Αμενία καθώς και όλα τα νέα φυτά που βρίσκονται εκεί, (γη) που φτάνει μέχρι τον ποταμό Δρύμιο και μέχρι το ιερό της Αθηνάς, καθώς και τον κήπο που είναι στη γη του/της Σίμ(μ)ιδος – αυτόν που ο Διείθεμις ο Αρμανεύς είχε ως περιβόλι, τον συνεχόμενο με του Πασαγόρα, γιου του Ονασαγόρα – και όλα τα νέα φυτά που βρίσκονται εκεί, για να τα κατέχει με κάθε δικαίωμα πώλησης, για πάντα, χωρίς φόρους.

Αν κανείς εκδιώξει τον Ονασίλο ή τα παιδιά του Ονασίλου από αυτήν τη γη ή από αυτόν τον κήπο, λοιπόν, αυτός που θα τους εκδιώξει θα πληρώσει στον Ονασίλο ή στα παιδιά του το ακόλουθο ποσό: τέσσερα πελέκια αργύρου και δύο διπλές μνες Ιδαλίου.

IV. Επίλογος: Επιπλέον εγγυήσεις (γρ. 26-31)

Κι αυτήν τη δέλτο, που είναι χαραγμένη με τα λόγια αυτά, ο βασιλιάς και η πόλη την κατέθεσαν στη θεά Αθηνά, αυτήν (που προστατεύει) γύρω απ’ το Ιδάλιον, με όρκους να μην παραβιάσουν τις ρήτρες αυτές, για πάντα. Σε περίπτωση που κάποιος παραβιάσει αυτές τις ρήτρες, μακάρι η κατάρα να πέσει πάνω του. Αυτές τις γαίες και αυτούς τους κήπους, τα παιδιά του Ονασίκυπρου και τα παιδιά των παιδιών του θα τα κατέχουν για πάντα, αυτοί που θα παραμείνουν στην περιοχή του Ιδαλίου.



Πηγή