Αλλά κάτω από την επιφάνεια των αναβαθμίδων υπάρχουν ανεξερεύνητα ακόμη επιτεύγματα της μηχανικής και δεξιοτεχνίας για να ανταγωνιστούν το εντυπωσιακό εξωτερικό του κτηρίου. Αρχαιολόγοι από τρεις διαφορετικές χώρες, που συμμετέχουν στις εν εξελίξει ανασκαφές, έχουν βρει αποδείξεις για ένα σύμπλεγμα σηράγγων αποχέτευσης - κατασκευασμένο 1.000 χρόνια πριν από την περίφημη εσωτερική υδραυλική εγκατάσταση του μινωικού ανακτόρου της Κνωσού στην Κρήτη - και ίχνη εξελιγμένης μεταλλουργίας.
Το Δασκαλειό είναι ένα μικρό νησί, αποτέλεσμα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Αλλά 4.500 χρόνια πριν, συνδεόταν με ένα στενό υπερυψωμένο μονοπάτι με την Κέρο - σήμερα ακατοίκητη και προστατευόμενη περιοχή. Η Νάξος απέχει 10 χιλιόμετρα απ’ εδώ. Την 3η χιλιετία π.Χ. η Κέρος ήταν ένα σημαντικό ιερό, όπου γίνονταν σύνθετα τελετουργικά.
Ενωρίτερα ανασκαφές από ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του Κυπριακού Ινστιτούτουανακάλυψαν χιλιάδες μαρμάρινα κυκλαδικά γλυπτά - τυποποιημένα ανθρώπινα ειδώλια, που ενέπνευσαν Δυτικούς καλλιτέχνες, όπως οΠάμπλο Πικάσο - και τα οποία φαίνεται οι λατρευτές να είχαν σκόπιμα σπάσει αλλού, και να τα έφεραν στο νησί για ταφή.
Η διατήρηση και η κατασκευή του οικισμού θα ήταν μια τεράστια κοινοτική προσπάθεια. Οι πλέον έρημες πλαγιές του Δασκαλειού, ήταν κάποτε καλυμμένες με δομές και κτήρια, γεγονός που πριν 4.500 χρόνια, το καθιστούσε μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες νησιωτικές περιοχές! Αλλά δεν ήταν αυτάρκης. Τρόφιμα, πέτρα και μέταλλο έπρεπε να εισαχθούν!
Η πρώτη απόδειξη μεταλλοτεχνίας βρέθηκε στις ανασκαφές πριν από 10 χρόνια. Στα νέα ευρήματα έχουν προστεθεί δύο εργαστήρια γεμάτα συντρίμμια μεταλλουργίας, όπως τσεκούρι, καλούπι για χάλκινα μαχαίρια και δεκάδες κεραμικά θραύσματα από μεταλλουργικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένου ενός φυσητήρα.
Οι αρχαιολόγοι θέλουν να επιστρέψουν για να ανασκάψουν έναν ανέπαφο πήλινο φούρνο, που βρέθηκε στο τέλος της ανασκαφικής περιόδου.
Ο διευθυντής της ανασκαφής Michael Boyd, του Πανεπιστημίου του Cambridge, είπε πώς στο Δασκαλειό είναι μια μεταλλουργική εμπειρία συμπυκνωμένη, σε μια εποχή που η πρόσβαση τόσο στις δεξιότητες όσο και στις πρώτες ύλες ήταν πολύ περιορισμένη. Εδώ είναι η αρχή της αστικοποίησης, είπε. Σταδιακώς επισκιάσθηκε η αρχική σημασία του ιερού!
Η ανασκαφή απεκάλυψε ίχνη τροφίμων: Όσπρια, σταφύλια, ελιές, σύκα, αμύγδαλα, και δημητριακά (σιτάρι και κριθάρι). Η κ. Εύη Μαργαρίτη του Κυπριακού Ινστιτούτου, εδήλωσε: «Ένα μεγάλο μέρος αυτής της τροφής εισήχθη. Άρα θα πρέπει να επανεξετάσουμε όσα γνωρίζουμε για τα υφιστάμενα δίκτυα ανταλλαγής των τροφίμων».
Ο σερ C. Renfrew, από κοινού διευθυντής της ανασκαφής, στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και τώρα ο ανώτερος συνεργάτης στο McDonald Institute για την Αρχαιολογική Έρευνα, ήλθε για πρώτη φορά στην Κέρο ως φοιτητής και επιστρέφει συχνά καθ' όλην την μακρά σταδιοδρομία του.
Οι ανασκαφές καταγράφονται ψηφιακά χρησιμοποιώντας τα προγράμματαiDig που λειτουργούν σε iPad για πρώτη φορά στο Αιγαίο. Αυτό δημιουργεί τρισδιάστατα μοντέλα χρησιμοποιώντας φωτογραμμική καταγραφή ολόκληρης της διαδικασίας ανασκαφής, δίνοντας σε όλους τους εμπλεκόμενους πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο.
Αυτές οι "λευκές πυραμίδες" ίσως ήταν κάτι σαν φανοί / φάροι... Θυμίζω ότι έτσι λευκή ήταν και των Θηβών Βοιωτίας...
Το Δασκαλειό και η Κέρος έχουν πολλά ακόμη να πουν... Περιμένετε... τα σπουδαία δεν τα είπαν ακόμη...
Θυμίζω ότι στην Κέρο έγινε η μεγαλύτερη αρχαιοκαπηλία του 20ού αιιώνα...
Του Γιώργου Λεκάνη
