Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας, ο Δήμος Τεμπών, μια ομάδα αρχαιολόγων και προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών Αρχαιολογίας, διατηρούν σταθερούς τους δείκτες του στο παρελθόν, για να αποκαλύψουν τη ζωή που αναπτύχθηκε στην περιοχή, φέρνοντας σήμερα στην επιφάνεια έναν πολιτισμό που αναπτύχθηκε εκεί πριν από 25 αιώνες.
Η αντίστροφη μέτρηση του ρολογιού του χρόνου ξεκίνησε την ημέρα που τα έργα κατασκευής του παράπλευρου δρόμου της νέας εθνικής οδού στην κοιλάδα των Τεμπών, στο Μακρυχώρι, σταμάτησαν πάνω στα απομεινάρια του αρχαίου οικισμού.
Μόλις είχε αρχίσει το ταξίδι μιας νέας σημαντικής πορείας αναζήτησης στοιχείων του ιστορικού παρελθόντος της περιοχής, με ευρήματα υποσχόμενα σημαντικές αποκαλύψεις.
Σήμερα, μετά από 17 χρόνια, από την ημέρα εκείνη που ξεπρόβαλαν τα πρώτα ευρήματα του αρχαίου πολιτισμού, η αποκάλυψη του πλούτου που έκρυβε η γη, μέσα σε λιβαδικές εκτάσεις, εμπλούτισε το ιστορικό παρελθόν και πρόσθεσε νέους θησαυρούς στην ελληνική κληρονομιά μας.
Από το 2000 μέχρι και σήμερα στον χώρο έχει αποκαλυφθεί ένα μεγάλο μέρος σωζόμενων ευρημάτων, δύο ιστορικών περιόδων, με χιλιετίες διαφορά μεταξύ τους, του 5300 π.Χ. (νεολιθικής εποχής) και αντίστοιχα του 1200 π.Χ. (μυκηναϊκής εποχής), από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας, με τη στήριξη του Δήμου Τεμπών.
Τα τελευταία τρία χρόνια, στο ταξίδι αναζήτησης της ιστορίας, μπήκε και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος, του τμήματος Αρχαιολογίας με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας.
Επί τρία χρόνια η καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιότητας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Ιφιγένεια Τουρναβίτου, σε συνεργασία με τον αρχαιολόγο –προϊστάμενο αρχαιολογικών χώρων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Γιώργο Τουφεξή, μαζί με δεκαπέντε φοιτητές (προπτυχιακού, μεταπτυχιακού και διδακτορικού) συνεχίζουν το έργο. Αρωγός σε αυτό είναι ο Δήμος Τεμπών, με τον δήμαρχο κ. Κώστα Κολλάτο, να συμβάλλει τα μέγιστα, προσφέροντας κάθε δυνατή στήριξη για την ολοκλήρωσή του. Στηρίζει λοιπόν την ανασκαφική αποστολή του Πανεπιστημίου, αναλαμβάνοντας τα έξοδα στέγασης και μετακίνησης των μελών της, ενώ παράλληλα ενισχύει την ανασκαφή με εργατικό δυναμικό.
Όπως δηλώνει ο κ. Κολλάτος στην «Ε»: «Η ιστορία και ο πολιτισμός μας είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο του τόπου, που πρέπει να στηρίξουμε και να επενδύσουμε για την ανάπτυξή του…».
Βρεθήκαμε στα …άδυτα του αρχαιολογικού χώρου του Μακρυχωρίου, με τον δήμαρχο Τεμπών, την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Σταυρούλα Σδρόλια, τον αρχαιολόγο κ. Τουφεξή, την καθηγήτρια κ. Τουρναβίτου και τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Τεμπών κ. Μιχάλη Καρατέγο, στο πλαίσιο της δικής μας αναζήτησης της ιστορίας του.
Βρήκαμε την αποστολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, εν ώρα ανασκαφικής έρευνας, μέσα σε ένα κτίσμα μυκηναϊκής εποχής «πιθανόν ενός προύχοντα του οικισμού» μας ενημερώνει η κ. Τουρναβίτου.
Όσον αφορά στον προϊστορικό οικισμό ο κ. Τουφεξής αναφέρει στην «Ε»: «Ο οικισμός ερευνήθηκε για πρώτη φορά τα έτη 2000-2001 κατά την κατασκευή της παράπλευρης οδού SR 1 της Ν.Ε.Ο. Αθηνών – Θεσσαλονίκης.
Ανασκάφηκε έκταση περίπου 1,6 στρέμματος, στις δυτικές παρυφές του οικισμού. Η παλαιότερη φάση κατοίκησής του χρονολογείται στην Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδο δηλαδή από το 6500 π. Χ. και η νεότερη στους ελληνιστικούς χρόνους δηλαδή μέχρι τον 2ο αι. π.Χ.
Ο οικισμός έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος, ενώ τμήματα των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στεγάστηκαν με στέγαστρα προστασίας με δαπάνη του έργου κατασκευής της οδού και σύμφωνα με εγκεκριμένη μελέτη από το ΥΠΠΟΑ.
