Ο Λαβύρινθος στη μινωική Κρήτη, ο μίτος της Αριάδνης, η ξύλινη αγελάδα της Πασιφάης, το χοροστάσι της Αριάδνης, το ακρόπρωρο των πλοίων της εποχής εκείνης και το πέταγμα με φτερά από κερί ήταν όλα σύμφωνα με τη μυθολογία εφευρέσεις και επινοήσεις του Δαίδαλου.
Η καταγωγή του Δαίδαλου
Για τον Δαίδαλο σώζονται αρκετοί μύθοι και αυτοί καταγράφηκαν για πρώτη φορά από τους Αθηναίους μυθογράφους τον 6ο π.Χ. αιώνα επί Πεισίστρατου. Το μεγαλύτερο μέρος των μύθων για τη ζωή του Δαίδαλου εκτυλίσσεται στην Κρήτη, συνεπώς οι μύθοι που αφορούν τον Δαίδαλο πρέπει να είναι κρητικής καταγωγής. Ο μύθος του Δαίδαλου μας παραδίδει ότι γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν απόγονος του Ερεχθέα (=μυθικός επώνυμος ήρωας και βασιλιάς των Αθηνών, ιδρυτής των Παναθηναίων αγώνων). Από σπουδαία γενιά ήταν και η μητέρα του η Αλκίππη (ή Φρασιμήδη ή Ιφηνόη), που κρατούσε από τον Κέκροπα, τον μυθικό ιδρυτή της πόλης των Αθηνών. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή ο Δαίδαλος κατάγεται από τον θεό Ήφαιστο και απ’ αυτόν κληρονόμησε την ικανότητα να μπορεί να κατασκευάζει σχεδόν τα πάντα.
Ο αρχιτέκτονας και γλύπτης Δαίδαλος
Ο Δαίδαλος σύντομα εξελίχθηκε στον πιο σπουδαίο αρχιτέκτονα και γλύπτη της Αθήνας. Λεγόταν μάλιστα ότι τα αγάλματα που έβγαιναν από το εργαστήριο του Δαίδαλου έμοιαζαν με ζωντανά. Τόσο ζωντανά, που όταν ο Ηρακλής αντίκρισε το άγαλμα ενός άντρα σε θέση μάχης, νόμισε ότι κάποιος του επιτίθεται και ενστικτωδώς αντέδρασε καταστρέφοντας το με το ρόπαλο του. Όταν κατάλαβε ότι είχε καταστρέψει ένα περίτεχνο άγαλμα, που μάλιστα παρίστανε τον ίδιο, αισθάνθηκε μεγάλη ντροπή και ζήτησε συγνώμη από τον Δαίδαλο. Ο Δαίδαλος ήταν ο πρώτος που έδωσε ελεύθερη κίνηση στα μέλη του αγάλματος, απελευθερώνοντας έτσι τα χέρια από το σώμα και ξεχωρίζοντας τα πόδια μεταξύ τους. Επιπλέον έδωσε περισσότερη εκφραστικότητα στο πρόσωπο προσθέτοντας τα χαρακτηριστικά του ματιού (βολβός, κόρη, ίριδα).
Πως ο Δαίδαλος έφτασε στην Κρήτη
Στο εργαστήριο του Δαίδαλου μαθήτευε ο γιος της αδερφής του Πέρδικας ή Πολυκάστης, ο Τάλως ή Κάλως (είναι διαφορετικός από τον γίγαντα Τάλω, τον φύλακα της Κρήτης). Φαίνεται πως το ταλέντο είχε μοιραστεί απλόχερα στην οικογένεια και ο Τάλως αναδεικνυόταν σε εξαιρετικά ιδιοφυή τεχνίτη. Οι φήμες στην Αθήνα έδιναν και έπαιρναν ότι ο ανιψιός θα καταφέρει να ξεπεράσει το θείο του. Ο Δαίδαλος τυφλώθηκε από ζήλια και έβγαλε τον Τάλω από τη μέση γκρεμίζοντάς τον από την Ακρόπολη. Το έγκλημα δεν άργησε να αποκαλυφθεί και ο Δαίδαλος εκδιώχθηκε από την Αθήνα.Η αδερφή του Δαίδαλου αυτοκτόνησε από τον καημό της που έχασε τον μονάκριβο γιο της Τάλω και ο Δαίδαλος τελικά κατέληξε στην Κρήτη.
