Τετάρτη 4 Μαρτίου 2020

Αρχαία Λάρυμνα Φθιώτιδας: Εδώ ναυπηγήθηκαν τα πλοία που πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο

Η Λάρυμνα είναι παραθαλάσσιος οικισμός στον Βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, στον ομώνυμο «όρμο της Λάρυμνας», και βρίσκεται 130 χιλιόμετρα περίπου βορειοδυτικά της Αθήνας, σε μεσοσταθμικό υψόμετρο 5 μέτρων. Ανήκει στον Νομό Φθιώτιδας και στον Δήμο Λοκρών. Γειτονικοί οικισμοί είναι οι Μαρτίνο (ανατολικά), Μαλεσίνα (βόρεια) και Άγιος Ιωάννης (νότια).

Πάνω από τη Λάρυμνα υψώνεται ο λόφος Αετόλυμα. Κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι ο οικισμός εφάπτεται με το εργοστάσιο μεταλλουργίας ΛΑΡΚΟ. Βρίσκεται στην θέση της ομώνυμης αρχαία βοιωτικής πόλης, που αναφέρεται από τον Παυσανία.[1]

Η Λάρυμνα ήταν η ανατολικότερη πόλη της Οπουντίας Λοκρίδας, στη θέση της σημερινής Λάρυμνας (Καστρί). Η συμβολή της στην ανάπτυξη του αρχαίου Ελληνικού κόσμου, λόγω της γεωγραφικής της θέσης υπήρξε σπουδαία. Πόλη εμπορική, πλούσια και καλά οχυρωμένη με τείχος χτισμένο με πολυγωνικούς και τετράγωνους ογκόλιθους.

Άξια λόγου ήταν τα πολλά και μεγάλα οικοδομήματα, με ιδιαίτερο οικοδόμημα τον ναό του Διονύσου με το άγαλμά του. Τη βόρεια πλευρά του λιμανιού της την ένωνε μια μεγάλη τρίτοξη γέφυρα με την απέναντι χερσόνησο. Το στόμιο του λιμανιού έκλεινε με αλυσίδα για να επισημαίνεται η πλημμυρίδα και η άμπωτη του Ευρίπου.

Με βάση τις ιστορικές πηγές, το 225 π.Χ. ο Αντίγονος ο Δώσων παρέμεινε στα πλοία του όταν αυτά κάθισαν στον πυθμένα της θάλασσας, κοντά στο λιμάνι της Λάρυμνας, έως ότου σχηματιστεί η πλημμυρίδα.

Το 85 π.Χ. η πόλη καταστράφηκε από τον Ρωμαίο Σύλλα γιατί συμμετείχε στην επανάσταση ενάντια στους Ρωμαίους μαζί με την πόλη των Αλών.

Σύμφωνα με τον Παυσανία (Βοιωτικά 23,7) η Λάρυμνα οφείλει το όνομά της στην κόρη του Κύνου Λάρυμνα, αιτιολογώντας έτσι και τον δεσμό μεταξύ Λορκών και Λάρυμνας, αν και ανήκε στις Φωκικές πόλεις.

Από αρχαιοτάτων χρόνων η Λάρυμνα ήταν φόρου υποτελής στους Οπουντίους Λοκρούς. Από τα μέσα του 4ου π. Χ. αιώνα προσχώρησε οικειοθελώς στους τότε ισχυρούς Θηβαίους.

Αρχαιότερη και ισχυρότερη της Λάρυμνας ήταν η Άνω Λάρυμνα, κοντά στις εκβολές του Κηφισού ποταμού, η οποία κατά την Ρωμαιοκρατία, έχασε την αίγλη της. Η ακρόπολη της Άνω Λάρυμνας ήταν στη σημερινή θέση «Παζαράκι», όπου διακρίνονται ίχνη κυκλώπειων τειχών πάχους 2,40 μέτρων.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιώνουν ότι η τοποθεσία κατοικήθηκε κατά τη Νεολιθική εποχή. Σύμφωνα με τον Στράβωνα (9, 406) ξεχώριζε η παραλιακή Λάρυμνα, επίνειο του Ορχομενού και άλλων παραλιμνίων βοιωτικών πόλεων, από την 'Ανω Λάρυμνα, η οποία ήταν κτισμένη 3-4 χιλιόμετρα ενδότερα και τη θεωρούσε Λοκρική πόλη. Σύμφωνα πάντα με τον Παυσανία Λάρυμνα ήταν ή Κάτω Λάρυμνα.

Στο τέλος του 5ου και αρχές 6ου μ. Χ. αιώνα ο νοτιότερος γνωστός παράκτιος οικισμός βρισκόταν στην Λάρυμνα στη Λοκρίδας. Στην τοποθεσία Παζαράκι η αρχαιολογική σκαπάνη εντόπισε ίχνη οικισμού και βασιλικής [2] και στην παραλία λείψανα λιμενικών έργων και οχυρώσεων, πιθανότατα της εποχής του Ιουστινιανού.

