Ο αγράμματος γεωργός δεν κατάλαβε την αξία του ευρήματος. Ένας Γάλλος αξιωματικός, ο Ολιβιέ Βουτιέ, που βρισκόταν με το πολεμικό του πλοίο “ Εσταφέτ” για να ξεχειμωνιάσει στο λιμάνι του νησιού, προσφέρθηκε – με το αζημίωτο φυσικά- να βοηθήσει. Κάποιες άλλες πηγές αναφέρουν ότι το γαλλικό πλήρωμα βρισκόταν ήδη στον χώρο της ανασκαφής, ψάχνοντας για αρχαία.
Ο νεαρός Βουτιέ είναι αυτός που πρωτοδιαβάζει την επιγραφή στη βάση του αγάλματος. “Αφροδίτη” ήταν τη λέξη που έκανε το πρόσωπο του να λάμψει, ενώ αντιλαμβάνεται την αξία του γλυπτού. Ενημερώνει τον πρόξενο της Γαλλίας στη Μήλο, ο οποίος σπεύδει να το αγοράσει, σαν να είναι απλό εμπόρευμα. Τότε όμως δεν υπάρχει ελληνικό κράτος και οι Οθωμανοί περιφρονούν την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά. Το νέο διαδίδεται πολύ γρήγορα και στο νησί καταφθάνουν και άλλοι επίδοξοι αγοραστές από την Αθήνα για να το μεταφέρουν στον Πειραιά.
Ένας καλόγερος από τη Μήλο που είχε κατηγορηθεί για ιερατικές ατασθαλίες, σκέφθηκε να το κάνει δώρο στον διερμηνέα του στόλου που θα τον πήγαινε στην Πόλη για να απολογηθεί. Η Αφροδίτη παραλίγο να βρεθεί στη Μολδαβία, καθώς ο διερμηνέας ήταν ο πρίγκιπας της Μολδαβίας, Νικόλας Μουρούζης. Ο Βουτιέ σπεύδει στον Γάλλο πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη για να μη χάσουν τον πολύτιμο αρχαιολογικό θησαυρό, ενώ ο Κεντρωτάς κατακλύζεται από προτάσεις και αμοιβές. Η πλάτη της Αφροδίτης
Το σκληρό παζάρι των Γάλλων
Ο φτωχός και πολύτεκνος αγρότης που κάτω από συνεχείς πιέσεις παρέδωσε το άγαλμα, πήρε ως αντάλλαγμα 400 γρόσια, ένα σχετικά καλό ποσό για την εποχή, αν λάβουμε υπόψη πως 1000 γρόσια ήταν ο ετήσιος μισθός των δημογερόντων. Κερδισμένοι βγήκαν οι Γάλλοι που ξόδεψαν μόνο χίλια φράγκα για να πάρουν στα χέρια τους την Αφροδίτη της Μήλου και να τη μεταφέρουν στην πατρίδα τους. Το γλυπτό όμως «ταλαιπωρήθηκε και φορτώθηκε μετ’ εμποδίων» στο γαλλικό καράβι γιατί οι κάτοικοι της Μήλου «τραβολογούσαν τους Γάλλους μεταφορείς».
Όσο για τα σπασμένα χέρια …εκείνο που πιθανόν αληθεύει είναι ότι τμήματα των χεριών είχαν βρεθεί σε διάφορα σημεία και ότι το αριστερό κρατούσε μήλο, αλλά χάθηκε κατά τη μεταφορά ή ότι επάνω στη συμπλοκή (η οποία όντως συνέβη για την απόκτησή της), κάποια από αυτά τα κομμάτια που συνόδευαν το γλυπτό (όπως το αριστερό χέρι) έπεσαν στη θάλασσα από τα βράχια και χάθηκαν για πάντα.
Διαβάζοντας όμως το βιβλίο του Κυριάκου Σιμόπουλου «Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα – τόμος Γ2»
Πρώτα πρώτα ο Marcellus αφηγείται στο χρονικό του πως το άγαλμα είχε ήδη φορτωθεί σε ελληνικό μπρίκι με οθωμανική σημαία, το οποίο όμως «ήταν αδύνατο να αποπλεύσει επειδή ο άνεμος ήταν ενάντιος». Τότε ο Marcellus μπήκε στη λέμβο του γαλλικού πολεμικού με μερικούς αξιωματικούς και άρχισε να πλησιάζει το πλοίο.
Ο Αλβανός πλοίαρχος κάλεσε το πλήρωμα στα όπλα και αρνήθηκε να επιτρέψει την άνοδο των Γάλλων στο πλοίο. Στη συνέχεια όμως ο Marcellus προσπάθησε να πείσει τους προεστούς να του πουλήσουν τα άγαλμα, αλλά οι προεστοί του απάντησαν πως το είχε αγοράσει ένας καλόγερος για λογαριασμό του δραγουμάνου του Οθωμανικού Στόλου. Αργότερα όμως κατάφερε να τους πείσει κι έτσι η Αφροδίτη μεταφέρθηκε στο γαλλικό πολεμικό.Ο Σιμόπουλος τονίζει πως στην εκδοχή του Marcellus, -που είναι και η επίσημη άποψη της Γαλλίας- δεν αναφέρεται πουθενά λέξη για την αιματηρή ελληνογαλλική συμπλοκή και την ωμή βία που ασκήθηκε με αποτέλεσμα η Αφροδίτη να πάθει φθορές.
