Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ Ευπάτωρ Διόνυσος (Αμάσεια, 132 π.Χ. - Παντικάπαιον, 63 π.Χ.) ήταν βασιλιάς του Πόντου και της Μικράς Αρμενίας στη βόρεια Μικρά Ασία από το 120 π.Χ. έως το 63 π.Χ.. Ήταν ένας από τους διασημότερους αντιπάλους του ρωμαϊκού επεκτατισμού στην Ανατολή. Γιος του Μιθριδάτη Ε΄ του Ευεργέτη, εξαναγκάστηκε μετά το θάνατο του πατέρα του να εγκαταλείψει τα ανάκτορα της Σινώπης, επειδή υποψιάζονταν ότι η μητέρα του, Λαοδίκη, επιβουλευόταν τη ζωή του.
Βίος
Ύστερα από μια περιπετειώδη νεανική ζωή, κατά την οποία περιπλανήθηκε στα βουνά της πατρίδας του, σκληραγωγήθηκε στις διάφορες κακουχίες και- το σπουδαιότερο- συνήθισε τον οργανισμό του στη χρήση δηλητηρίων (μιθριδατισμός), ο Μιθριδάτης ανακηρύχτηκε στη Σινώπη, μόνος αυτός, βασιλιάς του κράτους του Πόντου (112 π.Χ.). Προσλαμβάνοντας Έλληνες συμβούλους επιδόθηκε στην αναδιοργάνωση του στρατού του με κύριο σκοπό την επέκταση της κυριαρχίας του. Πρώτος στόχος του ήταν η προσάρτηση του κράτους του Κιμμερίου Βοσπόρου, στη σημερινή χερσόνησο της Κριμαίας. Την αφορμή του έδωσε η αδυναμία του βασιλιά του κράτους αυτού Παιρισάδου Ε΄ και των ελληνικών πόλεων της περιοχής να αντιμετωπίσουν την πίεση ων γειτονικών βαρβαρικών φύλων και ιδιαίτερα των Σκυθών.
Ο Μιθριδάτης στις διαπραγματεύσεις επέβαλε την προσωπικότητά του αντλώντας από την καταγωγή του. Από την πλευρά του πατέρα του οι πρόγονοί του έφθαναν ως τον Κύρo και τον Δαρείο, ενώ από την πλευρά της μητέρας του ως τον Μέγα Αλέξανδρο. Πέραν τούτου ήταν ικανότατος ιππέας και κυνηγός, ιδιότητες εξαιρετικές όταν σχετίζεται κανείς με ασιάτες ιππείς όπως οι Σαρμάτες. Πέραν, ωστόσο της προσωπικής γοητείας που πιθανώς ασκούσε ο Μιθριδάτης, ενίσχυσε περαιτέρω τους δεσμούς φιλίας παντρεύοντας τις κόρες του με αρχηγούς των Σαρματών, προσφέροντάς τους παράλληλα πλούσια δώρα. Αποτέλεσμα αυτής της συνειδητής πολιτικής του ήταν να αντιπροσωπεύονται όλες οι περιοχές του Πόντου στο στράτευμά του και να έχει σχεδόν ανεξάντλητες εφεδρείες στους επερχόμενους πολέμους
Σαρμάτες και ελληνικές πόλεις της Ταυρικής
Ο Μιθριδάτης ΣT´ πέραν της εξέγερσης προς τον μεγάλο αντίπαλο, τη ρωμαϊκή δημοκρατία, προσπάθησε και το κατόρθωσε εξαιτίας της στρατωτικής του ανωτερότητας να απελευθερώσει τις ελληνικές πόλεις της επικράτειας της κριμαϊκής χερσονήσου από την πίεση των σκυθών Σαρματών (Σαυροματών). Ωστόσο, αντιλαμβανόμενος τη διαρκή ανάλωση ζωτικών πόρων που απαιτούσε η οποιαδήποτε προσπάθεια να διατηρηθούν οι Σαρμάτες μακριά από τις ελληνικές πόλεις της Ταυρικής, οδηγήθηκε στην τακτική της ειρήνευσης και των φιλικών σχέσεων μαζί τους.
