Πέμπτη 31 Αυγούστου 2017

Λυκόσουρα η αρχαιότερη πόλη στον κόσμο

Η Λυκόσουρα ήταν αρχαία αρκαδική πόλη. Ιδρύθηκε από τον Λυκάονα [1] πρώτο βασιλιά των Αρκάδων και γιο του Πελασγού και ήταν η πρωτεύουσα των Αρκάδων μέχρι ο Κλείτωρ να την μεταφέρει στον Κλείτορα. Θεωρούταν η ιερότερη και παλιότερη πόλη της Αρκαδίας, μάλιστα όπως αναφέρει ο Παυσανίας ήταν η πρώτη πόλη που είδε ο ήλιος, παλαιότερη όλων των πόλεων σε γη και νησιά, δηλαδή η πρώτη πόλη που ιδρύθηκε στον πλανήτη[2].


Λυκάων ο Αρκάδιος


Ο Λυκάων ο Αρκάδιος ήταν γιος του Πελασγού και της Μελίβοιας (ή της νύμφης Κυλλήνης), και υπήρξε ο πρώτος (μυθικός) βασιλιάς της Αρκαδίας. Ο Λυκάων με διάφορες γυναίκες απέκτησαν 50 γιούς. Ειδικότερα, ήταν πατέρας του Οινώτρου και της Καλλιστώς, της οποίας κατά μία εκδοχή ανέθρεψε τον γιο, τον Αρκά.

Ο Λυκάων αναφέρεται ως ικανότατος, ευσεβής και δίκαιος βασιλιάς, ενώ οι γιοί του ως επώνυμοι ήρωες και ιδρυτές πόλεων. Ωστόσο, αυτός και οι γιοί του ασέβησαν προς τον Δία όταν τους επισκέφθηκε, δίνοντάς του να φάει ανθρώπινο κρέας για να διαπιστώσουν την παντογνωσία του. Ο θεός έσπρωξε μακριά του το πιάτο με αηδία και είτε σκότωσε τον βασιλιά και τους γιούς του με τον κεραυνό του, είτε τους μεταμόρφωσε σε λύκους (Απολλόδωρος ΙΙΙ 8, Οβιδίου Μεταμορφώσεις I 198). Κάποιοι φθάνουν να πουν ότι ο Λυκάων έσφαξε και προσέφερε τον ίδιο τον γιο του, τον Νύκτιμο (Κλήμης Αλεξανδρείας: Προτρεπτικός ΙΙ 36, Νόννος: Διονυσ. XVIII 20, Αρνόβιος IV 24). Αλλά σύμφωνα με αντίθετη εκδοχή ο Νύκτιμος ήταν ο μόνος γιος που επέζησε και διαδέχθηκε τον πατέρα του στον θρόνο.


Κατά την παραλλαγή του Παυσανία (VIII 2), ο Λυκάων θυσίασε ένα βρέφος στον Δία επί του βωμού στο Λύκαιο όρος, και αμέσως μετά μεταμορφώθηκε σε λύκο. Αυτό συνδέεται με τον θρύλο ότι ένας άνθρωπος γινόταν λύκος κάθε χρόνο στην ετήσια θυσία προς τον Λύκαιο Δία, αλλά ξαναγινόταν άνθρωπος αν δεν έτρωγε ανθρώπινη σάρκα επί δέκα χρόνια.

Ο μύθος έχει ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως. Κατά τον Weizsäcker, ο Λυκάων αντιστοιχεί σε προελληνικό θεό στον οποίο προσφέρονταν ανθρωποθυσίες και ο οποίος έφερε προελληνικό όνομα παρόμοιο με του λύκου, από όπου και η ιστορία της μεταμορφώσεώς του σε λύκο. Η λατρεία του αντικαταστάθηκε από εκείνη του ελληνικού Διός και στη συνέχεια ο Λυκάων ήταν κάτι σαν κακό πνεύμα που είχε προσβάλει τη νέα θεότητα σερβίροντάς της ανθρώπινο κρέας.

Ο Robertson Smith θεωρεί τις θυσίες προς τον Λύκαιο Δία στην Αρκαδία καννιβαλικές εορτές μιας φυλής που είχε τον λύκο ως τοτέμ της. Ο Usener κ.ά. ταυτίζουν τον Λυκάονα με τον Λύκαιο Δία ως θεό του φωτός, που σφάζει τον γιο του Νύκτιμο (το σκοτάδι της νύχτας) ή που τον διαδέχεται ο γιος του, μία μεταφορά για την αιώνια διαδοχή ημέρας και νύκτας.

Στον Λυκάονα αποδίδονται:

Η ίδρυση της αρχαιότερης πόλεως της Αρκαδίας
Ο πρώτος πολιτισμός της Αρκαδίας
Η αρχαιότερη αίρεση, αυτή του Λυκαίου Διός
Τον μύθο του Λυκάονα δραματοποίησε ο Ξενοκλής σε ομώνυμη τραγωδία του.

