Ο τρίποδας στη λατρεία του Απόλλωνα
Χαρακτηριστικά αντικείμενα στη λατρεία του Πύθιου Απόλλωνα είναι οι τρίποδες. Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής, μετά τον φόνο του Ίφιτου, πήγε στο Μαντείο των Δελφών για να ρωτήσει πώς θα μπορούσε να εξιλεωθεί και να καθαρθεί. Το μαντείο δεν του έδινε αρχικά χρησμό. Τότε ο Ηρακλής, οργισμένος, άρπαξε τον τρίποδα της Πυθίας.
Ο Απόλλων προσπάθησε να τον εμποδίσει και θεός και ήρωας πιάστηκαν στα χέρια. Η διαμάχη έληξε με την παρέμβαση του Δία. Η παράδοση αυτή αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους εικονογράφους. Μία άλλη μυθολογική εκδοχή που συνδέεται με τον τρίποδα είναι η παράδοση ότι στον λέβητα του τρίποδα των Δελφών είχαν ενταφιαστεί τα λείψανα του Διονύσου. Έτσι, ο τρίποδας εξελίχθηκε σε βασικό αντικείμενο που συνδεόταν άρρηκτα με τις τελετουργίες και τη λατρεία.
Ιστορική και μορφολογική εξέλιξη του τρίποδα
Κατά τους γεωμετρικούς χρόνους οι τρίποδες ήταν σύμφυτοι με τους λέβητες. Τμήματα τέτοιων τριπόδων εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών με χαρακτηριστικότερο αυτόν με τη δακτυλιόσχημη λαβή με δαντελωτό οπτικό αποτέλεσμα. Στα ομηρικά έπη τα αντικείμενα αυτά γίνονται συχνά πολύτιμα δώρα για τους ξένους, όπως στην περίπτωση των Φαιάκων που χάρισαν λέβητα και τρίποδα στον Οδυσσέα.
Στο σκαλιστό σεντούκι βρίσκουνται του ξένου μας τα ρούχα,το καλοδουλεμένο μάλαμα, μαζί τα δώρα τ᾿ άλλα,που των Φαιάκων του κουβάλησαν οι πρωτοκεφαλάδες᾿μα ομπρός, τρανό να του χαρίσουμε τριπόδι και λεβέτι,κάθε άντρας κι ένα, και μαζώνουμε μετά το αντίμεμά τους— Οδύσσεια, ν,10-15
Στο τέλος της γεωμετρικής εποχής οι τρίποδες αρχίζουν να κατασκευάζονται μεμονωμένα [1]. Ο μεγάλος χάλκινος λέβητας είναι πλέον επικαθήμενος. Στο Μουσείο υπάρχει ένα χαρακτηριστικό δείγμα: σε λεπτό χάλκινο τρίποδα που στηρίζεται σε χυτά πόδια, εδράζεται μεγάλος σφαιρικός λέβητας.
Στο χείλος του αναπτύσσονταν κεφαλές γρυπών και λεόντων καθώς και φτερωτές γυναικείες μοφές, πιθανόν σειρήνες. Τα όντα αυτά είναι ανατολικής προέλευσης, ενώ και η τεχνική χύτευσης και επεξεργασίας με σφυρηλάτηση στη συνέχεια παραπέμπει σε ανατολίτικα εργαστήρια.
Παραπομπές:
[1] Rolley, C., Les trépieds à cuve clouée, Fouilles de Delphes, 5.3. 1997
Βιβλιογραφία:
- Κολώνια, Ρ., Το Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών, Αθήνα 2006
- Rolley, C., Les trépieds à cuve clouée, Fouilles de Delphes, 5.3. 1997
Πηγή