Στα διατηρημένα τμήματα του οικισμού περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τμήματα τριών κυκλοτερών τάφρων της αρχαιότερης (6500-5800 π. Χ.) και Νεότερης Νεολιθικής (5300-4500 π.Χ.) που φαίνεται ότι περιέβαλλαν το ψηλότερο τμήμα του οικισμού που είχε τη μορφή χαμηλού λόφου (μαγούλας).
Οι τάφροι λαξεύτηκαν στο βραχώδες σχιστολιθικό υπέδαφος και θα μπορούσαν να εξυπηρετούν ταυτόχρονα πολλές λειτουργίες (αποστράγγιση, χωροθέτηση των ορίων και περιοχών του οικισμού, φυσική και συμβολική προστασία του οικισμού κ. ά.).
Στη Νεότερη Νεολιθική υπήρχαν δύο κυκλοτερείς και παράλληλες μεταξύ τους τάφροι σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη, ενώ η τάφρος της Αρχαιότερης Νεολιθικής φαίνεται ότι συνοδευόταν και από έναν τοίχο στην εσωτερική της παρειά.
Επίσης αποκαλύφθηκαν δύο κλίβανοι (φούρνοι). Στον ένα υπήρχε μέσα ταφή ανθρώπου, ενώ ταφή υπήρχε δίπλα και στον δεύτερο κλίβανο.
Στο βορειοδυτικό τμήμα του οικισμού ανασκάφηκαν οικίες της μυκηναϊκής εποχής που χρονολογούνται περίπου στο 1200 π. Χ.
Σε κοντινή δε απόσταση από τον οικισμό κατά την κατασκευή των Πλευρικών Διοδίων Μακρυχωρίου ανασκάφηκαν, επίσης, τάφοι του οικισμού της μυκηναϊκής εποχής με αξιόλογα ευρήματα, μερικά από τα οποία εκτίθενται στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας».
Όσον αφορά αναλυτικότερα στα κινητά ευρήματα που ανασύρθηκαν από τις ανασκαφές, τόσο από τους τάφους όσο και από τις τάφρους και τον οικισμό μυκηναϊκής εποχής, ο κ. Τουφεξής αναφέρει ότι ήταν κοσμήματα, αγγεία, εργαλεία, σκεύη καθημερινής χρήσης κ.ά.
Η οικία του οικισμού την οποία ερευνά η ομάδα του Πανεπιστημίου, έχει να παρουσιάσει αξιόλογο ενδιαφέρον, και κάθε χρόνο όσο προχωρούν οι έρευνες τόσο περισσότερα στοιχεία τους αποκαλύπτει…
Τάφοι ενός μωρού και ενός ανηλίκου
Η ίδια, συνεχίζει αναλυτικότερα, την ξενάγησή της στον χώρο: «Συνεχίσαμε φέτος τις ανασκαφικές έρευνες στην περιοχή ανατολικά του βόρειου κτιρίου του μυκηναϊκού οικισμού. Η έρευνα έφερε στο φως αλλεπάλληλες περιόδους χρήσης του οικισμού κατά τη διάρκεια του 13ου και των αρχών του 12ου αιώνα π.Χ. Μετά τη συστηματική έρευνα στον υπαίθριο, αύλειο χώρο ανατολικά του βόρειου κτιρίου, αποκαλύφθηκε πλήρως μεγάλος τοίχος περιβόλου, ο οποίος αποτελεί κατά τα φαινόμενα το ανατολικό όριο της αυλής και νέος εγκάρσιος τοίχος που κλείνει τον υπαίθριο χώρο του κτιρίου προς βορρά.
Στο εσωτερικό της αυλής αποκαλύφθηκαν δύο διαφορετικές πλακόστρωτες επιφάνειες πιθανώς επιφάνειες εργασίας και τμήματα σκληρού πηλοδαπέδου και πασσαλοθήκες για τη στήριξη πρόχειρων στεγάστρων. Σε χαμηλότερο επίπεδο, προφανώς πριν την οικοδόμηση του περιβόλου και του βόρειου κτιρίου γενικότερα, εντοπίσθηκε αρχαιότερος ορίζοντας κατοίκησης με λιθόκτιστο ορθογώνιο χώρο και πασσαλοθήκες θεμελιωμένες στο σταθερό υπέδαφος.
Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που αποκαλύφθηκαν κατά τη φετινή ανασκαφική περίοδο ολοκληρώνουν την εικόνα του βόρειου κτιρίου, το πιο εκτεταμένο κτιριακό συγκρότημα του οικισμού, το οποίο όχι μόνο είχε πρόσοψη σε κεντρικό δρόμο, αλλά φαίνεται ότι διέθετε και μεγάλο υπαίθριο χώρο/αυλή, με ισχυρό περίβολο, ανατολικά του κτιρίου, όπου πραγματοποιούνταν διάφορες βιοτεχνικές/οικοτεχνικές δραστηριότητες, επιβεβαιώνοντας το κύρος των κατοίκων του κτιρίου».
Σύντομα ο αρχαιολογικός χώρος θα είναι επισκέψιμος και προβλέπεται να τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες σε καθένα από τα ευρήματα, που οδηγούν τον επισκέπτη νοερά στη ζωή του 5300 π.Χ. μέσα από τις τάφρους και στη ζωή της εποχής του 1200 π.Χ. που θα προβάλλει μέσα από το κτίσμα της μυκηναϊκής περιόδου.
Λ. Κισσάβου, Ελευθερία
Πηγή