Το τέλος
Κατά τη δεύτερη φάση του τρίτου Πολέμου με τους Ρωμαίους (66-63), ο αντίπαλός του Γναίος Πομπήιος, με αναμφισβήτητο κύρος στο στρατό, με στόλο που δέσποζε -μετά την εξόντωση των πειρατών- από την Φοινίκη ως το Βόσπορο και αφού είχε αναγκάσει τον Τιγράνη να δηλώσει υποταγή στη Ρώμη, ζήτησε από τον Μιθριδάτη να παραδοθεί άνευ όρων. Εκείνος αρνήθηκε και τότε άρχισε η τελευταία περιπέτεια της ζωής του. Από τον Ευφράτη όπου έφτασε (και νικήθηκε), πέρασε με λίγες δυνάμεις την Αρμενία, κατόπιν στην Κολχίδα και τέλος στην Κριμαία. Εκεί παραμέρισε το γιο του Μαχάρη (που λίγο αργότερα αυτοκτόνησε), πήρε ο ίδιος την εξουσία, σχεδιάζοντας μάλιστα να ηγηθεί των Σκυθών και άλλων γειτονικών λαών σε μια εκστρατεία προς την Ιταλία. Ωστόσο, το κύρος του είχε ανεπανόρθωτα κλονιστεί.
Ο διοικητής της φρουράς στην πόλη Φαναγόρεια στασίασε, ο πληθυσμός των ελληνικών πόλεων της περιοχής εξεγέρθηκε, εξαιτίας των καταπιεστικών μέτρων του γιου του Φαρνάκη Β΄ που αναγορεύτηκε βασιλιάς, πράγμα που σήμαινε καθαίρεση του Μιθριδάτη.[4] Βλέποντας πως πλησιάζει το τέλος του, ο Μιθριδάτης έδωσε εντολή να αυτοκτονήσουν όλες οι γυναίκες και τα παιδιά του, που τον συνόδευαν και ύστερα αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και ο ίδιος. Επειδή όμως ο οργανισμός του είχε συνηθίσει στα δηλητήρια, τον σκότωσε τελικά-ύστερα από επιθυμία του- ένας Γαλάτης μισθοφόρος. Μετά το θάνατό του, το κράτος του Πόντου (στην Μικρά Ασία) έγινε (μαζί με τη Βιθυνία) από τον Πομπήιο ρωμαϊκή επαρχία, ενώ στο κράτος του Κιμμερίου Βοσπόρου παρέμεινε ως βασιλιάς ο γιος του Μιθριδάτης Φαρνάκης Β΄, ως «φίλος και σύμμαχος» της Ρώμης.
Επίλογος
«προσλαβόντα δὲ καὶ Βιθυνίαν, ἣν ἔχει Γλαβρίων, πολεμεῖν Μιθριδάτῃ καὶ Τιγράνῃ τοῖς βασιλεῦσιν, ἔχοντα καὶ τὴν ναυτικὴν δύναμιν καὶ τὸ κράτος τῆς θαλάσσης».
Η αποτυχία των προσπαθειών του Μιθριδάτη για την ίδρυση ενός μεγάλου ελληνιστικού βασιλείου στην ανατολή, το οποίο και θα αντιστάθμιζε την ισχύ του ρωμαϊκού κόσμου, είχε βαθύτατες συνέπειες στην ιστορία του αρχαίου κόσμου. Μόλις έγινε προφανές πως ένα τέτοιο κράτος δεν ήταν παρά ένα ουτοπικό όνειρο, ένα προς ένα τα βασίλεια της ανατολής υποτάχθηκαν στη ρωμαϊκή υπερδύναμη, που μισό αιώνα αργότερα μετατράπηκε στην πανίσχυρη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Όταν ο Πλούταρχος μιλούσε για ιπτάμενα αντικείμενα
Έτσι βρήκα μετά απο καιρό το έργο του Πλούταρχου «Λεύκολλος» από τους Βίους Παράλληλους. Διαβάζοντάς το, θυμήθηκα μία αναφορά που είχε γίνει για το συγκεκριμένο έργο, σχετικά με την εμφάνιση ενός αγνώστου ταυτότητος ιπτάμενου αντικειμένου κατά την διάρκεια μίας μάχης.