Στην Κρήτη ο Δαίδαλος έγινε αμέσως δεκτός γιατί η φήμη του ως εξαιρετικός τεχνίτης είχε προηγηθεί και μάλιστα γίνεται έμπιστος του Μίνωα, του μυθικού βασιλιά της Κνωσού. Ο Μίνωας ανέθετε στο Δαίδαλο όλα τα τεχνικά έργα στο ανάκτορο και έτσι ο μύθος θέλει το Δαίδαλο να είναι ο εφευρέτης σχεδόν σε όλες τις τεχνολογικές καινοτομίες της εποχής. Στην Κρήτη ο Δαίδαλος γνώρισε την Ναυκράτη, που δούλευε στην υπηρεσία του Μίνωα και μαζί της αποκτά τον Ίκαρο.
Τα έργα του Δαίδαλου στην Κρήτη
Το χοροστάσι της Αριάδνης
Ο Δαίδαλος είναι αυτός που έφτιαξε την πρώτη «πίστα» χορού στην ιστορία για την πριγκίπισσα Αριάδνη, το χοροστάσι της Αριάδνης, που ακόμα και οι θεοί το θαύμασαν.
Τα Δαιδάλια
Μία άλλη εφεύρεση του Δαίδαλου θεωρείται το ακρόπρωρο του πλοίου. Γι’ αυτό και τα ακρόπρωρα ονομάζονταν και δαιδάλια στην αρχαία Ελλάδα.
Η ξύλινη αγελάδα της Πασιφάης
Ο Μίνωας για να αποδείξει ότι είναι ο πιο ικανός από τα αδέρφια του και να κερδίσει το θρόνο του βασιλιά της Κνωσσού, είχε ζητήσει από το θείο του Ποσειδώνα (το θεό της θάλασσας) να του στείλει ένα σημάδι. Ο Ποσειδώνας έστειλε έναν πανέμορφο ταύρο που ο Μίνωας όφειλε να θυσιάσει προς τιμή του Ποσειδώνα. Ο Μίνωας όμως δεν ήθελε να σκοτώσει ένα τόσο ξεχωριστό ζώο και με πονηριά θυσίασε άλλο ταύρο στη θέση του. Ο Ποσειδώνας εξοργίστηκε και τιμώρησε το Μίνωα για την ασέβεια του με ένα ασυνήθιστο τρόπο: έκανε τη σύζυγο του Μίνωα, βασίλισσα Πασιφάη, να ερωτευτεί τον ταύρο.
Η Πασιφάη μπαίνει στην ξύλινη αγελάδα
Η Πασιφάη τρελή από έρωτα για τον ταύρο ζήτησε από το Δαίδαλο να της βρει τον τρόπο για να συνευρεθεί ερωτικά μαζί του χωρίς να κινδυνεύσει η ζωή της. Ο Δαίδαλος λοιπόν έφτιαξε μια ξύλινη αγελάδα, κούφια στο εσωτερικό της, την έντυσε με το δέρμα μιας αληθινής αγελάδας και την άφησε σε ένα λιβάδι με τη βασίλισσα μέσα της. Ο ταύρος ξεγελάστηκε, πλησίασε την αγελάδα, ζευγάρωσε μαζί της και από την αφύσικη αυτή ένωση γεννήθηκε ο Μινώταυρος, ένα τέρας που από τη μέση και πάνω ήταν ταύρος και ο άλλος μισός άνθρωπος.
Ο λαβύρινθος του Δαίδαλου
Ο Δαίδαλος κλήθηκε μετά τη γέννηση του Μινώταυρου να βρει ένα τρόπο να κρύψει την ντροπή του Μίνωα για αυτή του την βαριά τιμωρία, δηλαδή να φτιάξει κάτι όπου θα φυλάκιζε τον Μινώταυρο. Ο Δαίδαλος κατασκεύασε τον λαβύρινθο, ένα κτίριο που αποτελείται από στενούς διαδρόμους και πολύπλοκες στροφές, που μπέρδευε τόσο πολύ όποιον έμπαινε μέσα ώστε δεν μπορούσε να βρει την έξοδο. Πού βρίσκεται ο λαβύρινθος δεν έχουμε ιδέα, αν και πολλοί τον ταυτίζουν με το ίδιο το ανάκτορο της Κνωσού. Είναι γεγονός ότι το ανάκτορο της Κνωσού αποτελείται από πάρα πολλούς δωμάτια που συνδέονται μεταξύ τους με στενούς διαδρόμους. Εξάλλου, σύμφωνα με το μύθο, και η Κνωσός κτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Δαίδαλο.