Οι 50 γιοί του Λυκάονα ήταν οι εξής:


  1. Νύκτιμος
  2. Οίνωτρος
  3. Μελαινέας
  4. Θεσπρωτός
  5. Έλικας
  6. Πευκέτιος
  7. Καύκωνας
  8. Μηκιστεύς
  9. Οπλέας
  10. Μακαρέας
  11. Μάκενδος
  12. Όρον
  13. Πόλιχνος
  14. Ακόντης
  15. Ευαίμονας
  16. Αγκύορας
  17. Αρχεβάτης
  18. Καρτέρωνας
  19. Αιγέωνας
  20. Πάλλαντας
  21. Εύμονας
  22. Κάνηθος
  23. Πρόθοος
  24. Λίνος
  25. Κορέθοντας
  26. Μαίναλος
  27. Τηλεβόας
  28. Φύσιος
  29. Φάσσος
  30. Φθίος
  31. Αλίφηρας
  32. Γενέτορας
  33. Βουκολίωνας
  34. Σωκλέας
  35. Φινέας
  36. Ευμήτης
  37. Αρπαλέας
  38. Πορθέας
  39. Πλάτων
  40. Αίμονας
  41. Κύναιθος
  42. Λέοντας
  43. Αρπάλυκος
  44. Ηραίας
  45. Τιτάνας
  46. Μαντινέας
  47. Κλείτωρ
  48. Στύμφυλος
  49. Ορχομενός
  50. Τραπεζούς


Επίσης σαν γιοί του Λυκάονα αναφέρονται και οι :


  1. Άκακος
  2. Ακόντης
  3. Ασεάτης
  4. Θεισοεύς
  5. Ιάπηγας
  6. Κώμνος
  7. Παρράσιος
  8. Τεγεάτης
  9. Ψώφις


Σύμφωνα με τον Παυσανία, πριν τον Λυκάονα και την ίδρυση της Λυκόσουρας οι άνθρωποι ζούσαν στην ύπαιθρο και σε σπήλαια αφού ο πατέρας του Λυκάονα, Πελασγός, τους έμαθε να φτιάχνουν καλύβες και να φοράνε δέρματα ζώων ως ρούχα[3]. Ήταν από τις αρκαδικές πόλεις που εποίκησαν την Μεγαλόπολη[4]. Στην Λυκόσουρα υπήρχε ναός της Δέσποινας στον οποίο λατρεύονταν πολλοί θεοί και όχι ένας όπως συνηθιζόταν, και ομώνυμο άλσος, επίσης ιερό του Πανός και της Αθηνάς.

Σήμερα η αρχαία πόλη ανασκάπτεται και ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται 12 χιλιόμετρα από την Μεγαλόπολη. Έχουν βρεθεί το αρχαίο τείχος, το ιερό της Δέσποινας, λείψανα λουτρών και πολλών κτιρίων.



Βιβλιογραφία:


  1. II. Λυκάων δὲ ὁ Πελασγοῦ τοσάδε εὗρεν ἢ ὁ πατήρ οἱ σοφώτερα: Λυκόσουράν τε γὰρ πόλιν ᾤκισεν Παυσανία, Αρκαδικά
  2. [8,38] (1) ἀνωτέρω δὲ ὀλίγον τείχους τε περίβολος τῆς Λυκοσούρας ἐστὶ καὶ οἰκήτορες ἔνεισιν οὐ πολλοί. πόλεων δέ, ὁπόσας ἐπὶ τῇ ἠπείρῳ ἔδειξε γῆ καὶ ἐν νήσοις, Λυκόσουρά ἐστι πρεσβυτάτη, καὶ ταύτην εἶδεν ὁ ἥλιος πρώτην· ἀπὸ ταύτης δὲ οἱ λοιποὶ ποιεῖσθαι πόλεις μεμαθήκασιν ἄνθρωποι. Παυσανία, Αρκαδικά
  3. [5] Πελασγὸς δὲ βασιλεύσας τοῦτο μὲν ποιήσασθαι καλύβας ἐπενόησεν, ὡς μὴ ῥιγοῦν τε καὶ ὕεσθαι τοὺς ἀνθρώπους μηδὲ ὑπὸ τοῦ καύματος ταλαιπωρεῖν: τοῦτο δὲ τοὺς χιτῶνας τοὺς ἐκ τῶν δερμάτων τῶν οἰῶν, Παυσανία, Αρκαδικά
  4. Παυσανία, Αρκαδικά XXVII [4] .
  5. Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδοτ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969
  6. Απολλόδωρος
  7. Παυσανίου Αρκαδικά



Πηγή1 / Πηγή2