Ήταν θεότητα με θεραπευτικές ιδιότητες, ασχολούμενη κυρίως με τη μαιευτική. Το όνομά της θυμίζει την "ήπιον φαρμακείαν", ήταν συντρόφισσα ταυτόχρονα και σύζυγος του Ασκληπιού, του αρχαίου θεού της Ιατρικής. Το όνομά δε του Ασκληπιού εικάζεται από τον Ιούλιο τον Επιδαύριο ότι παράγεται από το όνομα "αίγλη" (Άογλα) και προς τη γνώμη του αυτή συμφωνεί και ο λεξικογράφος Ησύχιος. Η ετυμολογία του ονόματος από το "Άσκλην", τον Κορίνθιο Βασιλέα, τον οποίο και θεράπευσε, ή από τον "Ασγελάταν", επίθετο του Απόλλωνα, ή τον "Αγλαόπην" φαίνεται μάλλον λαϊκής προέλευσης. Το δεύτερο συνθετικό του ονόματός του είναι "ήπιος" που προσθέτει στην αίγλη. λάμψη και ηπιότητα.
Οι αρχαιότεροι μελετητές παρήγαν το όνομα από το "ασκελής". Ο Ασκληπιός είναι η ιδεατή αντίληψη της ιαματικής δύναμης της φύσης όπως και σήμερα γίνεται αντιληπτή από τους ανθρώπους, που επιδρά κατά τις "ήπιες" εποχές στα υψώματα και στον καθαρό αέρα κάτω από την απαλή λάμψη και θερμότητα του Ηλίου, στα σημεία που αναβλύζουν δροσερές πηγές, ενώ πανύψηλα δένδρα γύρω καθαρίζουν την ατμόσφαιρα. Τέτοιο ακριβώς ήταν και το περιβάλλον των τόπων της λατρείας του και αυτή την αντίληψη ενίσχυσαν οι διάφοροι θρύλοι της γέννησής του και της καταγωγής του.
Μαζί με την Ηπιόνη απέκτησαν τις παρακάτω κόρες:
Οι δύο πρώτες αντιπροσωπεύουν ίσως διάφορα στάδια θεραπείας, ενώ η τρίτη τη φαρμακευτική αγωγή.
Ιασώ
Η Ιασώ ή Ιησώ (στην Ιωνική διάλεκτο) είναι αρχαία ελληνική ιδεατή, ανθρωπόμορφη, δευτερεύουσα παρά τω Ασκληπιώ θεότητα συνυφασμένη με την «ιερή» έννοια της Ίασης (θεραπείας). Φέρεται ως κόρη του Ασκληπιού και της Ηπιόνης, αδελφή των θεοτήτων Υγιείας, Ακεσώς, Πανάκειας και Αίγλης ή ως κόρη του Αμφιάραου. Ως παράγωγα του ρήματος ιάομαι (= θεραπεύω) φέρονται τα ονόματα: Ίασις (Ίαση) - Ιάσων - Ιασούς - Ιατήρ - Ιατός - Ιατρός - Ιάτωρ καθώς και το Ίαμα ως μέσον θεραπείας. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι στο Αμφιαράειο του Ωρωπού υπήρχε βωμός, ένα από τα πέντε μέρη του οποίου ήταν αφιερωμένο στην Αφροδίτη, την Πανάκεια, την Ιασώ, την Υγεία και την Παιωνία Αθηνά. Λατρευόταν επίσης στην Επίδαυρο και στην Αθήνα.
Ακεσώ
Το όνομά της έχει τη ρίζα του στο αρχαίο ρήμα ακαίομαι, που σημαίνει θεραπεύω. Θεωρήθηκε ως η θεά της διαδικασίας επούλωσης.
Πανάκεια
Αίγλη
Η Αίγλη λέγεται ότι άντλησε το όνομά της , "Λάμψη," ακτινοβόλημα, λαμπρή φήμη, μεγαλοπρέπεια, ή "Λαμπρότητα," είτε από την ομορφιά του ανθρώπινου σώματος όταν είναι σε καλή κατάσταση υγείας, ή από την τιμή που καταβάλλεται στο ιατρικό επάγγελμα.
Υγεία
Στην ελληνική μυθολογία κατέχει εξέχουσα θέση στην λατρεία του πατέρα της. Ωστόσο, ενώ ο Ασκληπιός συνδέεται άμεσα με την θεραπεία των ασθενειών, η θεά συνδέθηκε με την πρόληψη των ασθενειών και τη διατήρηση της κατάστασης της υγείας.Εκτός από την Αθήνα, τη λάτρευαν και σε άλλες πόλεις, όπως στις Θεσπιές, στην Ελάτεια, στα Μέγαρα, στην Κόρινθο και στο Άργος. Ο Ορφικός ύμνος της υγείας δείχνει τη σημασία που απέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες στην υγεία: «Ιμερόεσα, ερατή, πολυθάλμιε, παμβασίλεια, κλύθι μάκαιρ΄ Υγίεια, φερόλβιε, μήτηρ απάντων...»
Οι καλλιτέχνες την απεικόνιζαν από 5ο αι. π.Χ. με τη μορφή νέας γυναίκας, ενώ αργότερα υιοθετήθηκε ως σύμβολο της το φίδι. Την Υγεία άλλοι την θέλουν σύζυγο και άλλοι κόρη του Ασκληπιού. Πιθανότατα ήταν μια πολύ αρχαία θεότης, που ταυτίζεται πότε με τον Ασκληπιό, πότε με τον Αμφιάραο και πότε με την Αθηνά. Ορειχάλκινο άγαλμα της Αθηνάς Υγείας ήταν στημένο στην Ακρόπολη κοντά σε αρχαιότερο βωμό, αμέσως μετά την είσοδο από τα Προπύλαια. Γλυπτές μορφές του Ασκληπιού και της Υγείας σώζονται πολλές.
Ακολουθεί ο Ύμνος προς την Υγεία, του Αρίφρωνα από την Σικυώνα:
«Υγεία πιο σεβάσμια μεταξύ των μακάρων, μαζί σου ας κατοικήσω το υπόλοιπο της ζωής μου, ας είσαι εσύ η πρόθυμη σύνοικος μου παρά του πλούτου ή των γονέων η χάρη. Είτε τη βασιλική εξουσία, που είναι ίση με τους Θεούς για τους ανθρώπους, ή πόθους με τα κρυφά της Αφροδίτης δίχτυα. Κυνηγούμε, είτε άλλη χαρά ή από τον πόνο ανακούφιση οι Θεοί φανερώνουν στους ανθρώπους, το μαζί σου, μακάρια Υγεία, όλα θάλλουν και των Χαρίτων λάμπει η άνοιξη χωρίς εσένα κανείς δεν υπήρξε ευδαίμων»
Πηγή