Ο Μίτος της ΑριάδνηςΚάθε 9 χρόνια οι Αθηναίοι έστελναν 7 νέους και 7 νέες στην Κρήτη σαν φόρο αίματος για την άδικη δολοφονία του Ανδρόγεω, γιου του Μίνωα. Οι νέοι και οι νέες ρίχνονταν στον Λαβύρινθο για να τους καταβροχθίσει ο Μινώταυρος. Κάποια χρονιά ένας από τους 7 νέους ήταν ο γιος του βασιλιά της Αθήνας, ο Θησέας. Ρωμαλέος νέος και ωραίος ερωτεύεται με την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη, που για κανένα λόγο δεν θα άφηνε τον αγαπημένο της να γίνει τροφή του Μινώταυρου. Για μια ακόμη φορά ζητήθηκε η βοήθεια του Δαίδαλου, που έδωσε στην Αριάδνη ένα κουβάρι δυνατή κλωστή, το γνωστό μίτο της Αριάδνης.
Ο Θησέας σκοτώνει το Μινώταυρο
Ο Θησέας ακολουθώντας τις οδηγίες του Δαίδαλου έδεσε την άκρη του μίτου στην είσοδο του λαβύρινθου, και προχώρησε ξετυλίγοντας το κουβάρι μέχρι που βρήκε το Μινώταυρο. Αφού τον σκότωσε, ακολούθησε το νήμα και βρήκε το δρόμο προς την έξοδο.
Ο Μίνωας φυλακίζει τον ΔαίδαλοΟ Δαίδαλος δεν είχε κακή πρόθεση όταν βοηθούσε την Πασιφάη και την Αριάδνη, αλλά το αποτέλεσμα ήταν να έρθει σε ρήξη με το Μίνωα. Είναι λογικό ότι ο βασιλιάς δεν ήθελε ούτε η γυναίκα του να βρει τρόπο να ζευγαρώσει με τον ταύρο, ούτε ο Θησέας να μπορέσει να βγει από τον λαβύρινθο. Η οργή του ήταν μεγάλη με αποτέλεσμα ο πατέρας Δαίδαλος και ο γιός Ίκαρος να φυλακιστούν στον άδειο πια Λαβύρινθο, που ας μη ξεχνάμε, ήταν έργο του ίδιου του Δαίδαλου.Ο Δαίδαλος με το γιό του Ίκαρο δραπετεύουν από την Κρήτη για να γλιτώσουν την οργή του Βασιλιά Μίνωα. Ο Ίκαρος ενθουσιασμένος με τα κέρινα φτερά του πετά κοντά στον Ήλιο, το κερί λιώνει και ο Ίκαρος πνίγεται στη θάλασσα. Μετά το θάνατο του γιού του, ο Δαίδαλος καταφέρνει μόνος του πια να φτάσει στην Κάμικο ή Κύμη της Σικελίας, στο βασίλειο του Κώκαλου.
Ο Μίνωας όμως δεν σταμάτησε να τον καταδιώκει. Ήξερε πως ο σοφός Δαίδαλος θα έβρισκε τον τρόπο να καλύψει τα ίχνη του, γι’ αυτό έπρεπε να σοφιστεί άλλο τρόπο να τον ξετρυπώσει από την κρυψώνα του. Διέδωσε λοιπόν σε όλους τους βασιλιάδες του τότε γνωστού κόσμου, ότι όποιος από τους υπηκόους τους κατάφερνε να λύσει ένα γρίφο θα κέρδιζε μεγάλη αμοιβή. Ο Μίνωας πίστευε πως μονάχα ο Δαίδαλος θα μπορούσε να λύσει τον πολύ δύσκολο γρίφο: να καταφέρει να περάσει μία κλωστή μέσα από το κέλυφος ενός σαλιγκαριού.
