Ακολούθησε ο περίφημος διάλογος «Αθηναίων-Μηλίων», τον οποίον διασώζει ο Θουκυδίδης στον μνημιώδες έργο του για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Ο διάλογος αυτός αποτελεί τον θεμέλιο λίθο, αυτού που αργότερα αποκλήθηκε στη Δύση «ρεαλιστική σχολή» στις Διεθνείς Σχέσεις, με «πατέρα» της, τον Hans Morgenthau, « άξιο τέκνο», του οποίοι ήταν ο Henry Kissinger.
Τα θυμήθηκα όλα αυτά βλέποντας τους Τούρκους να εισβάλλουν στη Συρία και τους ατυχείς Κούρδους να επικαλούνται το δίκαιο, τη φιλία και την ηθική. Τα ίδια πράγματα λέγαμε και εμείς για τον «Αττίλα» το 1974.....
Παραθέτω ένα μέρος του διαλόγου, σε μετάφραση ενός μελετητή του Θουκυδίδη, του Ελευθερίου Βενιζέλου.
«ΑΘΗΝΑΙΟΙ: Έμείς, εν τούτοις, δεν θα χρησιμοποιήσομε ωραίες φράσεις, υποστηρίζοντας με πολλά λόγια, που δεν πρόκειται να πείσουν κανένα, ή ότι την ηγεμονία μας αποκτήσαμε δικαίως, λόγω του ότι νικήσαμε τους Πέρσες ή ότι επιδιώκομε την επανόρθωση αδικιών, οι οποίες έγιναν εις βάρος μας. Ζητούμε όμως και από σας να μη νομίσετε ότι θα μας πείσετε, ισχυριζόμενοι ή ότι ως άποικοι των Λακεδαιμονίων, δεν λάβατε μέρος εις τον πόλεμο παρά το πλευρό μας, ή ότι δεν μας προξενήσατε κανένα κακό. Νομίζουμε, αντιθέτως, ότι επιβάλλεται να επιδιώξομε, και σεις και εμείς, εκείνο που θεωρούμε αληθινά κατορθωτό, αφού, πραγματικά, και οι δύο γνωρίζομε ότι κατά τη συζήτηση των ανθρωπίνων πραγμάτων, το επιχείρημα της δικαιοσύνης έχει αξία μόνο μεταξύ ίσων, ότι, όμως, ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του»
-«ΜΗΛΙΟΙ: Ώστε, δεν θα μας δεχθείτε να είμαστε φίλοι σας και όχι εχθροί σας, αλλά να διατηρήσομε την ειρήνη και την ουδετερότητά μας;
ΑΘΗΝΑΙΟΙ: Όχι. Γιατί η έχθρα σας μας βλάπτει πολύ λιγότερο από τη φιλία σας. Και τούτο διότι εις τα όμματα των υπηκόων μας, η φιλία σας θα είναι τεκμήριο αδυναμίας, ενώ το μίσος σας θα είναι τεκμήριο ότι είμαστε ισχυροί. Όσον αφορά στα επί του δικαίου στηριζόμενα επιχειρήματα, θεωρούμε ότι και σεις και εμείς δεν στερούμεθα τέτοιων, νομίζουμε όμως ότι όσοι διατηρούν την ελευθερία των οφείλουν τούτο στη δύναμή των, εμείς δε δεν επιτιθέμεθα κατ΄ αυτών, ένεκα φόβου.»
- «ΜΗΛΙΟΙ: Γνωρίζομε όμως ότι κάποτε οι τύχες του πολέμου επιμερίζονται με περισσότερη ισότητα μεταξύ των αντιπάλων, από όσο θα μπορούσε κανείς να περιμένει αποβλέποντας στην άνιση δύναμή τους. Και για εμάς, η μεν άμεση υποχώρηση σημαίνει απώλεια κάθε ελπίδας, ενώ, αν πολεμήσομε, υπάρχει ακόμη ελπίδα να μείνομε σώοι.
ΑΘΗΝΑΙΟΙ: Η ελπίδα είναι πράγματι παρηγοριά σε ώρα κινδύνου και όσες φορές κανείς, στηριζόμενος σ΄ αυτήν, διακινδυνεύει μόνο ό,τι έχει ως περίσσευμα, τότε αυτή φέρει μεν βλάβη αλλ΄ όχι και πλήρη καταστροφή. Αλλ΄ όταν η άκρατη φύση της ελπίδας παρασύρει κάποιον στο να ρίξει τον περί των όλων κύβο, τότε μόνο αντιλαμβάνεται αυτός την αληθινή φύση της, όταν η καταστροφή έχει ήδη επέλθει».
- «ΜΗΛΙΟΙ: Αλλ΄ εμείς, εξαιτίας ακριβώς του λόγου αυτού πιστεύομε, προ πάντων, ότι οι Λακεδαιμόνιοι, χάριν του ιδίου του συμφέροντός των, δεν θα θελήσουν να εγκαταλείψουν τους Μηλίους...
ΑΘΗΝΑΟΙ: Αλλά, δεν νομίζετε ότι το συμφέρον συμβαδίζει με την ασφάλεια, ενώ η άσκηση της δικαιοσύνης και της τιμής συνεπάγεται κινδύνους, τους οποίους οι Λακεδαιμόνιοι αποφεύγουν, ως επί το πλείστον, ν΄ αντιμετωπίζουν;»
Πιθανότατα η τοποθέτησή του στο συγκεκριμένο σημείο από το Θουκυδίδη αποσκοπεί στο να παρουσιάσει τη δική του εκδοχή για τη μεταβολή της Αθηναϊκής Συμμαχίας σε ηγεμονία και εν τέλει σε τυραννίδα. Θυμίζει έντονα το σχήμα της δραματικής ποιήσεως ὓβρις→ἂτη→νέμεσις→τίσις. Η Τίσις για τους Αθηναίους ήλθε λίγο αργότερα με την καταστροφή τους στη Σικελία.[εκκρεμεί παραπομπή]
Αυτά, για να θυμόμαστε και να μαθαίνουμε....
Πηγή1 / Πηγή2
