Ένα φιλί από την αρχαιότητα. H ιστορία πίσω από την απεικόνιση ενός νεαρού που φιλά την αγαπημένη του στην Αθήνα του 6ου αιώνα π.Χ. Πως βρέθηκε και ποιος είναι ο δημιουργός του

© TAΠΑ/Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Χαμένο ανάμεσα σε δεκάδες άλλα όστρακα, σε μια μικρή γωνιακή προθήκη της αίθουσας 54 του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, βρίσκεται ένα φιλί. Χρονολογείται στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. και η ιστορία του γοητεύει.

Εικονίζει έναν στεφανωμένο νεαρό, που δίνει με τα μάτια ανοιχτά το πρώτο του φιλί. Εκείνη τον έχει αγκαλιάσει τρυφερά με τα δύο χέρια της και έχει βάλει τα δάχτυλά της στα μαλλιά του. Η μορφή της όμως δεν διακρίνεται καθώς το όστρακο έσπασε, αφήνοντας πάνω στο θραύσμα μόνο τα χείλη της. Το υπόλοιπο σώμα της χάθηκε στην αιωνιότητα της  Αθήνας.

Το «Φιλί» του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (αρ. ευρ. ΕΑΜ Ακρ.189) αποτελεί μικρό κομμάτι από το ζωγραφισμένο κυκλικό πεδίο που διακοσμούσε τον πυθμένα μιας κύλικας, κατασκευασμένης την τελευταία δεκαπενταετία του 6ου αι. π.Χ. Το όστρακο βρέθηκε μεταξύ των ετών 1885-1890 στις ανασκαφές των επιχώσεων του Βράχου της Ακρόπολης από τον Γενικό  Έφορο Αρχαιοτήτων Παναγή Καββαδία και τον Georg Kawerau. Κι όπως συμβαίνει συχνά με τα ευρήματα τόσο πρώιμων ανασκαφών, δεν αναφέρεται ο ακριβής τόπος και ο χρόνος της ανεύρεσης.

Ο νέος στο σπάνιο θραύσμα της ερυθρόμορφης κύλικας ετοιμάζεται να φιλήσει μια γυναίκα. Η τύχη δεν έσωσε το πρόσωπό της. Ωστόσο, διακρίνονται τα χέρια της που χαϊδεύουν με χάρη τα μαλλιά του. (Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φιλιού – 6 Ιουλίου 2019). Πηγή: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Στον αντίποδα, όμως, αυτής της ασάφειας, η προσεκτική μελέτη της τεχνοτροπίας του θραύσματος από τους Botho Graef και sir John Davidson Beazley στις αρχές του 20ου αιώνα μας έδωσε στοιχεία για τον ζωγράφο του φιλιού.

Σύμφωνα με τους ειδικούς της αττικής αγγειογραφίας, το αγγείο φιλοτέχνησε ο Ζωγράφος του Ξυλουργού (Τhe Carpenter Painter), όπως συμβατικά ονομάστηκε ο δημιουργός μιας σειράς από ανυπόγραφα ερυθρόμορφα αγγεία που χρονολογούνται από το 515 ως το 500 π.Χ. και προέρχονται από την Αθήνα. Αν και χρωστά το όνομά του στην ομώνυμη κύλικα του Βρετανικού Μουσείου που του αποδίδεται και που απεικονίζει έναν ξυλουργό εν ώρα εργασίας, ορισμένα από τα αγγεία του που σώθηκαν φέρουν παραστάσεις φιλιού. Τις παραστάσεις της προτίμησής του.

Ζωγράφος του Ξυλουργού, ένας καλλιτέχνης, που δεν υπέγραψε ποτέ με το όνομά του, έζησε τις μέρες της ανατροπής της τελευταίας αθηναϊκής Τυραννίας και της γέννησης της Δημοκρατίας, είδε τις τελευταίες κόρες να στήνονται στην Ακρόπολη και συνέβαλε με τις δυνάμεις του στην επανάσταση της ερυθρόμορφης ζωγραφικής. Μπορεί να του ζητήθηκε να φιλοτεχνήσει αναρίθμητα αγγεία στην καριέρα του, στον αθηναϊκό Κεραμεικό, αλλά τούτο εδώ, όπως καταλαβαίνω, το είχε ζήσει πριν να το «γράψει» πάνω στον πηλό, είκοσι τέσσερις αιώνες πριν κάνει ακριβώς το ίδιο ο Gustav Klimt. Μικρό κι αθέατο θραύσμα από ψημένο χώμα που αφηγείται μια αγάπη στην Αθήνα και ό,τι οφείλει να ζήσει όποιος πάτησε αυτήν τη γη.


*Εικόνα - Θραύσμα ερυθρόμορφης κύλικας, των τελών του 6ου αι. π.Χ., όπου διακρίνεται η κεφαλή ενός αγένειου νεαρού άνδρα και τα χέρια της συντρόφου του που του χαϊδεύουν τα μαλλιά. Τα χείλη τους είναι έτοιμα να συναντηθούν στη διαχρονική και τόσο γνώριμη απεικόνιση ενός ερωτικού φιλιού. Βρέθηκε στην Ακρόπολη. - Πηγή: © TAΠΑ/Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο , Κ. Πασχαλίδης, LiFO


Πηγή