Ο βασιλιάς Κώκαλος που στην αυλή του φιλοξενούσε τον Δαίδαλο είχε καταλάβει φυσικά τις ικανότητες του μυθικού πολυτεχνίτη και του ζήτησε να βρει τη λύση στο γρίφο. Έλπιζε ότι αν ο Δαίδαλος έλυνε τον γρίφο, αυτό θα πρόσθετε κύρος στο βασίλειο του και ίσως την εύνοια του Μίνωα. Ο Δαίδαλος αφού τρύπησε το κάτω μέρος του σαλιγκαριού το άλειψε με μέλι και έδεσε την κλωστή σε ένα μυρμήγκι, που θέλοντας να φτάσει στο μέλι πέρασε μέσα από τις σπείρες του άδειου κελύφους τραβώντας μαζί του την κλωστή. Τη λύση του γρίφου με πολλή χαρά ανακοίνωσε ο Κώκαλος στον Μίνωα, χωρίς να υποψιάζεται ότι παραδίδει έτσι στο Μίνωα τον Δαίδαλο, τον υπ’ αριθμό ένα καταζητούμενο στην μινωική Κρήτη.
Ο Μίνωας φτάνει στη Σικελία και δολοφονείται
Ο Μίνωας κατάλαβε αμέσως ότι ο Δαίδαλος βρισκόταν στη Σικελία και κατέπλευσε ο ίδιος προσωπικά να τον ζητήσει πίσω από τον Κώκαλο. Ο Κώκαλος από τη μια δεν ήθελε να αντιταχθεί στον δυνατό βασιλιά της Κρήτης, αλλά από την άλλη δεν ήθελε να χάσει το Δαίδαλο από την υπηρεσία του. Ετσι ενώ υποσχέθηκε να παραδώσει τον Δαίδαλο στο Μίνωα, κατέστρωσε σχέδιο δολοφονίας. Ο σπουδαίος βασιλιάς της Κρήτης βρήκε άδοξο θάνατο μέσα στο καυτό νερό του μπάνιου του. Η δολοφονία έγινε με τρόπο που να μοιάζει με ατύχημα, εξασφαλίζοντας την ατιμωρησία του ύπουλου Κώκαλου.
Μπορεί όλο το παραπάνω να είναι ένας μύθος, ωστόσο πίσω του κρύβεται η ιστορική αλήθεια της δημιουργίας αποικιών από τους Μινωίτες Κρητικούς στη Σικελία, όπως η Μινώα στον Ακράγαντα, η Υρία στη Μεσαπία και η Έγγυος στο εσωτερικό του νησιού.
Το έργο του Δαίδαλου στη Σικελία
Κάτω από την προστασία του Κώκαλου ο περιζήτητος Δαίδαλος έμεινε στη Σικελία και μάλιστα σε αυτόν αποδίδονται κάποια πολύ σημαντικά έργα. Για να ευχαριστήσει τον βασιλιά Κώκαλο ο Δαίδαλος κατασκεύασε έναν πύργο όπου φυλάσσονταν οι θησαυροί του βασιλιά.Άλλο έργο του Δαίδαλου είναι η ακρόπολη στην Κάμικο, σημερινή Caltabellotta. Η ακρόπολη βρισκόταν στην κορυφή ψηλού βράχου και για να φτάσει κάποιος εκεί, έπρεπε να ανέβει ένα στενό φιδογυριστό δρόμο. Στην κορυφή του στενού δρόμου ήταν η είσοδος της ακρόπολης και μια μικρή φρουρά μπορούσε να αποκρούσει οποιονδήποτε εχθρό.
Μία τεχνητή λίμνη στην πόλη Μέγαρα της Σικελίας, που συνδεόταν με τη θάλασσα μέσα από έναν ποταμό, αποδίδεται επίσης στον Δαίδαλο.
Στον Σελινούντα, όπως μας λέει ο μύθος, υπήρχε μια σπηλιά με μεγάλη θερμότητα στο εσωτερικό της. Ο Δαίδαλος εκμεταλλεύτηκε τη φυσική θερμότητα για να ζεστάνει το νερό μιας πηγής και έφτιαξε ιαματικά λουτρά.
Το τέλος του Δαίδαλου
Ο Δαίδαλος φαίνεται πως έζησε μέχρι τα βαθιά του γεράματα με μία φήμη που ολοένα αυξανόταν για τα τεχνικά αριστουργήματα που κατασκεύαζε. Κατά πόσο η δόξα που γνώρισε ο Δαίδαλος κατάφερε ποτέ να επισκιάσει τον καημό του για το χαμό του γιού του Ικαρου δεν γνωρίζουμε. Για το πού πέθανε ο Δαίδαλος ο μύθος δεν είναι σαφής. Επικρατέστερη αναφορά γίνεται για την Αίγυπτο, συγκεκριμένα ένα νησάκι στο Νείλο, όπου ο Δαίδαλος τιμώνταν σαν θεός.
Πηγή
