Το χρυσό στεφάνι μυρτιάς με χρωματιστά άνθη με σμάλτο, που επαναπατρίστηκε από το Μουσείο Paul Getty του Λος Άντζελες, προέρχεται από τάφο της Κεντρικής Μακεδονίας, πιθανώς από την περιοχή της Αμφίπολης.
Αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της μακεδονικής χρυσοχοϊκής τέχνης και χρονολογείται γύρω στα 340-330 π.Χ., την εποχή ακμής του Μακεδονικού Βασιλείου.
Είναι ένα λαμπρό έκθεμα από τη μεγαλύτερη συλλογή αρχαίων χρυσών στεφανιών στον κόσμο που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στην αρχή της μεγάλης πτέρυγας με εκθέματα από τον ‘’Χρυσό των Μακεδόνων’’.
Δύο ήταν οι συντελεστές που πρωτοστάτησαν στον επαναπατρισμό των κλεμμένων αρχαιοτήτων από το διάσημο μουσείο της Καλιφόρνιας. Ο δημοσιογράφος της εφημερίδας ‘’Ελευθεροτυπία’’ Νικόλας Ζηργάνος (σήμερα στην ‘’Εφημερίδα των Συντακτών’’ και ο αστυνομικός Γιώργος Γληγόρης, τότε προϊστάμενος του Τμήματος Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας.
Ο πρώτος από επαγγελματική συνέπεια και δημοσιογραφική πάθος και ο δεύτερος επειδή έκανε καλά τη δουλειά του και συνεργάστηκε με τους περίφημους κυνηγούς των αρχαιοκαπήλων, τους Ιταλούς καραμπινιέρους. Αυτοί ήταν οι άνθρωποι που έφεραν πίσω στον τόπο του το ανεκτίμητης αξίας χρυσό μακεδονικό στεφάνι, το 2007.
Μαζί με το στεφάνι, που βρίσκεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, από το Γκετί ήρθαν δύο ακόμη ελληνικά αρχαία αντικείμενα, μια αρχαϊκή κόρη, που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, και μια στήλη από μαύρο ασβεστόλιθο, που σήμερα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών.
Το ενδιαφέρον του δημοσιογράφου Νικόλα Ζηργάνου για την αρχαιοκαπηλία ξεκίνησε το 1999. Μετά από ένα επιτυχημένο ντοκιμαντέρ (το ‘’Κύκλωμα’’, σε συνεργασία με τον Ανδρέα Αποστολίδη που προβλήθηκε το 2005), έφτασε στα χέρια του μια πληροφορία για ένα χρυσό στεφάνι από τη Μακεδονία που είχε πουληθεί παράνομα στο Μουσείο Γκετί στην Καλιφόρνια.
Μέσα από ένα δαιδαλώδες κύκλωμα και μια υπόθεση που θυμίζει αστυνομικό μυθιστόρημα, με τη συνεργασία ενός δικτύου δημοσιογράφων (από τους ‘’Los Angeles Times’’ μέχρι την ‘’Daily Telegraph’’), δικηγόρων, αστυνομικών και αρχαιολόγων απ’ όλο τον κόσμο, ο Ζηργάνος συνέχισε να δουλεύει τέσσερα χρόνια σε αυτή την ιστορία μέχρι να βρει την άκρη του νήματος.
Πάνω σ’ αυτήν την έρευνα βασίστηκε και το ντοκιμαντέρ ‘’Οι τυμβωρύχοι των Θεών’’, μια συμπαραγωγή επτά ευρωπαϊκών χωρών. ‘’Μάζευα ψηφίδες και πληροφορίες, λέει ο δημοσιογράφος, και κάποια στιγμή κατάλαβα πως δεν είναι ένα πρόβλημα που μπορείς να το αντιμετωπίσεις μόνο εντός συνόρων.
Θέλει κοινή στρατηγική, κι έτσι χτίστηκε σιγά σιγά αυτή η προσέγγιση Ελλάδας και Ιταλίας. Κερδίσαμε όλοι από αυτή την ιστορία.
Μέσω της δημοσιότητας που πήρε η υπόθεση του στεφανιού ευαισθητοποιήθηκαν άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, πανεπιστήμια, δικαστικοί, απλοί πολίτες, και το κέρδος ήταν πολύ μεγάλο για την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας…’’.
Μετά την υπόθεση αυτή και τη σχετική δίκη χτυπήθηκε σχετικά και το κύκλωμα της αρχαιοκαπηλίας. Τώρα τα μεγάλα μουσεία και οι μεγάλοι συλλέκτες στον κόσμο δεν θα μπορούν να αγοράζουν λαθραίες αρχαιότητες του κυκλώματος αν δεν έχουν προέλευση…’’.
Πηγή