Στο παρακάτω απόσπασμα, ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Λεύκολλος με τον Ρωμαϊκό στρατό του ήταν έτοιμος να πολεμήσει εναντίον του Βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη καί του συμμάχου του Μαρίου, τον οποίον είχε στείλει ο Σερτώριος προς βοήθεια του Μιθριδάτη. Ενώ ο στρατός των Ρωμαίων είχε παραταχθεί εναντίων του στρατού του Μιθριδάτη και όλα ήταν έτοιμα για να ξεκινήσει η μάχη, ξαφνικά, μέσα από τα σύννεφα εμφανίζεται ένα αγνώστου ταυτότητος ιπτάμενο αντικείμενο…
- «[…]καταστὰς δ” εἰς ἔποψιν τῶν πολεμίων καὶ θαυμάσας τὸ πλῆθος, ἐβούλετο μὲν ἀπέχεσθαι μάχης καὶ τρίβειν τὸν χρόνον, Μαρίου δ”, ὃν Σερτώριος ἐξ Ἰβηρίας ἀπεστάλκει Μιθριδάτῃ μετὰ δυνάμεως στρατηγόν, ἀπαντήσαντος αὐτῷ καὶ προκαλουμένου, κατέστη μὲν εἰς τάξιν ὡς διαμαχούμενος, ἤδη δ” ὅσον οὔπω συμφερομένων, ἀπ” οὐδεμιᾶς ἐπιφανοῦς μεταβολῆς, ἀλλ” ἐξαίφνης τοῦ ἀέρος ὑπορραγέντος, ὤφθη μέγα σῶμα φλογοειδὲς εἰς μέσον τῶν στρατοπέδων καταφερόμενον, τὸ μὲν σχῆμα πίθῳ μάλιστα, τὴν δὲ χρόαν ἀργύρῳ διαπύρῳ προσεοικός, ὥστε δείσαντας ἀμφοτέρους τὸ φάσμα διακριθῆναι. τοῦτο μὲν οὖν φασιν ἐν Φρυγίᾳ περὶ τὰς λεγομένας Ὀτρύας συμβῆναι τὸ πάθος.»
Μετάφραση
«[…] όταν αντίκρισε τους εχθρούς, απόρησε με το πλήθος τους καί θέλησε να αποφύγει την μάχη καί να καθυστερήσει, επειδή όμως ο Μάριος, που είχε στείλει από την Ιβηρία ο Σερτώριος στον Μιθριδάτη ως στρατηγό μαζί με στρατιωτική δύναμη, τον συνάντησε καί τον προκαλούσε, παρατάχθηκε για να πολεμήσει. Ενώ βάδιζαν ήδη προς τη σύγκρουση, χωρίς να συμβεί καμμιά φανερή μεταβολή, άνοιξε ο αέρας καί φάνηκε να κατεβαίνει με ορμή ένα μεγάλο σώμα σαν φλόγα, που έμοιαζε πολύ με πιθάρι στο σχήμα καί με πυρακτωμένο ασήμι στο χρώμα, καί οι δύο στρατοί φοβισμένοι από το όραμα αποσύρθηκαν. Λένε λοιπόν πως αυτό έγινε στη Φρυγία, κοντά στις λεγόμενες Οτρύες.»
Αυτό το γεγονός συνέβη κατά τον Τρίτο Μιθριδατικό Πόλεμο, τα έτη 74-66 π.Χ.
Βιβλιογραφία:
Duggan, Alfred 1958, He Died Old: Mithradates Eupator, King of Pontus, Faber and Faber, London
Mendelssohn L. 1879, (ed) Appian. The Foreign Wars, Teubner, Leipzig.
M. Castanga, Mithridate VI Eiratore, re del Pοnto (1938)
Ιωάννης Τουλουμάκος, «Μιθριδάτης ΣΤ΄», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών, τ. Ε΄(Αθήνα 1974).
Πηγή1/ Πηγή2
