Ο πατέρας του ήταν εύπορος αρχιτέκτονας αφοσιωμένος στον χαρισματικό γιο του. Του παρείχε πλούσια εκπαίδευση, η οποία περιελάμβανε μαθητικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο Γαληνός κληρονόμησε μια αρκετά μεγάλη περιουσία και άρχισε να ταξιδεύει και να μορφώνεται, περνώντας αρκετό χρόνο στην περίφημη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο.
Όταν επέστρεψε στην Πέργαμο, έγινε γιατρός των μονομάχων. Η φροντίδα του ήταν σημαντική, καθώς οι πληγές των μαχητών έπρεπε να επιδεθούν μεταξύ των αγώνων ώστε να συνεχίσουν να μάχονται.
Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ο Γαληνός ήταν εξαιρετικά επιτυχημένος. Απέκτησε σημαντική φήμη ανάμεσα στους πλούσιους πολίτες και γύρω στο 160 μ. Χ., μετέβη στη Ρώμη. Άρχισε να γράφει πάνω στην ανατομία και τη φυσιολογία, ενώ συμμετείχε σε μία εκστρατεία του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου, με τον οποίο συζητούσε συχνά διάφορα φιλοσοφικά θέματα.
Η ισορροπία των χυμών
Όπως και ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός πίστευε ότι οι τέσσερις χυμοί – αίμα, κίτρινη χολή, μαύρη χολή και φλέγμα, ήταν ψυχροί ή θερμοί, υγροί ή ξηροί. Για να αντιμετωπιστεί μία ασθένεια, έπρεπε να επιλεχθεί μια «αντίθετη» θεραπεία, της ίδιας όμως έντασης.
Έτσι ασθένειες που ήταν θερμές και υγρές σε τρίτο βαθμό, αντιμετωπίζονταν με μια θεραπεία που ήταν ψυχρή και ξηρή σε τρίτο βαθμό. Εάν ο ασθενής κρύωνε και έτρεχε η μύτη του, χρησιμοποιούνταν φάρμακα και τροφές που ξήραιναν και θέρμαιναν. Φέρνοντας ξανά σε ισορροπία τους χυμούς, ο οργανισμός επανερχόταν στην υγιή «ουδέτερη» κατάσταση.
Η ασθένεια της αγάπης
Ο Γαληνός έσπευδε πάντοτε να επισημάνει τα σφάλματα των άλλων γιατρών, έτσι ώστε οι πάντες να γνωρίζουν ότι οι δικές του διαγνώσεις και θεραπείες ήταν οι καλύτερες. Ήταν ένας δαιμόνιος γιατρός με μεγάλη ζήτηση, ο οποίος έδινε μεγάλη προσοχή στις ψυχικές καθώς και τις σωματικές πτυχές της υγείας και της νόσου.
Κάποτε μάλιστα διέγνωσε μια «ασθένεια της αγάπης»: μια νεαρή γυναίκα γινόταν πολύ ασθενική και νευρική, όποτε ένας όμορφος νεαρός χορευτής έδινε παραστάσεις στην πόλη του.
Η ανακάλυψη του σφυγμού
Ο Γαληνός επινόησε την πρακτική της ψηλάφησης του σφυγμού του ασθενούς, η οποία χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Έγραψε μια πραγματεία για το πώς ο σφυγμός, αργός ή γρήγορος, ισχυρός ή ασθενής, κανονικός ή ακανόνιστος, θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμος στη διάγνωση των ασθενειών, παρότι δεν είχε ιδέα για την κυκλοφορία του αίματος.
Το «πνεύμα»
Στο κέντρο όλων των σωματικών λειτουργιών βρισκόταν μια ουσία που οι Έλληνες ονόμαζαν πνεύμα, μια λέξη που σχετιζόταν και με την έννοια του «αέρα». Από τη συγκεκριμένη λέξη προήλθαν πολλοί σύγχρονοι ιατρικοί όροι, όπως η πνευμονία.
Για τον Γαληνό, το σώμα περιείχε τρία είδη πνεύματος και κατανόηση της λειτουργίας του καθενός ήταν κεντρικής σημασίας για την κατανόηση της λειτουργίας του σώματος.
Το βασικότερο είδος πνεύματος σχετιζόταν με το συκώτι και αφορούσε τη θρέψη. Το συκώτι, πίστευε ο Γαληνός, μπορούσε να αντλήσει υλικό από το στομάχι μετά την κατανάλωση και την πέψη της τροφής, να το μετατρέψει σε αίμα και έπειτα να το εμπλουτίσει με «φυσικό» πνεύμα. Αυτό το αίμα από το συκώτι έφτανε στη συνέχεια μέσω των φλεβών σε όλο το σώμα, θρέφοντας τους μυς και τα άλλα όργανα.
Μέρος αυτού του αίματος περνούσε μέσω μια μεγάλης φλέβας, της κοίλης φλέβας, από το συκώτι στην καρδιά, όπου διυλιζόταν εκ νέου με ένα άλλο πνεύμα, το «ζωτικό». Η καρδιά και οι πνεύμονες συνεργάζονταν σε αυτή τη διαδικασία και μέρος του αίματος περνούσε από την πνευμονική αρτηρία στους πνεύμονες. Μέρος του αίματος στην καρδιά περνούσε από αριστερά στα δεξιά μέσω του διαφράγματος της καρδιάς. Είχε ανοιχτό κόκκινο χρώμα γιατί, όπως πίστευε ο Γαληνός, είχε εμπλουτιστεί με το ζωτικό πνεύμα.
Σύμφωνα με την εικόνα που είχε ο Γαληνός, μέρος του αίματος μεταφερόταν από την καρδιά στον εγκέφαλο, όπου αναμειγνυόταν με ένα τρίτο είδος πνεύματος. Προσέδιδε στον εγκέφαλο τις χαρακτηριστικές λειτουργίες του και έρεε μέσω των νεύρων, επιτρέποντας να κινούμαστε χρησιμοποιώντας τους μυς μας και νιώνουμε τον εξωτερικό κόσμο μέσω των αισθήσεών μας.
Το τριμερές σύστημα πνευμάτων του Γαληνού, κάθε μέρος του οποίου συσχετιζόταν με τα σημαντικά όργανα (συκώτι, καρδιά, εγκέφαλος) γινόταν αποδεκτό για περισσότερο από 1.000 χρόνια. Κανένας δυτικός γιατρός σε όλη την ιστορία δεν έχει ασκήσει τόσο μεγάλη επίδραση για τόσο πολύ καιρό.
Βιβλιογραφία: «Μικρή Ιστορία της Επιστήμης», William Bynum, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ
Πηγή
