O Βύζας θεωρείται γιος του βασιλιά Νίσου από τα Μέγαρα, ή γιος του Ποσειδώνα και της Κερόεσσας, σύμφωνα με τον Στράβωνα οι άποικοι ακολούθησαν το χρησμό του μαντείου των Δελφών, ο οποίος τους προέτρεπε να χτίσουν μία πόλη εναντίον της πόλης «των τυφλών», ως «τυφλοί» υπονοούνταν οι κάτοικοι της Χαλκηδόνας. Αυτοί δεν είχαν καταλάβει τα εξαιρετικά πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης θέσης τοποθεσίας.
Το Βυζάντιο αναπτύχθηκε γρήγορα και σύμφωνα με τον Παυσανία υπήρξε μία από τις καλύτερα οχυρωμένες πόλεις της αρχαιότητας κατά τους κλασικούς χρόνους. Μετά την έκβαση των Μηδικών Πολέμων, το Βυζάντιο καταλήφθηκε από τον Παυσανία, νικητή των Πλαταιών, ο οποίος μετά από συμφωνία με τον Ξέρξη παρέμεινε διοικητής της πόλης, πριν εκδιωχθεί από τους Αθηναίους.
Το Βυζάντιο υπήρξε μέλος της Συμμαχίας της Δήλου, ενώ κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, τάχθηκε αρχικά στο πλευρό των Αθηναίων, αργότερα αποσπάστηκε από τον Αθηναϊκό συνασπισμό, και καταλήφθηκε από τον Σπαρτιάτη στρατηγό Κλέαρχο. Πολιορκήθηκε εκ νέου το 409 π.Χ. από τους Αθηναίους, από τον Αλκιβιάδη, οι οποίοι τελικά κατέλαβαν την πόλη.
Μετά την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς, υπέγραψαν Συνθήκη που τους υποχρέωνε να παραδώσουν το Βυζάντιο. Η Σπαρτιατική παρουσία έληξε το 490 π.Χ. όταν ο στρατηγός Θρασύβουλος επανέφερε το Βυζάντιο στην Αθηναϊκή σφαίρα επιρροής.
Ο Φίλιππος Β΄ πολιόρκησε την πόλη του Βυζαντίου μετά την άρνηση των Βυζαντινών να στραφούν εναντίον της Αθήνας, οι κάτοικοι απέδωσαν τη σωτηρία τους στη θεά Εκάτη, όπως μαρτυρά το άγαλμα που έστησαν προς τιμήν της, αλλά και σε παραστάσεις σε νομίσματα της εποχής. Η ημισέληνος που απεικονίζεται σε βυζαντινά νομίσματα, έγινε σύμβολο της πόλεως, αλλά και αργότερα υιοθετήθηκε και από την οθωμανική αυτοκρατορία.
Στα χρόνια του Αλέξανδρου η πόλη διατήρησε το προνομιακό καθεστώς της αυτονομίας, κατά την εκστρατεία του τον υποστήριξε στέλνοντας πλοία, μετά το θάνατό του οι Βυζαντινοί, αν και αρχικά υποστήριξαν τον Αντίγονο Α΄, τελικά διατήρησαν ουδέτερη στάση.
Στη συνέχεια το 279 π.Χ η πόλη αναγκάστηκε να πληρώνει βαρύ φόρο στους Γαλάτες. Κατά τη ρωμαϊκή κυριαρχία το Βυζάντιο απολάμβανε αρχικά τα προνόμια μιας ελεύθερης πόλης, καθώς διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στους αγώνες εναντίον των Θρακών, λόγω της στρατηγικής σημασίας της θέσης της.
Ο Σεβήρος προέβη αργότερα σε ανοικοδόμηση της πόλης του Βυζάντιο, η οποία έζησε μία νέα καταστροφή όταν ο Γαληνός κατέστρεψε τις οχυρώσεις. Αργότερα ακολούθησαν οι επιδρομές κυρίως των Γότθων.
Ο Κωνσταντίνος αντιλήφθηκε τα σημαντικά πλεονεκτήματα της θέσης του Βυζαντίου με αποτέλεσμα να αποφασίσει να μεταφέρει τη πρωτεύουσα του εκεί που ονομάστηκε Κωνσταντινούπολη.
Πληροφορίες αντλήθηκαν από την πηγή