Παραπομπές:
[1] Παυσανία, Βοιωτικά ὑπερβαλόντων δὲ τὸ ὄρος τὸ Πτῶον ἔστιν ἐπὶ θαλάσσης Βοιωτῶν πόλις Λάρυμνα, γενέσθαι δὲ αὐτῇ τὸ ὄνομά φασιν ἀπὸ Λαρύμνης τῆς Κύνου: τοὺς δὲ ἀνωτέρω προγόνους δηλώσει μοι τὰ ἔχοντα ἐς Λοκροὺς τοῦ λόγου. καὶ συνετέλει δὲ ἐς Ὀποῦντα ἡ Λάρυμνα τὸ ἀρχαῖον: Θηβαίων
[2] Λαζαρίδης Π.,ΑΔ 23 (1968), 252, ΑΔ 24(1969), Β1 (Χρονικά), 218 και ΑΔ 25(19700, Β1 (Χρονικά), 268 (όπου αναφέρονται τα μαρμάρινα μέλη που μεταφέρθηκαν προς φύλαξη στον περίβολο του


Βιβλιογραφία:

  1. Αβραάμ Δημήτριος Π.: Λοκρικά–Περιβοάγρια-Επικνυμίδια, Λαμία 2001
  2. Δακορώνια Φ., Κωτούλας Δ., Μπαλτά Ε. Συθιακάκη Β. Τόλιας Β.: Λοκρίδα – Ιστορία & Πολιτισμός, Εκδόσεις Κτήμα Χατζημιχάλη
  3. Περιοδικό «Απόπλους». Τεύχος 20. 2002. Έκδοση: Μουσικός Πολιτιστικός Σύλλογος «Χορωδία Αταλάντης».
  4. Περιοδικό «Απόπλους». Τεύχος 33. 2008. Έκδοση: Μουσικός Πολιτιστικός Σύλλογος «Χορωδία Αταλάντης».
  5. Περιοδικό «Απόπλους». Τεύχος 35. 2008. Έκδοση: Μουσικός Πολιτιστικός Σύλλογος «Χορωδία Αταλάντης».
  6. Πρωτόπαπας Ζήσης. 1952. «Λοκρίδα». Αθήνα 1952.
  7. Σελέκος Πέτρος Ν. 2003. «Λάρυμνα – 1800-2000, Ιστορική αναδρομή 200 χρόνων». Λάρυμνα. 2η Έκδοση. Σύλλογος Προστασίας Ιστορικής Κληρονομιάς Λάρυμνας.
  8. Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 1991. «Η Οπουντία Λοκρίδα και η Αταλάντη – Μνήμες και μαρτυρίες». Μέρος 1ο. Αθήνα: Εταιρεία Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.)., σσ. 64, 65
  9. Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 2001. «Χρονολόγιο Οπούντος και Αταλάντης 4000 χρόνια – εν τάχει». Έκδοση Δήμου Αταλάντης.
  10. Μίχας Γεώργιος Κ. 1978, 1980, 2014. «Συμβολή στην Έρευνα της Ιστορίας των Αρβανιτών: Το Μαρτίνο (Μουζάκ) και τα προερχόμενα απ΄ αυτό Λάρυμνα (Καστρί) - Λούτσι - Πύργος. Συνοπτική Ιστορία Οπουντίων Λοκρών και Μινύειου Ορχομενού».
  11. Μίχας Γεώργιος Κ. 2014, 2019. «Συμβολή στην Έρευνα της Ιστορίας των Αρβανιτών: Αρβανίτικα (Πελασγικά), Επώνυμα - Φάρες - Τοπωνύμια - Λαογραφικά του τέως Δήμου Λαρύμνης. Αρχαίοι και Σύγχρονοι Οικισμοί, Ερμηνεία Επωνύμων και Τοπωνυμίων. Μαλεσίνα - Μαρτίνο - Παύλο - Τραγάνα - Λάρυμνα - Λούτσι - Προσκυνάς - Μάζι - Πύργος (1460 - 2011)».
  12. Μίχας Γεώργιος Κ. 2014, 2019. «Συμβολή στην Έρευνα της Ιστορίας των Αρβανιτών: Ιδιωματικές Λέξεις και Φράσεις στ΄ Αρβανιτοχώρια Βοιωτίας και Λοκρίδας».
  13. Μίχας Γεώργιος Κ. 2014. «Συμβολή στην Έρευνα της Ιστορίας των Αρβανιτών: Το Λούτσι (Αντρέα Λούτσι) Βοιωτίας. Οι πρώτοι κάτοικοι - Ο Ιδρυτής του Οικισμού - Δημογραφικά Στοιχεία (1466 - 2011) - Αρβανιτοφωνία - Λαογραφία - Αρβανίτικες Φάρες - Γενεαλογίες».





Πηγή