Ο κεφαλλονίτης Σπύρος Μαρινάτος ήταν από τους παθιασμένους αρχαιολόγους που ανάλωσε τον βίο του σ’ εκείνο που αγαπούσε: Στις ανασκαφές για να ανασύρει όσους αρχαίους θησαυρούς κρύβει στα σπλάχνα της η γη. Και στο μετερίζι εκείνο, ένα μεσημέρι έχασε από ατύχημα τη ζωή του, κατά την διάρκεια ανασκαφών στη Σαντορίνη.
Ο Μαρινάτος γεννήθηκε στο Ληξούρι το 1901, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και φοιτητής ακόμα το 1919, διορίστηκε επιμελητής Αρχαιοτήτων Κρήτης και μετά διευθυντής του Μουσείου Ηρακλείου.
Την περίοδο 1927-29 σπούδασε στο Βερολίνο και τη Χάγη κοντά σε μεγάλους καθηγητές. Και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα έκανε ανασκαφές στην Αμνισό (Καρτερός), ανατολικά του Ηρακλείου και αποκάλυψε το σπήλαιο της θεάς Ειλειθυίας, το Ιερό του Διός Θενάτα, την έπαυλη με τις τοιχογραφίες λευκών κρίνων και κτίσματα ποικίλων τύπων και χρήσεων που φανερώνουν την ύπαρξη μινωικού οικισμού και χρονολογούνται σε διάφορες φάσεις του μινωικού πολιτισμού. Η αρχαιότερη αναφορά συναντάται στον Όμηρο (τ.188) «στήσε δ' εν Αμνισώ, οθί τε σπεός Ειλειθυίης, εν λιμέσιν χαλεποίσι» (σταμάτησε στην Αμνισό, όπου βρίσκεται και η σπηλιά της Ειλειθυίας, σε δύσκολο λιμάνι) ενώ ο Στράβωνας την αναφέρει ως επίνειο της Κνωσού.
Το 1939 ο Μαρινάτος εκλέγεται καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1946 ως μέλος του Συμμαχικού Επιτελείου και με το βαθμό του ταγματάρχου, κατ’ απονομήν, αναλαμβάνει την ανεύρεση στη Δυτική Ευρώπη των αρχαιοτήτων που είχαν διαρπαγεί απο την Ελλάδα κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και πέτυχε να αποδοθούν όσα βρήκε στην Αυστρία και την Ιταλία.
Ο Μαρινάτος εξελέγη στη δεκαετία του ΄50 πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών και αργότερα Ακαδημαϊκός. Το επιστέγασμα της προσφοράς του στην αρχαιολογία ήταν η ανασκαφή της Σαντορίνης απο το 1967 έως το θάνατο του το 1974, επαληθεύοντας την παλιά τολμηρή θεωρία του, πως η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας επέφερε την αιφνίδια καταστροφή του τότε ακμάζοντος Μινωικού πολιτισμού.
Η προσοχή του Μαρινάτου στράφηκε στη Θήρα και ιδιαίτερα στο Ακρωτήριο, διότι ήταν τοποθεσία που είχε παρουσιάσει λείψανα του Μινωικού πολιτισμού ήταν πιο προσιτή απο τις άλλες θέσεις και τέλος είχε ακόμα ορατά στην επιφάνεια ίχνη, όπως όστρακα απο αγγεία κ.α. Επι πλέον εκεί βρέθηκαν σπουδαία αρχιτεκτονικά λείψανα απο Γάλλους ερευνητές τον περασμένου αιώνα. Άρχισε λοιπόν να σκάβει και τα αποτελέσματα των ερευνών του ήταν κάτι περισσότερο απο εντυπωσιακά. Ανακαλύφθηκαν πολυτελείς κατοικίες δύο ή και τριών ορόφων, εργαστήρια, καταστήματα, αποθήκες όπου φυλάσσονταν σε πιθάρια, λάδια, κρασιά και νερό. Βρέθηκαν επίσης πολλά αλλα αντικείμενα όπως ήταν την ώρα της εκρήξεως του ηφαιστείου διότι το ηφαιστιογενές στρώμα είχε καλύψει τα πάντα.
Το ανασκαπτικό έργο του Μαρινάτου είναι τεράστιο, όπως και η προσφορά του στην ελληνική αρχαιολογία. Το 1970 ανακαλύπτει τον αρχαίο οικισμό του Μαραθώνα και τον Τύμβο των Πλαταιών. Οδηγός του σ΄ αυτές τις ανασκαφές του ήταν ο Παυσανίας στον οποίο εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του με τα ακόλουθα λόγια :
«Αν ο Σλήμαν ευχαρίστησε τον Όμηρο, ο οποίος τον εβοήθησε να ανακαλύψει την Τροία, εγώ ευχαριστώ τον ταπεινόν Παυσανία διότι μου έδωσε την συγκίνηση εκείνη, η οποία μου επέτρεψε να ανακαλύψω τα λείψανα των ηρώων των Πλαταιέων».
Έπεσε στο βωμό του καθήκοντος
Ο Μαρινάτος θα λατρέψει την προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι της Θήρας θα μείνει εκεί συνεχίζοντας ακούραστα τις ανασκαφές, θα προστατέψει τις αρχαιότητες με μεταλλικό στέγαστρο, ενώ φρόντισε να απαλλοτριώσει μεγάλη έκταση γύρω από τις αρχαιότητες. Την 1η Οκτωβρίου 1974, ενώ εποπτεύει τις εργασίες στην «Τριγωνική Πλατεία», γλιστρά , πέφτει και τραυματίζεται θανάσιμα στο χώρο των ερειπίων της πόλεως που ευτύχησε να αποκαλύψει ύστερα από 40 χρόνια εργασίας, μελέτης και ανασκαφών. Και θα ταφεί, σύμφωνα με την επιθυμία του, μέσα στην Ανασκαφή του Ακρωτηρίου.
Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
Πηγή