Στο γαλλικό πολεμικό όμως υπήρχαν και άλλοι δύο αξιωματικοί, ο Matterer και ο d’ Uvrille, ο οποίοι έγραψαν στα δικά τους ημερολόγια τους πως η Αφροδίτη είχε δύο χέρια, το αριστερό ήταν υψωμένο και κρατούσε ένα μήλο, ενώ το δεξί σύμφωνα με τον d’ Uvrille συγκρατούσε το φόρεμα και σύμφωνα με τον Matterer ήταν κομμένο στο ύψος του αγκώνα. Η μαρτυρία τους βέβαια έρχεται σε αντίθεση με το σχεδιάγραμμα του Voutier. Η εξήγηση που δίνει ο Σιμόπουλος σ’ αυτή την «παραφωνία» είναι πως ο Κεντρωτάς για να χωρέσει το άγαλμα στην κρύπτη του, αποσυνέδεσε τα χέρια που άλλωστε ήταν πρόσθετα.
O Matterer όμως περιγράφει με λεπτομέρειες και τη συμπλοκή που προηγήθηκε της αρπαγής του αγάλματος. Γράφει πως ο Marcellus πήρε είκοσι οπλισμένους ναύτες και όρμησε εναντίον των Ελλήνων που είχαν το άγαλμα σε κασόνι στην ακτή και ήταν έτοιμοι να το φορτώσουν σε ένα καράβι που θα έκανε πανιά για την Κωνσταντινούπολη.
«-Ναύτες, πάρτε το κασόνι και ρίχτε το στη λέμβο!
Τότε άρχισε η μάχη. Σπαθιά και ρόπαλα ανέμισαν. Ο δύστυχος παπάς δέχτηκε πολλά χτυπήματα στο κεφάλι και τη ράχη. Το ίδιο και οι Έλληνες που έσκουζαν απελπισμένα και ζητούσαν βοήθεια από το Θεό… Ο πρόξενος οπλισμένος με ένα χοντρό ρόπαλο και σπαθί πολεμούσε καλά. Κόπηκε ένα αυτί, το αίμα κυλούσε και μέσα σ’ αυτή τη μάχη οι ναύτες τραβολογούσαν το κασόνι που τραμπαλιζόταν κι έπεφτε δεξιά κι αριστερά και το μετέφεραν στο “Estafette”. Εκεί έχασε η Αφροδίτη το αριστερό της χέρι».
Η επιμονή των Ελλήνων να φύγει το άγαλμα για την Κωνσταντινούπολη εξηγείται και από τη μαρτυρία του Marcellus που γράφει πως όταν ο δραγουμάνος του Οθωμανικού Στόλου έμαθε την αρπαγή της Αφροδίτης από τους Γάλλους «διέταξε να συλληφθούν οι προεστοί της Μήλου και να οδηγηθούν στη Σίφνο. Εκεί, μπροστά στους αντιπροσώπους των άλλων νησιών, τους ανάγκασε να γονατίσουν, τους μαστίγωσε ο ίδιος και τους επέβαλε πρόστιμο 7.000 πιάστρων».
Λίγους μήνες αργότερα ο Γάλλος πρόξενος Brest επιβεβαίωσε πως στο λιμάνι της Μήλου σημειώθηκε άγρια σύγκρουση και κατά τη διάρκεια της μάχης και της βιασύνης το άγαλμα που σερνόταν με σκοινιά πάνω στους βράχους, έπαθε μεγάλες φθορές.
Και τα χέρια τι απέγιναν;
«Αν παραδεχτούμε ότι τα χέρια ήταν πρόσθετα», γράφει ο Σιμόπουλος, «κι αυτό προκύπτει από τη μαρτυρία του Voutier, που πρώτος είδε το άγαλμα στην υπόγεια κρύπτη, πρέπει να μεταφέρθηκαν στο γιαλό σε χωριστό κασόνι ή με διαφορετική συσκευασία. Αλλά και το γλυπτό αποσυναρμολογήθηκε στα δυο του τμήματα για τη διευκόλυνση της μεταφοράς στο λιμάνι. Αποκλείεται λοιπόν να αποσπάσθηκαν ή να θρυμματίσθηκαν κατά τη διάρκεια της συμπλοκής. Μόνο οι φθορές στον κορμό, στις πτυχές και στην κεφαλή πρέπει να αποδοθούν στη βιαστική επαναφόρτωση από το ένα καράβι στο άλλο.
Τι έγιναν όμως τα χέρια της θεάς; Μπορεί, καθώς ήταν χωριστά συσκευασμένα, να έμειναν στο ελληνικό μπρίκι ύστερα από την αρπαγή. Οι Γάλλοι του πολεμικού δεν ήξεραν αν το άγαλμα ήταν ακρωτηριασμένο. Και αν το ήξεραν δεν είχαν καιρό να ασχοληθούν με τέτοιες λεπτομέρειες. Το πλήρωμα πάλι του ελληνικού καραβιού δεν θα είχε καμιά διάθεση να παραδώσει και τα χέρια του αγάλματος στους επιδρομείς. Και άλλες εικασίες θα μπορούσε κανείς να διατυπώσει.
Ότι οι Γάλλοι παρέλαβαν το δέμα με τα χέρια και το εγκατέλειψαν στο μουράγιο, κατά τη βιαστική αναχώρησή τους. Ότι καταστράφηκαν στην ακτή κατά τη μεταφορά. Ότι κατέπεσαν στη θάλασσα από τη λέμβο ενώ γινόταν η φόρτωση και η εκφόρτωση. Ή ακόμα ότι δεν είχαν καν μεταφερθεί, για άγνωστους λόγους, στο γαλαξειδιώτικο καράβι.».
Βιβλιογραφία : «ΞΕΝΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», ΤΟΜΟΣ Γ2 ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ
Πηγή1 / Πηγή2
