H ιστορία του παγωτού από την αρχαία Ελλάδα

Παγωτό. Μια λέξη τόσο άρρηκτα συνδεδεμένη με το καλοκαίρι που και μόνο το άκουσμά της, μας φέρνει στο νου τους θερινούς μήνες των διακοπών, τον ήλιο, τη θάλασσα και τα παιδικά μας χρόνια. Η σκέψη δε, ενός λαχταριστού παγωτού, σκορπίζει ενθουσιασμό, λαχτάρα και ίσως μια αίσθηση… αμαρτίας, γιατί ο γαστρονομικός αυτός πειρασμός αποτελεί, στις περισσότερες περιπτώσεις, μια θερμιδική βόμβα!

Όσο για την ίδια τη θέα του; Εκτός από τη… σιελόρροια που προκαλεί, για πολλούς σηματοδοτεί και την ίδια την έναρξη της -κατά συντριπτική πλειοψηφία- πιο αγαπητής εποχής μικρών και μεγάλων. Άλλωστε για αρκετό κόσμο, ακόμα και μετά το πέρας της τρυφερής ηλικίας των παιδικών χρόνων, η πρόοδος του καλοκαιριού μετριέται από τον αριθμό των καταναλωθέντων παγωτών!

Ωστόσο σε ποιον οφείλουμε να χρωστάμε ευγνωμοσύνη για αυτήν την τόσο δημοφιλή λιχουδιά, που αποτελεί τον διακαή πόθο της γλώσσας, του οισοφάγου και του στομαχιού μας;

Η αρχαιοελληνική και η ρωμαϊκή ιστορία του

Οι αρχαίοι Έλληνες λοιπόν, είχαν τον δικό τους τρόπο να δροσίζουν τους ουρανίσκους τους από τον 5ο αιώνα π.Χ., όταν και σουλατσάροντας στην αγορά της Αθήνας, μπορούσες να συναντήσεις πάγο αναμεμειγμένο με φρούτα και μέλι! Παράλληλα, η εμβληματική μορφή της ιατρικής, ο Ιπποκράτης, συνταγογραφούσε στους ασθενείς του να τρώνε πάγο για να έχουν ευεξία και να αυξήσουν το προσδόκιμο ζωής τους. Είναι δε κάτι παραπάνω από σίγουρο, ότι η προτροπή του Ιπποκράτη δεν αφορούσε σε ξερό πάγο, καθώς κυκλοφορούσαν μέχρι τότε ουκ ολόγες εκδοχές αρωματισμένου πάγου με λαχταριστή γεύση.

Άλλωστε, είναι επιβεβαιωμένο ότι μερικές δεκαετίες αργότερα, κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Μέγας Αλέξανδρος δεν χόρταινε να τρώει πάγο με μέλι και νέκταρ! Και λέγοντας νέκταρ δεν έπινε φυσικά το ποτό των ολύμπιων θεών, παρά τον χυμό των λουλουδιών με τη ζαχαρώδη σύσταση. Ακόμα και πάγο αρωματισμένο με κρασί φέρεται να απολάμβανε ο μακεδόνας στρατηλάτης και οι άντρες του.

Κι αν οι Ρωμαίοι αντέγραψαν τους Έλληνες σε πολλά, μαγεμένοι καθώς ήταν από τον σπουδαίο τους πολιτισμό, δανείστηκαν πιθανότατα και τα πρώιμα παγωτά τους. Ο Νέρωνας, για παράδειγμα, όταν δεν… έκαιγε τη Ρώμη, έστελνε τους άντρες του στα βουνά να του φέρουν πάγο, τον οποίο επικάλυπταν οι μάγειρές του με φρούτα και του τον σέρβιραν ως παγωτό. Τέτοια ήταν η αγάπη του αυτοκράτορα για τον πάγο που είχε βρει ακόμα και τρόπο να τον συντηρεί στη Ρώμη, μέσα σε λάκκους καλυμμένους με άχυρο.

Το παγωτό στην σύγχρονη Ελλάδα

Στην Ελλάδα η πρώτη γαλακτοβιομηχανία άνοιξε το 1934, στον Βοτανικό. Λίγα χρόνια αργότερα άνοιξε και στη βόρεια Ελλάδα μεγάλη γαλακτοβιομηχανία, με έδρα τις Σέρρες. Τότε κυκλοφόρησε το πρώτο τυποποιημένο παγωτό.

Οι πλανόδιοι παγωτατζήδες έγιναν σύμβολο μιας μεταπολεμικής Ελλάδας που εκσυγχρονιζόταν.  Με το καρότσι τους γεμάτο παγωμένη κρέμα και παγωτά κασάτα περιφέρονταν στις γειτονιές και πούλαγαν την γλυκιά πραμάτια τους. Μέσα σε ένα μεγάλο κάδο με χιόνι (ή  έτοιμο πάγο αργότερα), έριχναν στρώσεις αλάτι για να διατηρείται η θερμοκρασία κάτω από το μηδέν. Εκεί βύθιζαν ένα δεύτερο κάδο πιο μικρό, γεμάτο παγωτό, το οποίο κάθε λίγο ανακάτευαν με μια μεγάλη ξύλινη κουτάλα για να μην κρυσταλλώσει.

Σήμερα οι Έλληνες προτιμούν να αγοράζουν παγωτά από περίπτερα ή μικρά μαγαζιά. Σε ποσοστό πάνω από 40%, προτιμούν το παγωτό ξυλάκι.


Χάρης Αποστολόπουλος


Πηγή