Με τον καιρό, η Λυρόπη, ξέπεσε σε Λύρπη > Λύρβη[2]… Αλλά η Λυρόπη μας παραπέμπει στην λύρα, κι η λύρα στον Ορφέα και ακολούθως στα ορφικά / καβείρια μυστήρια. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, να ήταν ένα σημαντικό κέντρο αυτής της πανάρχαιας θρακικής λατρείας, που γι’ αυτόν τον λόγο, όπως όλα τα αντίστοιχα καβείρια κέντρα, ατόνισαν, σβήστηκαν, χάθηκαν…
Απ’ ό,τι δείχνει το όνομά[3] της, είναι τόπος κατασκευής λυρών - ίσως των ιερών λυρών των ορφικών μουσικών… Ίσως οι τεχνίτες-οργανοποιοί της πόλεως, κατείχαν κάποιο κληρονομικό δικαίωμα κατασκευής αυτών των λυρών, για λόγους που ακόμη δεν ξέρουμε… Άλλωστε έχουν βρεθεί και πολλά μωσαϊκά δάπεδα στην πόλη, με θέματα σχετικά με τον Ορφέα![4]
Σώζονται νομίσματα αυτής, των ρωμαϊκών χρόνων, εποχής του Αλεξάνδρου Σεβήρου, μετά της επιγραφής ΛΥΡΒΕΙΤΩΝ, από τα οποία μαθαίνουμε πως στην πόλη άκμαζε η λατρεία του Ηλίου, του Ερμού, του Άρεως, του Ασκληπιού, της Αθηνάς, και αργότερα και του Σεράπιδος!
Στα βυζαντινά χρόνια αναφέρεται από τον Ιεροκλή[5] ως μία των 47 πόλεων της επαρχίας Παμφυλίας. Στα Εκκλησιαστικά Χρονικά, ως μία των υπό τον μητροπολίτη Παμφυλίας 15-16 επισκοπών. Ο επίσκοπος Λύρβης, υπαγόμενος στην αρχιεπισκοπή Σίδης, αναφέρεται μέχρι τον 12ο-13ο αιώνα.[6] Είναι γνωστοί δύο επίσκοποί της: Ο Γάιος / Κάιος / Σάιος[7], που παρευρίσκεται στην Α΄ Οικουμ. Σύνοδο, της Κωνσταντινούπολης το 381, και ο Ταυριανός, στο πρώτο συμβούλιο της Εφέσου το 431.[8] Από το 1875, η μητρόπολη της Λύρβης / Lirbe ήταν «τιμητική επισκοπή» της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Συγκαταλεγόταν ως έδρα επισκόπου της Καθολικής Εκκλησίας. Ο τίτλος δεν αποδίδεται πλέον, από την 1η Δεκεμβρίου 1965.
Η τοποθεσία αυτής δεν ήταν εξακριβωμένη. Κατά κάποιους έκειτο στην κοιλάδα του Ευρυμέδοντος. Κατ’ άλλους, προς ανατολάς του Μέλανος ποταμού. Κατά τον Head, στις περιφέρειες των λιμνών Καραλίτιδος (νυν Scegud-Goel[9]) ή Τρωγίτιδος (νυν Sigh-la Goel), όχι μακριά από τις πόλεις Καραλλία, Κάση και Κολυβρασσό.
Ερείπιά της ευρέθησαν στις ανασκαφές του Asarkale, νοτιοανατολικά του Kiesme, μαζί με επιγραφές, τάφους και τα ερείπια μιας βυζαντινής εκκλησίας.[10]
Σήμερα ανήκει στην επαρχία Ικονίου.
Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μικρά Ασία».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλ. Πισιδία < Πσιδία < Ψιδία, ψιχία < Ψυχία < ψυχή.
[2] Οι Τούρκοι – παρακάμπτοντας εντέχνως την… Λυρόπη - λένε πως λέξις Λύρβη προέρχεται από την λουβική γλώσσα, δηλ. την αρχαία λυδιακή, που είναι πελασγική, και η οποία χρησιμοποιείτο από τους αυτόχθονες της Μικράς Ασίας, πριν την επικράτηση της κλασσικής αρχαίας ελληνικής στην περιοχή. Η λυδική προέλευση του ονόματος της πόλεως, ίσως, λένε, υποδεικνύει την ύπαρξη του οικισμού εκεί ήδη από την 2η χιλιετία π.Χ. Όμως αυτή η θεωρία δεν έχει επιβεβαιωθεί για την ώρα από την αρχαιολογική έρευνα.
[3] Λυρόπη = τόπος κατασκευής λυρών > λυροποιία = η τέχνη της κατασκευής λύρας, λυροποιός = ο τεχνίτης, κατασκευαστής λύρας.
[4] Βλ. Αρχαιολογικό Μουσείο Αττάλειας.
[5] Βλ. Συνεκδ. 682, 4.
[6] Βλ. Notitiae episcopatuum.
[7] Εάν πραγματικά το όνομα του ιερέως είναι Σάιος, τότε συνδέεται με τους Σάιους ιερείς του Άρεως, της Σαμοθράκης, αφού λατρεία του Άρεως εντοπίζεται και στην Λύρβη.
[8] Βλ. Le Quien, Oriens christianus, I, 1009. Κατά την ίδια πηγή, ο Ζέξιος δεν ήταν επίσκοπος Λύρβης, αλλά των Συέδρων.
[9] Goel, γκιολ = τουρκ. λίμνη < κοίλο, κοιλότης.
[10] Βλ. RADET και Revue des etudes anciennes, XII (Bordeaux, 1910), 365-72.
Βιβλιογραφία:
- Διονύσιος Περιηγ. 858, Πτολεμαίος, V, 5, S, Ιεροκλής.
- Miszczak Izabela «Antalya, Side and Alanya», TAN Travel Guide / Turkish archaeonews.
- Πετρίδης Σ. Catholic Encyclopedia, 1910.
- Λεκάκης Γ. «Η άγνωστη Μικρά Ασία».
- Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013.
Πηγή
